Марий Элыште Общероссийский калык фронтын фельдшер-акушер пункт ден врач амбулаторий-влакым аклыме мониторингше стартым налын.
Общественник-влак республикысе медицине тӧнежлашке Россий Федерацийын президентше, ОНФ-ын лидерже Владимир Путинын Федеральный Погынымашлан колтымо посланийысе кӱштымашыж дене келшышын лектын коштыт. Нуно 100 гыч 2000 марте еҥ илыман верлаште медицине полышым пуымо сӱретым тергат. Тыгак калык деч медицине полышын качествыжым йодыштыт.
ОНФ-ын чолга еҥже-шамыч чылаже 10 утла муниципальный образованийыш лекташ палемденыт. Акым тӱҥ шотышто медицине тӧнежын паша жапшым, обслуживатлыме калыкшын чотшым, вашкылын состоянийжым, транспорт да корно инфраструктурым, пеҥгыдемдыме села да ял марте корнын кужытшым шотыш налын пуат. Тыгак фельдшер пунктын верланыме кумдыкшым, пашаеҥ ситымым, кӱлешан оборудованийын уло-укежым, эмын ассортиментшым рашемдат. Мониторингым мучашлымек, данный-влакым «Медицине полышым налме-пуымо калык карте» интерактивный картыште ончыктат.
Тылеч посна ОНФ-ын еҥже-влак эше ФАП-влакым чоҥымо да почмо мониторингым эртарат. Тыгак куснылшо медицине комплекслам налме сӱретым иктешлат. Тылеч вара Калык фронтын экспертше-шамыч ял калыклан медицине полышым пуымо шотышто регион-влакын рейтингыштым ыштат да эн сай практике сборникым луктыт.
15 майыште ОНФ-ын еҥже-влак республикысе кок районыш лектыныт. Пеленышт журналист-влакымат налыныт. Икымше адрес – Оршанке районысо Марково ялысе ФАП ыле. Тудо Оршанке районысо рӱдӧ эмлымверын структурышкыжо пура. Ялыште 771 кугыеҥ ден 203 йоча илат. ФАП илыме пӧртын икымше пачашыштыже верланен. Толын лекна – омсам тӱкылымӧ, молан манаш гын фельдшер эше кодшо ий мучаштак паша гыч каен.
Верысе-влакын мутышт почеш, калык Оршанке посёлкысо эмлымверыш коштеш. Нелылык изи йоча-шамыч дене шижалтеш: йӱштӧ, поранан телым автобус дене кудалышташ йӧнан огыл, сандене таксим ӱжыкташ але машинан иктаж еҥым тарлаш логалеш, тидлан ик мучашке 150 теҥгем тӱлыман. «Вашкеполыш» кунам кузе толеш: южгунам пел шагат гыч, южгунам вучен от шукто…
Кокымшо адрес – Ильинка посёлко. Тыште ФАП-ат, икымше полышым пуымо домовой озанлыкат (домовое хозяйство) уке.
– Был бы от вас толк, ребята! – молан толмынам умылымек, кевытыш погынышо калык рӱжге гаяк мане.
Ильинкыште 197 еҥым регистрироватлыме. Калык 3 км коклаште верланыше Тошто Крешын ФАП-ыш да Оршанке районысо рӱдӧ эмлымверыш коштеш, нелын черланыме годым «вашкеполышым» ӱжыкта. Но!.. ФАП арняште кок кече тичмашын огыл пашам ышта, а райрӱдысӧ эмлымверыште ны лор, ны окулист, ны невролог уке. Яра эмлалтме, стоматолог деке логал кертме нерген шоналтыманат огыл.
– Писынрак колет… – специалист-влак деке логалме нелылыкым иктешлат верысе-шамыч.
А жапше годым тыште ФАП лийын, но тудым петыреныт да посна еҥлан пуэныт. Вараже тиде пӧрт йӱлен.
Кумшо адрес – Тошто Крешын ФАП. Тудым 2014 ийыште почмо. Медицине тӧнеж кугу, волгыдо, ару, но кабинетлаште пашам ышташ нигӧлан, молан манаш гын 23 ий паша стажан фельдшер Майя Иванова улыжат 0,25 ставкыште тырша, 780 еҥым обслуживатла. Тӱҥ паша верже – Кугунур ФАП-ыште.
– ФАП йӧнан, илышлан кӱлешан эм, инструмент ситышын улыт. Паша моткоч шуко, йодмашат чот кугу, но пашадар изи… Очыни, тидлан кӧрак самырык-влак фельдшерлан пашам ышташ огыт тол, – черлым тергымыж коклаштак палдарыш Майя Константиновна.
Нылымше адрес – Советский районысо Вечын врач амбулаторий. Тиде эмлымверыште терапевт, акушерке, старший медсестра, процедурный сестра, сестра-хозяйке, санитарке пашам ыштат. Эмлымверлан – 40 ий. Кок пачашан полат эше пеҥгыде, но тудым капитально олмыкташ кӱлеш. Кечывал стационарат пашам ышта. Мемнан мийыме кечын тыште 7 еҥым эмленыт, но сад-пакча паша изишак катыкеммек, 19-20 еҥым «вучат». Эм уло, но пациентын кондымо препаратшымат кучылтыт. Арняш ик гана анализлан биоматериалым налыт да Советский районысо рӱдӧ эмлымверыш колтат. Результатым ты кечынак кондат. Амбулаторий 3000 утла еҥым обслуживатла. Тичмаш налмаште, медицине тӧнеж сайын пашам ышта.
Визымше адрес – тиде районыштак верланыше Алексеевский врач амбулаторий. Кок пачашан полатым «Алексеевский» совхоз чоҥен. Шке жапыштыже медицине тӧнеж пеш виян лийын, калыкым эсогыл лавыра, вӱд дене эмлен. А таче, манмыла, пыкше шӱла. Тыште кеч пырдыжыш, кеч кӱварыш ончал – каткалалтше штукатуркым, скотч дене клеитлыме линолеумым ужын, шӱмет шогалеш манын шонет. Амбулаторийын ик пашаеҥже амалкалче, калык деч оксам поген, йоча-шамычын ача-аваштым сӧрвален, тӱшка практике врачын кабинетшым олмыктыктен. Тыгеже медперсоналланат, пациент-шамычланат каньыле лийын. Тиде медицине тӧнеж 9 ялыште илыше калыкым– 1906 еҥым (ты шотыштак 379 йочам) –обслуживатла, шке пашажым кӱлынак шукта.
Кудымшо адрес – Михайловка ял. Тиде ФАП-ым калык шке вийже дене олмыктен, сандене тудо ару, волгыдо. Тӱшка практике врач Светлана Бахтинамат пашашке сӧрвален манме гаяк конден. Кум ий ончыч тыште врач амбулаторийым почаш сӧреныт, но лицензийым эшеат огыт пу. ФАП Алексеевский врач амбулаторийын филиалжылан шотлалтеш. Тыште 35 ий паша стажан пеш виян врач тырша, тудо чыла специалистым алмаштен кертеш. Но тичмаш куат дене пашам ышташ йӧнжӧ уке. Светлана Витальевна ял калык дене моткоч пеҥгыде кылым ыштен. Тудо верысе-шамыч дене пырля кундемымат тӱзата, эмлыме физкультурымат эртара. А ФАП ваштареш верланыше олыкышто Тазалык аллейым келыштарымыже чыланамат ӧрыктарыш. Шаргӱш оптымо кож пӱгыльмым тошкен, Марий Элысе ОНФ-ын СМИ дене паша ыштыше координаторжо. О.Кузьминат ошкыл эртыш да вара, «ой, могай сай!» манын, кужу жап куанен йӱкланыш.
ОНФ-ын еҥже-влак Михайловка ялысе ФАП-ым врач амбулаторийыш савыраш полшаш сӧрышт.
Кок район, куд илыме вер… Эксперт-влакын мутышт почеш, ял калыкын медицине полышым тичмашын налаш йӧнжӧ уке, медицине тӧнеж-влакат чот шолдыргеныт, шукыштыжо капитальный ремонтым ышташ кӱлеш. Кадрым ситарыме йодышат моткоч пӱсын шога. Медицине тӧнежлаште илышлан кӱлешан эм уло.
М.ИВАНОВА.
