Физкульт, ура!
Медведево район Люльпан ял гыч спортсмен-влак йоча пӧрт да интернат школлаште илыше-шамыч коклаште «Будущее зависти от тебя» таҥасымашын финалышкыже Сочишке каят. Шукерте огыл нуно, тулык да ача-ава полыш деч посна кодшо йоча-шамыч, регионал этапыште икымше верыш лектыныт. Тудыжо пошкудо Озаҥ олаште эртен. Футбол манежыште 11-15 ияш спортсмен-шамычын 14 командышт вийыштым тергеныт.
Корно почылтын
Йоча-влакын кушто да кузе ямдылалтмыштым тулык да ача-ава полыш деч посна кодшо йоча-влаклан Лӱльпанысе рӱдерын спортзалышкыже ончалаш миен толна. Мемнам спорт инструктор Виктор Дмитриев порын вашлие да тренажёр залыш ӱжӧ.
Туштыжо капкылым пеҥгыдемдаш келшен толшо тӱрлӧ оборудований келыштаралтын. Иктыште верыштак куржталын, вӱршерым тергаш лиеш гын, весыште – велосипед дене «кудалышташ» йӧн пуалтеш, посна чогашылым пеҥгыдемдышат уло. Вес пӧлемыште ик кугу корзиҥга футбол мече шинчалан перныш. Футбол дене модаш йолчиемат, костюмат улыт, ече комплектат шуко, чапле.
– Кеч-могай вид дене ямдылалташ спорт ӱзгар ситышын. Кумылет гына лийже, – тренажёрлам ончыктылшыжла, тудын молан кӱлешлыкшым умылтарен каласкала спорт инструктор Виктор Викторович. – Ончычсо воспитанникна-шамычат полшат, спонсор-влакат ушнат. Сандене спорт оборудований шотышто йодыш уке. Адакшым сеҥымылан окса премийым пуат. Тидымат мо кӱлешым налаш, тренажёр залым пойдараш кучылтына. Лач таҥасымашлашке лекташ шийвундо шотышто южгунам нелылык шижалтеш. Йӧн лийме семын мемнан вуйлатышына полша. Тау директорлан, завучлан, коллеге-влаклан, умылымыштлан, таза илыш-йӱлам кучаш кумылаҥдымашке ушнымыштлан. Такшым ты залыш воспитатель-шамычат жапын-жапын толыт, капкылыштым лывыртат.
– Мыят толам. Калыкыште манмыла, тарванылмаш – тиде илыш. Адакшым тышке школ гычат самырык туныктышо-шамыч толыт. Пелашем дене пырля куржталашат тыршем. Пандемий жапыште изиш чарненам ыле. Теве уэш уремыште куржталаш шонымаш уло, – ешарыш тыште воспитательлан ятыр ий пашам ыштыше Надежда Дмитриева.
Тӱрлӧ проект, призан вер
Спорт инструктор верыште тренироватлалтме дене ок серлаге. Йоча-влак дене тӱрлӧ конкурсыш, спорт мероприятийыш, таҥасымашлашке ушна. Эреак, манаш лиеш, призёр радамыш логалыт.
– Тений мартыште Озаҥ олаште «Будущее зависти о тебя» проектыш ушненна, мини-футбол дене шке тӱшкаштына икымше верым налынна. Тыште опытшат изиш полшен, шонем. Тыршымына арам лийын огыл. Финалыште штрафной удар дене соперникын капкашкыже мечым пуртеныт. Командына гыч Кирилл Козырев эн сай модшо, Кириллл Марченко
эн сай капка орол семын палемдалтыч. Кызыт Сочишке, всероссийский турнирыш, каяш ямдылалтына. Кандаш йочам наҥгаем.
А сеҥымашын результатше – кубок, чап грамот, медаль… Тидыже – шинчаончылнак. Коридорышто, пырдыж воктене, посна келыштарыме верыште тӱрлӧ кугытан, форман ятыр кубок шинчалан перна.
– Тиде йоча-шамычын сеҥымашышт. Ик гана веле огыл Россий кӱкшытан таҥасымашке лектынна. Мутлан, 2015 ийыште Уфаште кугурак тӱшкаште мемнан команде икымше лийын, а изирак ийготан-влак кумшо верыш лектыныт, – умылтара Виктор Дмитриев. – Тунам шӱдӧ тӱжем теҥге оксалан сертификатым кучыктеныт. Вес ийын (2016 ий) Саранскыште тыгаяк сынан проектыште ончыко лектынна, а финалыште Сочиште 3-шо верым налынна. Мутат уке, участник-шамычлан тиде сай пӧлек. Адакшым, тӱрлӧ кундемыш лектын, у вер, йолташ дене палыме лийыт. Икманаш, кеч-могай проект пеш пайдале. 2018 ий поснак лектышан лийын. Тӱрлӧ кӱкшытан таҥасымашлаште чылаже кандаш кубокын озаже лийынна. Мини-футбол дене тӱнямбал кӱкшытан турнирыште вийнам тергенна. Тудыжо Санкт-Петербургышто эртен.
Тыгак «Вернуть детство» спартакиадыште таҥасенна. Туштыжо тӱрлӧ видыште участвоватлыман: ӱстембал теннисыште, куржталмаште, футбол, волейболышто дене модмаште. Такшым ты йоча рӱдерысе ӱдыр-рвезе-влак чыла велымат шуаралтыт. Адакшым кеҥежым пырля каныме лагерьыш лекмынат кугу шӱкалтышым ышта.
Колым кучат, канат, вий-куатым погат
Чевер кеҥеж кечылам ты рӱдерыште илыше ӱдыр-рвезе-влак пӱртӱсыштӧ, эҥер воктене эртарат. Нунын ойырен налме посна верышт уло. «Орловка» каныме лагерьыште тренироватлалтыт, колым кучат.
– Колым кучаш изирак йоча-влак пеш йӧратат. Шкеак эрыктена да повар-шамычлан кочкаш шолташ пуэна. А пӱртӱсыштӧ чылажат сайын кая. Илышыште вашлиялтше нелылыкым сеҥаш тунемыт, – верысе илыш дене умбакыже палдара спорт инструктор Виктор Викторович. – Ме такшым чылажымат пырля ышташ тыршена: кочкаш шолташ, мутлан, пельменьым ненчена, пиццым кӱэштына… Выпускной деч ончыч йоча-шамыч социальный пӧртыштӧ илат. Лач тушто чылажымат шкеак ышташ тыршат. Ӧрдыжкӧ каят гын, лӱдын, ӧрын шогаш огыт тӱҥал, чылалан ямде улыт.
Вес семынже огеш лий. Тренер, воспитатель-влаклан ача-авамат вашталташышт логалеш, адакшым южгунам нунын дене пырля плотникат, ургызат лияш перна. А йоча-влак, кугуракым ончен, мо кӱлешым ышташ тунемыт, нунын гай лияш тыршат. Мутлан, спорт инструктор Виктор Викторович шкежат кажне кечын куржталеш, а иктаж упражненийым туныкташлан гын, шкеак ончыктыманыс…
Шукерте огыл «Ача, ава да мый» мероприятий пеш оҥайын эртен. Ача-ава олмеш воспитатель-влак лийыныт. Чылалан келшен. Теве тыге тыште ик еш семын илат, тыршат, илышын у шӧрынжым пален налаш тунемыт.
Ты рӱдерыште тулык да ача-ава полыш деч посна кодшо йоча-влак илат. Сандене чыла сай манашыже йылме ок савырне. Тушто пашам ыштыше-влак илаш сай йӧным ышташ тыршат, вет шукыж годым ты пӧртыш лушкыдырак психикан ӱдыр-рвезе-влак логалыт, а начаррак тазалыканже-влак деке посна корным муын моштыман.
Тек тыште илыше-влакын чыла шонымашышт шукталтеш, илыш-корнышт волгыдо, пиалан лиеш. А спортсмен-футболист-влаклан у сеҥымашым тыланена. Ончыко лектыт гын, адакат оҥай темлымаш лийын кертеш. Жапше годым сеҥыше командым Английыш колтеныт. Верысе «Арсенал» футбол клубын спортсменже-шамыч дене пырля тренироватлалтыныт, пырля жапым эртареныт. Кумылышт да ӱшанышт гына лийышт.
Е.Эшкинина.
