Чон пайрем
Кугу сценыште мураш шочынат, шернур эрге!
25 ий – чырык курым –
Лектеш Саша сценышке.
Яндар йӱкын кажне мурым
Савыра «чон эмышке».
Шокталтен колта гармоньым –
Кажнын йолжо шке тава!
Чӱчкыкташ сем дене чоным –
Тудын лукмо «шерева».
Муро, Саша, шу-уко мурым,
Тол эсогыл омышко!
Чырык огыл – кок, кум курым
Иле калык чонышто!
Анатолий Мокеев
Теве тудо – йӧратыме да аклыме мурызо да гармоньчо, шочмо вер-шӧрым моктен мурышо, кажне кечын кугезе мланде деч вий-куатым налын, изи годсо йолгорно дене коштын илыше, усталык корныштыжо чын ден шоям ойырен моштышо Саша Иванов! 3 мартыште 25 ий сценыште улмо жапыштыже икымше гана сольный концертым эртарыш. Да могайым?!
Шернур тӱвыра полатыште шогалаш вер уке. Вучен тиде кечым Шернур кундем калык веле огыл. Ончышо-влак пошкудо районла ден Йошкар-Ола, Киров кундем гычат лийыныт. Саша Иванов Пӱртӱс Ава денак пуалтше йӱкшӧ дене кажныжын чонжым йывыртыктен. Пырля ял урем дене эрташ, ача-авам жаплен чапландараш, шурнан пасум ончалаш, ӱдыр-каче пагытыш пӧртылаш… ӱжын.
Шернур вел сӱан семым шоктен мурымыжым Параньга район Ондропсола гыч «Поро кас» ансамбль келыштараш полшыш. Эх, мыняр еҥын пырляшке чӱчкен тавалташ лекмыже шуын!? А теве районысо тӱвыра аланыште веле огыл ик эн виян команде – иза-шольо Алексей, Никита, Илья Шабдаровмыт ден Шернур тӱвыра полат пеленысе «Кас гармонь» ансамбль (Саша Иванов (вуйлатыше), Алексей Горинов, Пётр Токтаров) кузе рашкалтышт! Шернур поселкысо 2-шо номеран кыдалаш школын «Грация» куштышо ансамбльже (вуйлатышыже О.Васильева) икмыняр номерым сӧрастарымыштым куанен ончышым – райрӱдыштӧ марий кумыл самырык коклаштат ила. Ӱдыр-шамыч, ныжыл марий койышда эреак пеленда лийже!
Тиде кечын А.Ивановын шуко шонымашыж гыч эше иктыже шукталте – изи годсекак кумиржылан шотлымо Россий Федерацийын сулло, Марий Элын калык артистше Иван Смирнов дене «Кӧ шонен» мурым сценыште пырля мурышт! Усталык корныштыжо шукертак келшыме йолташыже-влак Марий Элын сулло артисткыже Эльвира Попова ден музыкант виртуоз Сергей Пчёлкинат, Шернур мландеш лакемалтше Татарстан вел марий Юрий Ахтямоват концертым мастарлыкышт дене пойдаршт.
Мо дене эше А.Иванов ӧрыктарыш гын, тиде – марий профессиональный музыкын классикше-влак В.Кульшетовын («Уржа пасу», мутшо – С.Николаевын), В.Захаровын («Кас гармонь», мутшо – А.Александров-Арсакын), Э.Сапаевын («Лачак тыйын лӱмеш», мутшо – С.Николаевын) произведенийыштым йоҥгалтарымыж дене. Тидым Шернурысо И. Молотов лӱмеш йоча сымыктыш школын туныктышыжо-влакын семӱзгар ансамбльышт мастарын ышташ полшыш. Мурыш йӱкшӧ дене веле огыл, а чонжо дене! Кумшыжым пӧлеклыш ончыл залыштак шинчыше аважлан. Иван Смирнов мероприятий деч вара «Виталий Шапкин шке жапыштыже каласен: «Кызытсе мурызо-влак коклаште репертуарыштым Эрик Сапаевлан эҥертен пойдарыше уке. Чыланак тудын мурыжым мурен огыт керт. Тый тидым ыштышыч. Ойырен налме корнет денак вияҥ!» манын иктешлыш.
Шарналтеш коло ий ончыч Купран школышто коллегына, Марий Элын сулло журналистше Виталий Богдановым шарныме лӱмеш тудын почеламут сборникшын презентацийже гыч тат – самырык Саша Иванов гармонь дене шокталтен мурымыжо. Тунам шоналтенам ыле: тиде рвезым пошкудыжо-влак веле огыл, уло марий тӱня колыштшаш. Икымше заметке «Марий Эл» газетыште лекте, варажым Чемышевмыт полшымо дене – мурыжо-влакым чумырымо икымше кассете. А молан тунамсе семынак тачат тудо Саша? Лачак кассете лекме жап гычак землякше-влак тыге возаш темленыт. Тӱвыра полатыш пашаш пурымыж годым йодыш лектын: а Александр Ивановшо кӧ тугай? Тыге тудо калык кокласе семынак ынде эреак – проста, чылалан лишыл лӱм дене.
Саша икымше сольный концертшым вӱдаш йолташыже Володя Матвеевлан ӱшанымыж дене чын ыштен. Тыштат ме профессионал кӱкшытым ужна: кажне шонымашым радамлен, кагаз гыч лудде (концерт мучаште А.Мокеевын почемутшым кок муро йоҥгымо жапыште тунемын шуктен), чаткан почын пуэн, залын кумылжым шижын, кӱлеш верыште мыскарам ыштен (пӱжвӱдшым ӱштылаш солыкым артистлан ик гана огыл сценыш лукто).
Кум шагат шуйнышо кас деч вара шернур вате-шамыч «эше ик шагат колышташ ямде улына, пеш вашке пытыш» маньыч фойеште. Тыгеракак каласыш шкежат мыланна, тауштен, ола корныш тарваныше-влаклан: «Эше мурымем шуэш да, концерт вара пеш кужун шуйна ыле …».
Сценыш саламлаш лекше йолташыже ден туныктышыжо-влак, родо-тукымжо, район администрацийым вуйлатыше А.Кугергин талантшым аклен, моктен каласышт. Шукынжо ӧрын, кумыл тодылтын, мутым йомдарен-йомдарен кутырышт. Молан? Чыланат эмоций дене авалталтше лийыныт, а сцене ден зал коклаште тугай куатле вий шижалтын! Тудлан пӧлеклыме пеледыш аршаш-влакым шерге еҥже-шамычлан кучыктыш. Касын геройжо чаткан чоҥымо тӱрыс программын режиссержо шкежак манын умылышна.
Тый тылеч кугу сценыште мураш шочынат, шернур эрге. Юмын пуымо мастарлыкетым профессионал шинчымаш дене пенгыдемден толат. Тиде моткочак шерге. Артист илышым аклен ончымаште ик эн пиалан татыште улат: пеленет эн лишыл еҥет-шамыч – шерге ача-ават, йӧратыме ешет, родо-тукымет, ӱшанле йолташет-влак да, мутат уке, тыйын усталыкетым аклыше калык! Тек тиде пагыт кужу да эшеат тӱвыргӧ лиеш!
Светлана Пехметова
Авторын да В.Николашкинын фотошт
