21 июльышто Казанский юмыаван юмоҥажын кечыже палемдалтеш. Ты кечын Советский районысо Шабашан памаш воктеке кажне ийын гаяк калык шуко погына. Теният тыгак лийын. Эсогыл мӱйым, шылым кӱктен, тӱрлӧ сувенирым ужалыше-шамычат ыльыч. Таклан огыл ты памашыжак ты юмоҥан кончымо лӱмжым нумалеш. Эшежым памаш воктенысе олык лапышке чоҥеш шыныдме черкыжат, часамлажат тудланак пӧлеклалтыныт. Мый тыште ятыр ий лийын омыл. Икымше гана мийымем годым тыште черкыжат уке ыле, памаш ден часамла гына шинчалан перненыт. А таче тыш толат да чоным кандарыме узьмак верыш логалмыла чучеш, тугай сылне сӱрет почылтеш…
Тора гычак черке коеш
Машинаште шинчышыла, ончылно, садер коклаште, тыгай сылне вер уло манын, от шоналте. Каласыман, Шабашаныш логалаш куштылгыжак огыл. Ончыч Алексеевский поселко деч 18 километрым Кадам корно дене пурыман, вара Кордемтӱр ял гоч эше икмыняр километрым кудалман. Юмылан тау, туштыжо у корным ыштеныт. Вара, шолаш каен, кок километр наре тыглай пасу корно дене кудалман. Садер кокла гоч тыгай сылне олык лапыш миен лектат! Чылажат шинчам куандарышын тӱзатен шындыме. Эсогыл машинам шогалтыме вержымат. Пу саварым келыштарыме, а воктеныже рат дене пеледышым шындыме. Вигак пеш чатка, мотор пу черке шинчаш логалеш. Тудын ончылно – сылне парк, тыге манашат лиеш. Тушко тӱрлӧ кушкылым вераҥдыме, сылне деч сылне пеледыш-влак пеледыт. Икшыве-шамычлан модаш беседкан верым келыштарыме.
Шола велне памаш вӱдеш чывылталт лекташ посна оралте шога. Черке воктенак паломник-шамычлан илаш адакат посна пӧртым ҥӧлтымӧ. А тудын воктене каналатен шинчаш, кочкаш леведыш йымалан йӧнештарыме. Тошто часамла пелен сортам шындаш вер уло. Часамлажым тыгак савар да садер дене авырен налме. Черке йыржат чыла тӱзатыме, эсогыл икмыняр вере кызыт виноград кӱэш.
Вӱдым налме кумдыкымат сайын ыштен шындыме, пеш йӧнан. Купель воктенысе олык кӱкшакаште тыгак каныме вер уло. Изирак сценым, еҥ-влаклан шинчаш олымбал-шамычым ыштыме. Лач тушто кажне ийын духовный муро фестиваль эрта. Ты вер вигак кумылым налеш. А памашын вӱдшын юзо виян улмыжым палет гын, тыш толын кайде отак чыте, очыни.
«Шнуй памаш»
2013 ий гычак тыште кажне ийын 21 июльышто марий митрополит Иоаннын благословитлымыж почеш «Святой памаш» духовный муро да поэзий фестиваль эртаралтеш. Ушештараш уто огыл, очыини, Казанский юмыаван юмоҥаже – православийыште ик эн пагалыме. Тудо ятыр черкыште уло, лач тудын дене мужыраҥше-влакым пиалан еш илышлан благословитлат. Кугыжанышнан эртыме корныштыжат ты юмоҥа ик гана веле огыл шкенжын вий-куатшым ончыктен. Идалыкыште ме тудын пайремжым кок гана палемдена. Икымше ганаже, тудын сынже кончымо кечын – 21 июльышто, а вес ганаже руш мланде гыч поляк-влакым поктен колтымо кечын – 4 ноябрьыште.
Фестивальыш тений Советский, Параньга, Медведево районла гыч 19 участник толын. Тудым Ӧрша селасе Косьма ден Даминанын черкыштын настоятельже Отец Сергий почын. Мутат уке, кажне йоҥгалтше мурыжо юмын шӱлышан, илышлан кумылаҥдыше, шочмо элым, калыкнам чапландарыше, ончыкылан ӱшаным пуышо лийыныт. Мучаште кажне участниклан Руш Кадамысе черкын настоятельже Владимир дипломым да шарнымашан пӧлекым кучыктен.
Чоныш ласкалык пура
Кунам ты памашшинча почылтын, раш возымо огыл. Ик преданий почеш, тудым куралше кресаньык верештын. Ойлат, памаш деч тораште огыл пу черкыже акрет годымат лийын. Но у черкым митрополит Иоаннын благословитлымыж почеш 2010 ийыште нӧлтен шуктеныт. Памаш улмо верыштыже шке жапыштыже Неделька села лийын. Тушто шым сурт, Казанский Богородицкий черкын лиймыж нерген архивлаште возалтын. А молан ты верын «Шабашан» манмыж нерген тыге умылтарат. Верысе пӧръеҥ-влак тора кундемыште ыштыме паша гыч пӧртылмышт годым памаш дене канаш шогалыныт. «Шабаш, толын шуна» манын ойленыт. Тыгак ты верлан «Шабаш» мутет пижын шинчын.
А вӱдын юзо виян улмыж нерген тора кундемдаштат палат. Садланак поснак Казанский Юмыаван кечын тышке лӱмынак толаш тыршат. Моло чер шотышто каласен ом керт, но шинчан пӱсылыкшым ты вӱд эмла манын ӱшаныше-влакым палем. Ты ганат Шабашаныш мийыме годым вӱдлан черет кужу лийын. Эсогыл кум-ныл кугу ате дене темен кайыше-влак ыльыч. Чывылталт лекташат, сортам шындашат черет шогеныт. Черкыште эртыше пайрем кумалтышышкат калык шуко лийын. А литургий деч вара священникын шнуяҥдыме вӱдшым шыжыктымашке кажныже логалаш тыршен. Чынжымак, тыш логалмеке, чон ласкалыкым налат.
С.Носова
Авторын фотожо.