ГАЛЕРЕЙ

Мӱкшызын «шокшо» пагытше

Тачысе унана – Провой кундемысе Торгансолаште шочын-кушшо уста мӱкшызӧ Денис Хорьков.

Кызытше тудо Звенигово олаште ила, а мӱкшотаржым  Пӱнчылӱвал ял пеленысе пистерыште куча. Тудын дене туштак мутланышна.

 – Мӱкшым ончымо паша школышто тунемме годымак келшен, – шкеж нерген палдара Денис  Михайлович. – Латикымше класс деч вара Йошкар-Оласе 21-ше №-ан училищыш тунемаш пуренам, идалык гыч дипломым налынам. Но теорий тиде – икте, а практике – весе. Адакшым «Мӱкш» озанлыкыште кум ий гыч мӱкшотарым вес озалан ужаленыт, но  садак туштак 17 ий тӱрлӧ оза дене пашам ышташ логалын. Куд ий ончыч Ольга пелашем дене палыме лийынам, ешым чумыренам. Ынде пырля илена. Ныл ияш ик эргына уло. Илен-толын, весылан пашам ышташ сита манын шоналтышым да 2007 ийыште тиде мӱкшотарым почынна. 

Пистер коклаште тӱрлӧ тӱсан чаткан чиялтыме омарта-шамычым вераҥдыме. Пеш сылне кеҥеж кече пелта, шокшо, мӱкш-влак ызген чоҥештылыт веле. Снегыжат ятыр – пого веле. Йырваш тӱрлӧ тӱсан лыве-влак чоҥештылыт. Икманаш, руш манмыла – идилий. Но тиде ласкалыкет трук пуйто шулен кайыш: икте почеш весе мӱкш-влак ӱмбакем кержалтыт, шарупш йымакат ызген пурат. Мылам сыреныт витне… Но варажым лыпланышт.

Ожно тиде пистер олмыштыжак мӱкшотар лийын, тошто омарта-влак южо вере тачат аралалтын кодыныт.

 – Кокымшо омшаникым шындыме, – ойлымыжым умбакыже шуя Денис Михайлович. – Мый ондак тӱрлӧ оза дене 120-130 ешым шкетынак онченам. Тиде мӱкшотарым ачам, Михаил Михайлович, ончен, пашажым ынде мый умбакыже шуем. Тыште 80 еш уло, южо омартам (тудыжо тыште 25) кок ешым кучаш келыштарыме, ынже лек манын, пеленышт  вес омартам  шынден, отводкым ыштем. Воктенысыште мӱкш еш куатым налеш, вара тудым ушен колтем. Корпусетым налам да ӱмбала медосбор годым шындем. Тыге мӱкшиге ешын  аваже вашталтеш: самырык ава тоштым пытара. Мунчышо ава мӱкшын шулдыржым кажне ийын пӱчкедем, палым ыштем. Теве нарынче – 2019 ий, ужарге – 2020, тенийысе – йошкарге.  Шулдыржым молан пӱчкедем, шонеда? Мӱкшиге ешы  н аваж почеш лектын ынже кай манын, у ава чоҥештен каенат кертеш. Омартамат шканем келшышым гына ыштем. Ондак оҥан кўжгытшє 60 миллиметр лийын гын, кызыт — 30 мм.  Теве Украинысе омарта гыч чылт мӱкшиге ешым  веле налам, мӱйлан ом кучылт.  Чодырасе ден мемнан мӱй тамышт дене икгай улыт. Ме  мӱкш ешлан ямде шыштым пуэна. Пӱртӱсыштӧ нуно шыштым шке ыштат. Ятыр жап эрта. Мӱкшиге еш  пура гын, шыштан рамымат пуэна.  Копшаҥге, пачемыш ваштареш лӱмын пластик атыш шопо пӱрым  пыштена. Мӱйым нуно йӧратат, сандене пурат веле…  Мӱкшым ончаш чытыш кӱлеш. Тиде паша кажне гана вашталтеш, кажне идалык – шкешотан. Шошым мӱкшым йытырает, ревизийым ыштет, кеҥежым мӱкш ешым шаркалет, телым тыште омшаникыште поген шындет… Ынде чодыраште калыкат шагал коштеш: шудымат огыт ямдыле, снегымат шагал погат, ондакысе семын вольыкымат тынар шуко огыт ончо. Марий калык ожнысек мӱкшым ончен. Мӱкш пӱшкылеш – айдемылан пайдале.

М.СКОБЕЛЕВ

Авторын фотожо.

Снимкылаште: 5759 — Пӱнчылӱвал ял тыге коеш. 5926  — Мӱкшотарым эре ончыман.  5793 — Мӱкшиге еш тыге лектеш. 5909 Д.Хорьков мӱкшотарыште, 1 Мӱкшава.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий