(Тӱҥалтышыже …№-ан газетыште)
Сеҥымышт полшен
Шукшан богатырский заставыште экскурсийыш толшо йоча-шамычым веле огыл, кугурак-влакымат тӱрлылан туныктат, мастер-класслам эртарат. А тидлан йӧным тыште ургымо, декоративно-прикладной, шун гыч ненчаш, пу гыч пӱчкедаш туныктымо мастерской-влак ыштат. Пытартышыжым вес семынже «Богатырская столярка» маныт.
А нине мастерскойым почаш теве мо полшен — ӱмаште кеҥежым вате-марий Бажановмыт «Культурная мозаика малых городов и сёл» (организаторжо — Елена ден Геннадий Тимченкон поро кумылым ончыктышо фондышт) проектыш ушненыт да «Ремесленная слобода на Шукшанской Богатырской заставе» йодмаш-пашаштым возен колтеныт. Икмыняр жап гыч увер толын: нуно сеҥыше радамыш логалыныт! Тыге тиде проектыштым илышыш пурташ 690 тӱжем теҥге окса ойыралтын.
Тылеч вара Богатырский заставыште паша эшеат чолганрак ушнаш тӱҥалын. Эн ончычак гранд окса дене тӱрлӧ кӱлеш ӱзгар ден инструментым: электропилам, лобзикым, токарный, сверлитлыме, шумаш станокым да ятыр молым налыныт.
— Гранд окса дене эше телевизорым да ноутбукым налынна. Тыге экскурсийыш толшо йоча-шамычлан ойырен налме теме дене интернетыште мастер-классым кӱлеш годым чӱктена да икшыве-шамыч шкештак, ончен, тидым-тудым ышташ тунемыт. Такше специалист-шамычымат ӱжына. Но вет нуно эреак толын огыт керт. Сандене дистанционный йӧн моткочак полша да кӱлеш годым «утара», — мыланна экскурсийым эртарыме годым палдарыш Сергий ача.
Шонымашышт икте почеш весе шукталтыт
Заставыште ӱмаште 1 декабрьыште ургымо мастерскойым почыныт. Кызыт тушко кумылан кажне еҥ коштын кертеш. А молышт тылеч ончычрак шке омсаштым почыныт. «Богатырский столяркышт» лийын. Татьяна Владимировна ден Сергей Моисеевич тушко пурен лекташ темлышт.
Тиде оралтым йӧршеш шукерте огыл веле чоҥеныт, сандене тӱжвачынат волгалт шинча, кӧргыштыжат эше пырдыжат, пургыжат, кӱварат ошо. Пурен шогалмеке, вигак пушеҥге пушым шижна. Да нерыш пила шӱк пурак пураш тӱҥале, вет мийымыланна тыште кок пӧръеҥ, Валерий Никитин ден Андрей Трегубов (снимкыште), тыршат ыле. Нуно заставылан тӱрлӧ кӱлешым ышташ
полшат. А шукерте огыл эсогыл ужалаш куд пӱкеным ямдыленыт (снимкыште). Ала тендан налаш кумылда уло? Тугеже мийыза веле! А тиде оксам вараже заставыланак кучылтыт, сандене шкешотан суап пашам ыштен кертыда…
— Столяр-шамычат, иктаж мебельым ышташ тарванымекышт, иктаж-можым кузе келыштарышашым але сылнынрак йӧнештарышашым огыт пале гын, мемнан дене интернетысе видеом чӱктат да ончат, — умбакыже каласкала Сергей Моисеевич.
Тышке толшо кеч-кӧ шке кидше дене иктаж-мом ыштен ончен кертеш. Мыйынат, «столяр» лийын шогалын, оҥам пӱчкедаш монь кумылем лекте такше, но содыки тиде ӱдырамаш паша огыл манын, шонымашем нигӧланат шым каласе…
Ыштышашыже ыштыме дечат шукырак докан
Проект дене келшышын, заставыште эше апшаткудым почнешт. Мыланна ты верымат ончыктышт. Паша такше тӱҥалын, мо кӱлешымат чыла налме, маньыч. Тугеже тудат турист, уна, икшыве-шамычлан вашке шке омсажым почеш.
Уремыште йӱр йӱреш гынат, ме умбакыже ошкылына. Теве Заставын тӱҥ оралтышкыже – орыш — пурышна. Палдарыме почеш, тыште ончыкыжым марий, руш тоштер-влак, «Арсенальный башне», «Славянская письменность» класс лийшаш улыт. Тыгак «Надвратная часовня» манмымат, вес семын каласаш гын, заставын тӱҥ капкаже ӱмбалне верланыше часамлам, ыштен шуктыман.
Тылеч вара уэш «Богатырский теремыш» пӧртылна да кокымшо пачашыш кӱзышна. Тыште унагудо, модмо-тунемме класс лийшаш улыт.
Мом ойлаш, чыла палемдыме илышыш пурен шуэш гын, тиде каласен моштен кертдымаш гай оҥай, ойыртемалтше, сӧрал вер лиеш! А тидын марте эше тыршыман да тыршыман!
Йӧра, идалыклан ик гана август кыдалне «В гостях у батюшки» трудовой десант лагерь эртаралтеш.
— Тушко 14 ияш гыч тӱҥалын ӱдыр-рвезе-шамыч ушнат. Тиде мемнан йолташна-шамычын икшывышт да мемнан икшывына-влакын йолташышт улыт. Нуно арня жапыште тунар шуко полшен шуктат — ме идалыкыште шке семынна тынар огына шукто! Тау нунылан! — мокталтен каласыш Татьяна Владимировна.
Заставе эше ыштен шукталтын огыл гынат, але мартеак тушто моткочак шуко оҥай мероприятийым эртареныт. Чылажым ойленат от пытаре. Мутлан, ӱмаште 16 августышто Молодёжный форум эртен. А 30 октябрьыште икымше гана «Фестиваль ремёсел» мероприятий лийын. Кумылан кугыеҥ-влак гын икшывышт дене пырля У ийым вашлияш кумылын толыт, вет тыште ты пайремым Юмылан пелештен, модын, таҥасен да тӱҥжӧ — аракам йӱде эртарат! Теният тиде йӱлам шуйынешт, сандене ала тенданат тыгай кумылда лектеш?
Марий Эл вуйлатыше арам огыл темлен!
Кок ий ончыч кеҥежым тышке республик вуйлатыше Александр Евстифеев толын каен. Чылажымат шке шинчаж дене ужмекше, тиде Шукшан
богатырский заставым Марий Эллан 100 ий теммым пайремлыме годым ик объектшылан ойырен налаш темлен. Моткоч сай шонымаш.
Коронавирус инфекций шарлымылан кӧра ятыр моло вере семынак тыштат кызытеш паша эркышнен. Туге гынат ӱшанена: шучко чер садак пыта да заставым писынрак ыштен шукташ йӧн лиеш. А тугеже шкенан республик гыч веле огыл, вес кундемла ден олала, эсогыл йот элла гычат турист-шамыч тышке куанен да чарныде толаш тӱҥалыт.
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
М.Скобелевын фотожо
