Икмыняр жап ончыч «Союз женщин России» Общероссийский мер-кугыжаныш организацийын Марий Элысе региональный отделенийже чот чапланен ыле. Пытартыш вуйлатышыжымат, тунам тудо социальный вияҥмаш да паша министр ыле, Надежда Климинам, шукынжо сайын паленыт. Но председательын паша гыч кайымыж деч вара ты ушем нерген йӧршын шоктымым чарныш.
Ушем нерген уэш ӱмаште ноябрьыште утларак ойлаш тӱҥальыч. Кеч у вуйлатышылан тылеч ныл тылзе наре ончыч гына Нина Ивановам темленыт. Тудлан вигак кугу мероприятийым – республик кӱкшытыштӧ Аван кечыжым – эртараш логалын. Нина Павловнан тудлан кучыктен пуымо пашам чот тыршен шуктымыжо, шкенжын моткочак чолга, чулым улмыжо раш палдырнен, вет пайрем моткочак сайын, чонеш логалшын да кугу кӱкшытыштӧ эртен.
Тидым шотыш налын, «Союз женщин России» ушемын у вуйлатышыж дене вашлийын мутланаш, тудын дене лудшына, а поснак республикысе ӱдырамаш-влакым палдараш кумыл лекте.
— Нина Павловна, тӱҥалтышлан шкендан нерген кӱчыкын каласкален пуыза.
— Мый Юрино селаште шочын кушкынам. Верысе школ деч вара тунамсе М.Горький лӱмеш марий политехнический институтышто инженер-механиклан тунем лектынам. Тиде, мом ойлаш, йӧршынат ӱдырамаш специальность огыл. Туге гынат мылам тиде келшен, вет механизм – тиде движений, моло ужаш-влакым тарванылаш тарата. Очыни, тидым мый, кузе ойлат, интуицием денак шижынам да ты специальностьым ойырен налынам. Вет мый тыгай айдеме улам – ик верыште шинчен илен ом керт.
Ме тунемаш пурымо ик эл улмо годым, а пытаренна — весыште. Сандене кодшо курымын 90-ше ийлаже могай неле лийын – шукынжо сайын шарнат. Мыланна тунам направленийым пуэн огытыл. Кӧ кушто шотым муын, тушто пашам ыштен. Икымше марием дене ме вузышто тунемме годымак ушненна да икшывынат кушкын. Тиде амал дене пелашемын шочмо Шумерля олашкыже, Чувашийыш, илаш каенна. Тунам шукынжо, а нунын коклаште утларакше туныктышо, врач, моло кӱшыл шинчымашан еҥ-влак лийыныт, пазарыш лектыныт. Мыят туштак ужалаш тӱҥалынам. Тиде паша лӱдыкшӧ лийын. Мутлан, Вильнюс марте сатулан кудалыштме годым мом гына ужаш логалын огыл?! Инфляций годым мыняр оксам йомдарыме?! Но чыла чытыме. А марием шке специальностьшо денак ыштен. Вич ий гыч ойырленна да мӧҥгышкӧ
пӧртылынам. Кызыт гын тудо ош тӱня гычат каен. Икмыняр жап гыч кызытсе пелашемлан марлан лектынам. Тудын дене алят пырля илена. Кызыт тудо – запасыште офицер. Эргына тений военный академийым тунем пытарен. Лейтенант. Пашам ышта. Икымше эргым 29 ияш. Марий кугыжаныш университетым тунем пытарен. Кызыт рекламе дене кылдалтше пашам шукта.
Шке жапыштыже пелашем дене Юриныште, вара Козьмодемьянскыштат иленна. А лу ий утла ончыч Йошкар-Олашке кусненна.
— А тыштыже кушто пашам ышташ тӱҥалында?
— Мый кушто гына ыштен омыл?! Но тыгодым кажне пашам лӱдыкшыдымылык дене кылдалтын – тиде гражданский оборно, чрезвычайный ситуаций. Тыгак 2013 ийыште «Всероссийский студенческий корпус спасателей» всероссийский мер организацийын региональный отделенийжым вуйлаташ тӱҥалынам.
— А «Союз женщин России» организацийын Марий Элысе отделенийжым вуйлатыме пашашкыже кузе логалында?
— Вуйлатыме организацийышкем ушнышо ӱдыр-рвезе-влак Россий кӱкшытыштӧ шкеныштым сайын ончыктеныт, сандене мемнан нерген паленыт. Тиде амал денак кунам Коммерческий огыл организаций-влакын ресурс рӱдерышт вуйлатыше Марий Элыште «Союз женщин России» организацийым вуйлаташ мылам темлыш, тореш шым лий. Тыге ӱмаште июньышто мыйын кандидатурем Москваште каҥашеныт, туштак шкем денат Всероссийский ӱдырамаш ушем вуйлатыше Екатерина Лахова мутланыш да, поро сугыньым пуэн, пашаш пижаш темлыш. Мылам каласеныт: организацийым нӧлташ кӱлеш. Тудо сайын пашам ыштыше лиеш гын, очыни, вуйлаташ тӱҥалаш омат келше ыле. А мыйын илыш принципем тыгай: иктаж-мом «плинтус йымач» лукташ да тудым сайын ворандарен колташ. Тыштат тыгак лийын. Санденак, темлымекышт, ик татымат кокытеланен омыл. Мылам эре могай-гынат нелылыкым сеҥаш кӱлеш. Тыге илаш оҥай.
— А тымарте кушто пашам ыштенда?
— «Спортивный сооружений» автономный учрежденийыште тыршенам. Но 1 июль гыч нигуштат пашам ом ыште. Сентябрь марте каналтынем, шонымашем-влакым, иктыш чумырынем да шканем ончыкыжым могай у кӱкшытыш шушашым палемдынем. Мый шкемын пашам умбакыжым туге ворандарен колтынем – тудо республикынан кажне районыштыжо йодмашан лийже. Тудо туризм да экотуризм дене кылдалтше лиеш. Тидлан кундемыштына чылажат ситыше да келшыше уло. Но села ден яллаште ӱдырамаш-влакын ты шотышто шинчымашышт ситыше огыл, шканышт ӱшанышт шагалрак, компетенцийышт уке. Яллаште мыняр шуко кидмастар ӱдырамаш-влак улыт?! Шондыкыштыштат мо гына огеш аралалт?! Но чыла тидым ятырынже ончыктен огыт мошто, адакшым тидым ышташ вожылыт, аптыранат. Южышт шке илемышт нерген туге каласкален моштат – нимогай экскурсовод огеш кӱл. Але, мутлан, чодырашке намиен коштыктен да емыж-саска, поҥго вер-влакым ончыктен, нунын нерген радамлын каласкален кертыт. Олала гыч мийыше-влаклан тиде моткочак оҥай лиеш! А вет чыла тидын дене нуно шканышт оксам ыштен налын кертыт. Санденак мый айдемын мом ыштымыже шумо ден, мом ыштен кертмыж коклаште ушышо кыл гай лийнем. — Мый ӱдырамаш предпринимательстве, поснак ялыште ӱдырамаш предпринимательстве
йодышым вияҥден колтынем. Кызыт шкем ончыкташ, иктаж-кӧлан тидым ышташ полшаш йӧн моткочак шуко. Лач чын пайдаланен да ыштен гына моштыман. Ты амал денак лишыл жапыште, сентябрьыште, ӱдырамаш-влак ушемна дене тидын денак кылдалтше республик кӱкшытан кугу мероприятийым эртараш палемдена. Кызыт тидлан ямдылалтына.
— Ончыкыжым ушем дене эше могай пашам ворандарен колташ шонеда?
— Республикысе кажне районышто организацийнан верысе отделенийыштым чумырымо. Нуно ик эн тӱҥ эҥертышна улыт. Куштыжо тӱвыра полат але клуб, куштыжо книгагудо, социальный пашаеҥ-влак утларак чолган тыршат. Ик вере тӱвыра дене кылдалтше паша сайынрак ушна, вес вере вес направлений дене сомылышт утларак ворана. Чыла тидым ме шотыш налына. Отделений вуйлатыше, чолга ӱдырамаш-влакым иквереш чумырен, мом ышташ шонымыштым, молан кумылышт утларак улмым, мо ситыдыме, молан да могай ресурсышт улмо нерген каласкалымыштым ӱмаште июльыштак колыштынна. А кызыт чыла тидым кучылташ тыршена. Но палемдыме гыч ятыр мероприятийжым пандемийлан кӧра эртарыде кодаш логалын. Южыжым онлайн йӧн дене эртарена. Утларак ямде улмо режим манме гыч лекмеке, пашанам эшеат сайын ворандарен колтена, шонена. Сентябрьыште лийшаш кугу мероприятий деч посна октябрьыште эше Ялысе ӱдырамашын кечыжым эртараш палемденна. Тидат региональный кугу пайрем лийшаш. Тудо «Союз женщин России» всероссийский организацийлан 30 ий теммылан пӧлеклалтеш. А вес ийын Ачан кечыжым эртараш шонена. Икманаш, шонымашна моткочак шуко.
— Шонымашда-влак моткочак сай, оҥай улыт. Тек чылажат шукталтеш, илышыш пурен шужо манын тыланена. А пытартышлан мый республикысе ӱдырамаш-влаклан тыланымашдам каласаш йоднем.
— Мемнан ӱдырамашна-влаклан мудреч лияш тыланем, веет лач нунын денак ешыште могай «игече» улмо кылдалтеш. Тӱҥжӧ — тек кажныже Ӱдырамаш улмыж нерген эре шарна, тек шкенжым огеш «йомдаре».
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА мутланен
Фотом еш альбом гыч налме
