Марий Элыште 23-29 июнь Наркотик дене пайдаланаш тӱҥалме деч аралалтме арня семын эрта.
Тудо 26 июньышто палемдалтше Наркотик дене осалын пайдаланыме да тудым закондымын шаркалыме ваштареш кучедалме тӱнямбал кечылан пӧлеклалтын.
Наркоманий – пеш неле чер. Тудо тиде вещества деч посна илен кертдыме еҥым веле огыл пытара, тыгак, лӱдмӧ да вожылмо шижмашым луктын, икте-весе коклаште умылыдымашым виҥден, лишыл еҥ-шамыч дене кылым луштара.
Таче мый наркотик дене пайдаланыше еҥын илышыжым тӱрлӧ шӧрын гыч почын ончыктынем.
- Наркоманий да еш. Наркотик дене таҥлалтше черлын ешыже ласкалыкым йомдара, чарныде тургыжлана да стрессым чытен ила, вет лишыл еҥ шинча ончылнак уда велыш вашталтеш. Еш шуэн огыл шкенжым вийдымылан шотла, илыш поргемыш логалшылан мо дене да кузе полшен кертмыжым огеш пале. Тидлан кӧра титакым шижеш.
- Еш кыл лушка. Наркотик дене пайдаланыше еҥ ешыште каргашымашым луктеш, тыгак тудлан ӱшан йомеш, чонат йӱкша.
- Окса чӱдылык. Еш парымыш пурымыжлан кӧра тургыжлана. Тыгак лишыл еҥым зависитлалтмыж деч эмлаш, йол ӱмбак шогалташ кугу окса кӱлеш.
- Вашталтыш. Ешыште тыгай сӱретат палдырнен кертеш: ик еҥ ӱмбакыже утыждене шуко сомылым налеш але, мӧҥгешла, моло деч зависитлалтше лиеш.
- Закон дене кылдалтше нелылык. Наркотик дене пайдаланымылан да тудын дене кылдалтше сомылым шуктымылан закон ончылно мут кучаш шогалтен кертыт. Тидыже ешланат сай огыл.
Наркотик дене таҥлалтше еҥлан полшен мошташ неле, тидлан чытыш ден умылымаш, эсогыл профессионализм кӱлыт. Йодыш лектеш: тугеже воктен улшо еҥ-влак мом ыштышаш улыт?
- Кертме семын полшыза да умылаш тыршыза. Азапыш логалше лишыл еҥлан тудын шотышто тургыжланымыдам, ончычсо семынак але тунамсе деч чотрак йӧратымыдам ончыктыза. Кузе? Тудым ида вурсо, ида шылтале, а поргем гыч лекташ полшаш ямде улмыдам каласыза да тидым уло шӱм-чон дене ыштыза.
- Тӱрлӧ ситыдымаш дене кылдалтше йодышлам радамын рашемдыза. Наркоманий, тудын зиянже, чер деч эмлалтме йӧн-влак нерген лийме семын шукырак пален налза. Чыла тиде ситуацийым умылаш полша.
- Полышдам темлыза. Лишыл еҥланда эмлалтме да реабилитацийым эртыме чыла йыжыҥыште полшаш ямде улмыдам каласыза. Тиде специалистым кычал мумо, консультацийыш пырля коштмо да неле татлаште пелен улмо гай полыш лийын кертеш.
- Чекым палемдыза. Наркотик икте-весе кокласе кылымат, илышымат чот пытара, сандене лишыл еҥлан тудын ваштареш улмыдам да тыгай уда койышыж дене келшыдымыдам каласыза.
- Профессионал деч полышым йодса. Мом ыштышашым огыда пале, ситуацийым эскерен огыда шукто гын, келшыше специалист деч полышым йодса. Тудо тыландат, лишыл еҥландат ситыдымашым чактарыме тактике ден йӧн-шамычым темла.
- Эмлалтме да реабилитацийым эртыме жап кужун шуйнен кертеш. Тидлан ямде лийза.
- Специалист дене кылым кучыза. Лишыл еҥда эмлалтме курсым эрта гын, врач да специалист-влак дене пеҥгыде кылым кучыза. Тыге гына черлын тазалыкше нерген радамынрак пален налаш, тудлан мом темлымым шукташ полшаш лиеш.
- Шке нергенат ида мондо. Наркоманийлан кӧра орланыше лишыл еҥлан полшымо годым шкежат «йӱлен пыташ» лиеш, сандене реабилитаций программыш лучо ешге ушныза. Тушто тыгаяк азапыш логалше еҥ-влак деч шуко сай каҥашым налаш йӧн уло.
Наркоманий – уло ешын проблемыже. Паремме корныш икымше ошкылым тидым умылымек гына ышташ лиеш. Мыняр шуко полшет, мыняр сайын умылет, мыняр чӱчкыдын кутырет, зависитлалтме деч утлымо, ешым арален кодымо ӱшан тунар кугу.
Мут толмашеш, Республикысе наркологий диспансерыште (Йошкар-Ола, Комсомольский урем, 81-ше пӧрт, 2-шо кабинет) шочмо, вӱргече да кугарня еда 18 шагат гыч зависитлалтше-влакын лишыл еҥыштлан полшымо группын занятийже-шамыч эртат. Телефон: 8902-739-92-51.
Марина Потапова,
Республикысе наркологий
диспансерын медицине психологшо.
Маргарита Иванова ямдылен
Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын фотожо.
