Шукерте огыл Новосибирск областьыште эртыше ялысе теле модмаште Марий Элын командыже тичмаш огыл команде дене вийжым терген. Туге гынат кажне участник путырак сай результатым ончыктен. Мутат уке, эн ончыч механизатор-влак коклаште кокымшо верым налше Алёна Таныгинам (Советский район, ПГТУ-што 2-шо курсышто тунемеш) палемдыман.
Ӱдыр жапыштыже еш команде денат тыгай кӱкшытан таҥасымаште вийжым терген, ача-аваж дене пырля призёр радамыш логалыныт. «Тракторым виктараш ачам туныктен. Механизатор-влак команде дене кумшо гана выступатлем. Ты гана чыла коклаште кудымшо лийынна. Трактор дене, нелытым пижыктен, тӱрлӧ савыртышан корно дене кудалынна. Тыште изиш нелылык лектын, умылыдымашат уло: судейство чын лийын огыл, шонем. Ты гана модмаште жап ойыртем ок лий гын, можыч, ечыгорнышто икымше лиям ыле. Латшым еҥ коклаште ече дене кокымшо, отжиманийым ыштыме дене икымше верым налынам. Еш команде дене та
ҥасымаште Омскышто кумшо, Ханты-Мансийскыште кокымшо лийынна ыле. Ачам имньым кычкен, авам вӱдвара дене вӱдым нумалын, мый хоккей клюшко дене упражненийым ыштенам. Мыланем уым пален налаш, у пашалан тунемаш оҥай веле. Тракторым виктараш нелыжак огыл. Тунемалтын ынде. Кызыт полиатлоныш коштам. Туштат шкем чыла велым шуараш – сай йӧн. Тренерем – Иван Иванович Рыбаков», – шыргыжалын ойла Алёна.
Россий кӱкшытан ялысе теле модмаште участник-влаклан ныл шагат жап ойыртем, чынжымак кугу чаракым ыштен. Мутлан, Алёна верысе дене вич шагат эрдене (тушто индеш шагат) стартыште шоген. Тыгай годым айдеме эше мала… Моло спортсмен-шамычланат тидыже изи огыл йӧндымылыкым луктын.
Ял илышлан келшен толшо таҥасымаш кокла гыч эше икте – дояр-влакын ӱчашымашышт. Тыште Юрий Таныгиным (Советский район) опытан ушкал лӱштышӧ семын палемдыман. «Нелылыкше уке. Тиде видым тӱҥ таҥасымаш семын палемдаш лиеш. Россий кӱкшытыштат уэмдаш да уэмдаш гына кӱлеш, шонем. Ме шке кундем гычак ик ӱдыр дене вийнам тергенна. Ялыште практике лийын. Ача-авам ушкалым ашнат, кид дене лӱшташ логалын. Лӱштымӧ аппаратым рончен погыман да стендысе макетыш чын пижыктыман ыле. Ты гана тӧрлатымышт дене чарак лекте, тургыжланашат логале. Тӱткӧ лийман да чылажымат моткоч чаткан, писын ыштыман. Уке гын, мыят изиш сайрак результатым ончыктем ыле. Такшым спорт – тиде спорт. Сандене ме тӱрлыжланат ямде улына. Кузе кертынам, туге ыштенам», – ойла дояр коклаште вийым тергыше Юрий Леонидович.
Юрий Таныгин – полиатлон дене спорт мастер. Турникыште шкем нӧлтымӧ, ече дене мунчалтыме, кирам нӧлтымӧ тиде спорт мероприятийлан кугу шӱкалтыш, сай тренировко семын лийын. Чылажат пайдале манын, палемда участник. Юрий кызытат шке ийготанже-влак коклаште таҥаса, ончыко лектеш. Шукерте огыл теле полиатлон дене Марий Элын чемпионатыштыже икымше верым налын.
Кирам нӧлтымаште Морко патыр В.Веденеевым шукын палат. Тудо ик гана веле огыл теле да кеҥеж модмашын капитанже лийын. Ты гана чыла кокла гыч нылымше верым сеҥен налын. Россий кӱкшытыштӧ тиде моткоч сай результат. Тушто моло видымат шотыш налаш гын, тӱнямбал чемпион, тӱнямбал кӱкшытан спорт мастерат ятырын лийыныт.
Еш команде-влакым икшыве дене ача-ава коклаште пеҥгыде кыл, умылымаш улмо шотышто шкешотан символ семынат палемдаш лиеш. Тыште Медведево район гыч Зуевмыт вийыштым тергеныт. Суртоза Вячеслав Ивановичат – опытан участник. «Тыгай сынан модмаште нылымше гана вийнам тергена. Жапше годым Чайковскийыште кумшо, ты гана визымше лийынна. Ныл шагат жап ойыртем шке пашажым ыштен. Тидын шотышто организатор-влаклан шоналташ кӱлеш ыле. Йочалан гын тиде поснак кугу ойыртем. Кумшо кечын пелашемын давленийже «тӧрштылаш» тӱҥале. Кеч тудын дартсыште икымше верым налмыжым палемдыман. Чылаже 44 еш команде лийын. Имньым кычкымаште ик элементым изиш тӧрлаш темленыт, лу секундым йомдаренам. Тушто кычкыме ӱзгаржат вестӱрлырак лийын. Адакшым южо командыште спорт мастер лийыныт. Мутлан, аваже полиатлон дене, а ачаже ече дене спорт мастер. Тыгай дене таҥасаш – манаш веле… Но тыгай ялысе модмашын кӱлешлыкше уло, шонем. Теве эргына чыла вере чолгарак лиеш: коньки денат мунчалтен, ийынат мошта, шашке денат кумылын модеш, таҥасымашлашке ушна, ойыртемалтеш. Тыге йоча, молым ончен, молан-гынат тунемеш, тӱняумылымашыжым пойдара», – ойла В.Зуев.
Участник-влак кокла гыч Советский районышто физический культур да спортлан вуйын шогышо, Россий кӱкшытан ялысе модмаште ик гана веле огыл тренер да представитель семын мийыше В.Шабалин Марий Эл командын икоян улмыжым палемдыш. «Тичмаш команде огыл гынат, участник-влак кажныже шке видыштыже пеш сай результатым ончыктен. Эше кеч ик еҥ лиеш гын, иканаште икымше верыш куснена ыле. Тыгай проблемыже окса укелык дене кылдалтын. Тидыж дене шуко команде тӱкнен, шонем. А мемнан команде, чынжымак, моткоч сайын ямдылалтын, чылан опытан лийыныт. Ваш-ваш полшеныт, шке тӱҥ старт деч вара кертмышт семын весылан полшаш тыршеныт. Куанен, тургыжланен кычкырымыштат могай-гынат вийым пуэн, кумылым нӧлтен. Кирам нӧлтымаште Володя Веденеевым палемдыман. Ече дене таҥасымаште Шернур район Марисола ял шотан илем гыч ечызе-влакым мокталтыман. Каяш тарваныме, чеверласыме деч ончыч волонтёр-влак марий йӱла, культур дене палдараш йодыч. Мемнан-влак, пырля тарванен, рӱжге тыге чаплын муралтышт, кушталтышт – шукыштын эсогыл шинчавӱдыштым луктыч. А спорт дене кылым кучышо шкан садак пайдам налеш. Тидым умылтарыме ок кӱл. Тудо физически таза кап-кылан, чолга, весылан полшаш ямде улмыж дене ойыртемалтеш. Ончылно – всероссийский ялысе кеҥеж таҥасымаш. Тидлан ямдылалтман».
Е.Эшкинина.
Снимкылаште: икоян еш – шукылан пример; кирам вий-куат деч посна нӧлташ ок лий; Механизатор команде Таныгинмыт еш.
М.Скобелевын фотожо.
