1 февральыште Марий Элын Тазалык аралтыш министерствыштыже регионысо журналист-влаклан пресс-конференций эртаралтын. Тудо Тазалык кечылан пӧлеклалтын. Журналист-шамычын йодышыштлан республикын тазалык аралтыш министрже Марина ПАНЬКОВА вашештен.
Медосмотрым эрте да ласкан иле
М.Панькова черланаш амалым ыштыше лӱдыкшӧ фактор да тазалыкым арален кодымо йӧн-влак нерген ушештарен, тыгак 2024 ийысе диспансеризацийын ойыртемже нерген каласкален. Мут толмашеш, тений Марий Элыште медосмотр да диспансеризаций кышкарыште 500 тӱжем наре еҥын тазалыкшым тергаш палемдыме.
– Айдемын тазалыкше здравоохранений системе дене 10 процентлан веле кылдалтын, 50 наре процентлан – генетике дене, кодшыжо – таза илыш-йӱла, экологий да моло фактор дене. Калык диспансеризаций деч ала-мом шукым, кугум вуча. Кызытеш тудо вӱр коштмо системе ден шодын черыштым, онкологийым да сакыр диабетым рашемдымашке виктаралтын, – палемден Марина Викторовна.
Республикыштына колымо чотым иземдыме тӱрлӧ йӧн кокла гыч иктыжлан черым вияҥаш тӱҥалме, эмлаш лийме йыжыҥыштак рашемдыме паша шотлалтеш. Мутлан, ӱмаште медик-шамыч тергыме пациентыштын 16 тӱжем хронический черыштым икымше гана муыныт. Диагноз кокла гыч пелыже наре – икымше да кокымшо йыжыҥыште улшо онкологий, ты шотыштак коваште, шӧрту да предстательный ту рак.
Вашталтыш сай велыш
Республикысе медицине организацийлаште медосмотр ден диспансеризацийым У ий пайрем деч вара вигак эртараш тӱҥалыныт. Тений гыч 18-29 ияш ӱдыр ден ӱдырамаш-шамычым половой йӧн дене куснен кертше черлан тергат, пӧръеҥ-влакым репродуктивный тазалык шотышто специализацийым эртыше уролог онча. Чыла тиде аза шочмо чотым кугемдаш тыршыме дене кылдалтын.
500 утла еҥан организацийлаштат вашталтыш лиеш – медик-влак калыкым, поликлиникыш пеҥгыдемдалтдымым шотыш налде, паша верыштыштак тергат. Тыгай медосмотрым эртарыме нерген икмыняр предприятийым вуйлатыше дене уже кутырен келшыме.
– Таче, «медосмотрым ӱмаште эртенам, мыйын чыла сай» манын, диспансеризацийым эртыме деч тореш лияш шотлан ок тол, вет коронавирусын зиянже, палынак лушкышо иммунитет, вашталтше илыш-йӱла тазалыкланат, илышланат лӱдыкшӧ черлан вияҥаш кугу амалым ыштат, – ушештарен министр. – Россий Федерацийын тӱҥ терапевтше Оксана Драпкинан командыже кугу науко пашам шуктен да жап деч ончыч колымо вич амалым рашемден. Нуно тамакым шупшмо, аракам чарныде гаяк йӱмӧ, шинчалым кечыште 4 г деч шуко кочмо, шагал тарванылме да пакчасаска ден емыж-саскам нормо деч шагал кочмо дене кылдалтыныт.
Нацпроектын пайдаже
М.Панькова 2023 ийыште «Здравоохранений» национальный проектым илышыш пуртымо паша лектыш денат радамын палдарен. Федеральный бюджет гыч ойырымо окса дене ятыр медицине оборудованийым уэмдыме, медицине тӧнежым олмыктымо, Кокшайск да Силикатный врачебный амбулаторий-влакым, Тат-Китне фельдшер-акушер пунктым, Юрино больницын поликлиникыжым чоҥымо да кӱлешан медтехнике дене шыҥдарыме. Мутшо почеш, Марий Эл шуко тӱҥ показатель дене Российын регионжо-влак коклаште ик эн ончылно кая, поснак – вуйдорыкысо вӱргорнын кенета пужлымыжлан кӧра да ик ияш марте ийготан йоча-влак колымо изи чот дене.
Отрасльын шуко сеҥымашыже Марий Эл правительствын да регионым вуйлатыше Юрий Зайцевын здравоохраненийлан кугу тӱткышым ойырымышт – медицине полышым яра пуымо кугыжаныш гарантийын программыжым дефицит деч посна ышташ полшымышт – дене кылдалтын.
М.Панькова Паша да социальный аралымаш министерстве дене пырля илалше граждан ден инвалид-влакым кужу жап ончымо пилотный проект дене кылдалтше йодышланат вашештен.
Лӱдшаш уке, но геройланашат ок кӱл
Журналист-влакын пытартыш йодышышт сезонный манме грипп да ОРВИ-н ойыртемышт нерген лийын. Министрын мутшо гыч, у эпидемий регионышкына кок арня гыч толын шуын кертеш, но тудын деч лӱдшаш уке. Таче эн чолгалан да кумдан шарлышылан А грипп шотлалтеш. Тудын деч ик аралтыш гына – вакцинаций. Коронавирусат чакнен огыл, грипп дене черланыше да лушкыдо иммунитетан еҥ-влак ӱмбак кержалташ ваҥенак коштеш. Тидлан кӧра тыгай сӱрет палдырна: почмо ик больничный листым арня гыч кокымшо дене алмашташ логалеш.
– Шкем начарын шижме годым геройланаш огеш кӱл, шокшо пӧртыштӧ врачын темлымыжым шукташ утларак келшен толеш. Йол ӱмбак шогалаш полшышо эн сай йӧн – каныш, – палемден М.Панькова.
М.ИВАНОВА
Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын фотожо
