Марий Эл правительствын увертарымыж почеш, СВО кайыме жапыште, калыклан лӱдыкшӧ ынже лий манын, ответственный ведомство-влак чылажат контрольышто кучат. Туге гынат шукерте огыл мемнан кундем гоч пилотдымо чоҥештылше аппаратын эртен кайымыже калыкым эскералташ кӱлмӧ нерген шижтарен. Санденак регионысо кучем тӱшка калыклан тыгай пилотдымо юж аппаратым (БПЛА) шекланыме годым могай лӱдыкшӧ лийын кертме да тидын нерген кушко шижтараш кӱлмӧ нерген темлымашым ямдылен.
Пилотдымо чоҥештылше аппаратым кузе палыман, могай ойыртемже:
БПЛА кок тӱрлӧ лийын кертеш: самолёт сынан да мультироторный (вертолёт сынан). Икымшыже – южым тореш шупшшо векторан аппарат, шулдыржо, фюзеляжше да винтше улыт, разведкым эртарыме але пудештаралт кертше зарядан средствым сакыме але кӧргышкыжак вераҥдыме.
Вертолёт сынанже – южым кутынь шупшшо векторан аппарат, нӧлтышӧ кок але икмыняр винт, конструкций покшелне фюзеляж улыт, сакалтыме видеокамерыже да кудалташ лийме грузшо (боеприпас) лийын кертыт.
Чоҥештылме годым самолёт сынан аппарат изи кугытан двигательын йӱкшым луктеш, вертолет сынанже – винт пӧрдмӧ да кочыртатыше моторыным.
Кок тӱрлӧ аппаратшынат тыглай военный але граждан авиацийын самолётшо-влак деч скоростьышт изи: самолёт сынанжын – шагатыште 40÷150 км; вертолет сынанжын – шагатыште 0÷150 км (ик верыштак ятыр жап кечен кертеш).
БПЛА-м шекланымеке, мом ыштыман?
Эн ончыч – 112 (единый номер) системын операторжылан, тыгак Россий ФСБ-н, МВД-н, Росгавардийын Марий Элысе управленийлашкышт пилотдымо аппаратым кушто, могай жапыште, мыняр ужмо нерген увертарыман; лиеш гын 112 системын операторжылан але 8(929)733-81-12 номерыш фото але видеоматериалым колтыман;
– БПЛА-м ужмо кумдыкым коден кайыман да воктене улшо-шамычлан лӱдыкшӧ улмо нерген шижтарыман;
— Мландывалне тыгай аппаратым ужында гын, тудын деке лишке мийыман огыл, кид денат тӱкаш але тудым пытараш тыршаш огеш кӱл: кеч-могай ужашыже пудештаралтдыме снарядан але аяртен кертше химический средстван лийын кертеш.
Автомобиль дене кудалме годым ужында гын:
– Вигак машинам шогалтыман;
– Почмо кумдыкышто (тӱжвалне) улыда гын: еҥ шуко улмо вер гыч каяш тыршыман; бетон пырдыжан да леведышан капитальный оралтыш, подвалыш шылман. Почмо кумдыкышто лӱдыкшӧ верым коден кайыме годым йол писылыкым, направленийым вашталтылын тарванылман: тунам операторлан тендан ӱмбаке пилотдымо аппаратым виктараш нелырак лиеш;
Нимогай леведыш уке гын, водитель ден пассажир-шамычлан пеш писын тӱрлӧ могырыш шаланыман;
Воктене нимогай илем уке гын, садер але чодыра коклаш, коремыш але лакыш шылман.
Иктаж-могай оралтыште улыда гын:
– Окна деке лишемман огыл;
– Подвалыш але окна деч посна улшо пӧлемыш шылман, лифт денат пайдаланаш огеш кӱл;
– Сото телефон, тыгак GPS-ан кеч-могай устройство дене пайдаланаш огеш кӱл.
Эше иктым шотыш налман: пилотдымо чоҥештылше аппаратым ужында гын, фото ден видеом тиражироватлаш (палыме-влаклан колташ але интернетыш вераҥдаш) манын войзаш огеш кӱл. Тыге тушман военный техникым вераҥдыме (позиций-влак) нерген кӱлеш уверым пален налын да вес гана пудештараш маршрутым рашемден кертеш.
Марий Эл Правительствын официал сайтше гыч налме уверым Светлана Носова ямдылен.
