Марий Турек районлан – 100 ий
«Елена» ООО
Ямдымат, шке куштымымат
Ӱмыр мучко школышто химий ден биологийым туныктышо тушто ыштымыж годымак нӧшмым, кушкылым да сад-пакчалык моло сатум ужалыме кевытым почын, а сулен налме канышыш лекмекыже, тиде пашам эшеат шарен колтен. Лийын кертеш тыгае? Кертеш. Но тидыже чонлан лишыл паша лийшаш.
– Хлебниково селаште кевытым почмо деч ончычак нӧшмӧ ден кушкылым ужалаш тӱҥалынам. Тысе школышто химий ден биологийым туныктенам гын, школ участкылан вуйын шогенам. Сандене чӱчкыдынак нӧшмым налаш да тӱрлӧ озымым кушташ логалын. Мӧҥгыштат тидлан жапым муынам. А вара шоналтышым: утыжым молан ужалаш огыл? Тыгак бизнес деке лишемым. Лу ий ончыч кевытым почым, – каласыш «Елена» ООО-н директоржо Елена Викторовна Кашина.
Кушечын чыла тидыже, шоналтет. Аваж дечын? Вет тудо, Людмила Серафимовна, ты школыштак кужу жап пашам ыштен, но историй дене шинчымашым пуэн. Тугеже кочаж дечын? А тудо, Николай Серафимович, тыштак химий ден биологийым туныктен. Туныктен веле огыл, тунемше-влак дене пырля школ воктене кодшо курымысо 50-ше ийлаште ончыкылык паркым негызлен. Кызыт тудо чаткатан кушкын шогалын. А школ пакчаште кугу гына арбузым куштен. Тунам тыгайже лийынат огыл, тудо ӧрыктарыше саскажым йоча-влак дене пырля Москвасе ВДНХ-ш ончыкташ намиен. Тиде веле мо, эше тӱрлӧ опытым ыштылын. Ик вондыштак вожыштыжо пареҥгым куштен, а парчаштыже – помидорым.
– Тыгеат лийын кертеш? – ӧрын йодым.
– Кертеш, вет нине саска ик тукымланак (семействылан) шотлалтыт, – умылтарыш биолог.
Адакше шкежат кочажын корныжымак шуен. «Самырык натуралист» кружокыш коштшо тунемше-влак дене пырля школ участкыште тӱрлӧ опытым эртареныт. Мутлан, кешыр сортлам тергеныт да ончен куштымо саскам Россий кӱкшытан выставкыш намиеныт. Школ участке-влакын конкурсыштышт кумшо верым налыныт. Вара тиде сеҥымаш огыл мо? Школышто 40 ий наре пашам ыштен, а школ участкылан 20 ий утла вуйын шоген. Ынде икымше ий – сулен налме канышыште.
– Канаш эше ондак. Кушеч гына мый декем огыт йыҥгырте! 10 ий ончыч кевытым почмо годсек шуко дене кыл ышталтын. Биолог да овощевод семын ой-каҥашым йодыт. Вара нӧшмӧ ден пеледышлан заказым ыштат. Нуным шке ом кушто, а фирмыла деч вияш кыл дене налам, сандене шулдынрак ужалем. Сезонышто Россий мучко витле наре посылкым колтем. Теве ик сезон эртыш гын, весылан – шыжылан – заявкым ыштем. Тидын нерген интернетыш уверым шындем да еҥ-влак деч заказым вучем. Тыгеат бизнесым виктарен колташ логалеш, – радамлен нале Елена Викторовна.
Ойлымыж почеш, тудо ончычсылак шинчымашыжым пойдарен шога. Школышто ыштымыж годым тӱрлӧ вере кудалыштын, тӱрлылан тунемын гын, кызыт интернет гоч курслам эрта. Сандене тудын деке нӧшмӧ да тӱрлӧ кушкылым куштымо йодыш дене веле огыл, тыгак эмлык шудым кычалынат йыҥгыртат. Ты шотыштат полшен да ой-каҥашым пуэн кертеш.
– Тидын годымак кевытым эре ушышто кучыман. Кевытчылан ӱшанем гынат, йодыш лекмеке, эре рашемдаш тыршем, шкежат йыҥгырта. Вет сатум эреак ситарен да уэмден шогыман. Ямде нӧшмым, ӱяҥдышым, вожсаскам, урлыкашым ужалыме дене гына огына серлаге. Шке гычат пакчасаска (помидор, шере пурыс, ковышта) да пеледыш (петуния, сальвия, астра, бархатцы, гацания, бегония да моло) озымым ужалаш куштем. Мый тыгай пашам йӧратем, – шыргыжалде ыш чыте кевыт оза.
Тудын ончыч ик кевытше ыле – Хлебниково селаште, ынде весым налын – Лом ялыште. Кокымшыштыжо ончычсо озаже кочкыш продуктым ужален. Сандене Елена Викторовналанат кугурак вержым тыгай продуктлан ойырашыже логалеш, векат, вет тушто вес кевыт уке, а ял калыклан кочкыш кӱлеш. Но тидын годымак кевытын трассе тӱрыштӧ улмыжо тудлан келшен – сатум (кок тӱрлыжымат: нӧшмӧ-кушкылымат, кочкышымат) налше лийшаш. Тугеже тудлан бизнесшым ынде кок тӱрлӧ корно дене виктарен колташыже перна. Но пашаче кумылан ӱдырымашлан да директорлан ӱшанаш лиеш – туд чылажымат кӱлын ышташ тунемын.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: директор Е.Кашина; Хлебниковысо кевыт пашаеҥ А.Гаврилова (пурлаште); Ломысо у кевыт.
Авторын фотожо
