14-15 августышто Йошкар-Олаште «Чудеса Земли марийской» тӱвыра-турист форум икымше гана лийын.
Тудым эртараш жапшак шуын
Очыни, тыгак, вет республикынан 100 ияш лӱмгечыжым вашлияш ямдылалтме амал дене пытартыш кок ийыште Российысе кучемын полшымыж дене Марий Элыште шуко кугу да сай вашталтыш илышыш пурат. Тидыже историйна, тӱвырана дене кылдалтше объект-влакым уэмден олмыктымо шотышто палдырна. А ты паша Марий Элыште туризм отрасльым вияҥден колташ чынжымак полша.
Эшежым республикыштына тугакшат пытартыш жапыште у турист обьект-влак ышталтыныт да ты отрасльжат у кӱкшытыш лектын манаш лиеш. Сандене форум, мыняр-гынат ты сферысе пашамат иктешлаш, тудым утларак вияҥден колташ, а тушто ыштыше-влакын у турсатум эшеат утларак шонен да тудым шӱкен толаш кумылыштым нӧлтен, да икте-весе дене паша опыт дене пайлалташ йӧным почын. Таклан огыл форумыш республикысе да муниципальный тӱвыра учрежденийласе пашаеҥ, туроператор, официальный еҥ-влакым ӱжыныт. Тӱҥ мероприятий-влак деч посна участник-шамычым Йошкар-Оласе веле огыл, чапым налын шуктышо республикысе турист объект-влак денат палдареныт, нунылан лӱмын экскурсийым эртареныт. Мутлан, экскурсий дене Марий йомак тоштерыш, национальный художественный галерейыш, Ким селаште верланыше «Уна кудо» каныме базыш, «За Азьяково» экофермыш да моло вереат лийыныт. Нине обьект-влак Марий Элыште веле огыл, Россий мучкат пеш кӱчык жапыште палымыш савырненыт. Кажне кечын тушко утларак турист толын коштеш.
Форум кышкарыштак Чарла Кремльыште «Чудеса Земли марийской» турист брендын у экспозицийже почылтын. Форумын пленарный погынымашыже республикысе курчак театрыште эртен. Участник-влаклан саламлымашым регион вуйлатыше Александр Евстифеев колтен. Тудын дене Правительстве председательын икымше алмаштышыже Михаил Васютин палдарен.
А вара мемнан регионышто туризм отрасль вияҥме да ончыкылан ыштышаш паша нерген докладым молодежный политике, спорт да туризм министр Лидия Батюкова ыштен. Кодшо ийын гына Марий Элыш 800 тӱжем турист толын каен. Тугеже кундемна чынже денак кумылым налын кертше. Кажне кечын гаяк каныме вер, илаш пурымо йӧн шукемеш. Событий дене кылдалтше туризмат начарын огыл вияҥеш. Республикысе туриндустрийын субьектше ден тӱвыра учреждений-влакынат ты шотышо чолгалыкышт ешаралтеш, у проект-влакым темлат, сеҥышыш лектыт да шонымыштым илышыш шыҥдарат. А тидыже инвестор-шамычынат кумылыштым савыра.
Российысе туроператор-влакын асоциацийыштым вуйлатыше Мая Ломидзе мутым налмеке, кундемнан, калыкнан тӱвыарже да йӱлаже ойыртемалтмышт да тидын дене ончыкыжым турист-влакын ик эн йӧратыме верышкышт савырнен кертмышт нерген палемдыш. Тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министр Константин Ивановат шкенан кундемыште илыш-шамычлан шочмо кундемым турист семын ончен кошташ, моторлыкшым аклаш тыланыш. Варажым форум шке пашажым «Тӱвыра» да «Туризм» посна секцийлаште шуэн.
Келшымаш нерген ойпидыш
Марий Элын турист отрасльыште тыршыше специалистше-влак регионысо бренд, сувенир-влакым ойырен, нуным шӱкенак, чапландарен толыт манашат лиеш. Мутлан, таклан огыл курыкмарий кравец ден кӱслем Роспатентат бренд семын регистрироватлен. Кызыт тыгай бренд-влакым ыштыме нерген вес районлаштат шонкалат. Илышыш шындаралтше кок турист маршрут – «Чудеса Земли марийской» да «Край звонких гуслей» — «Великий волжский путь» федеральный проектыште улыт. А теве ты форумышто эше ик сай ошкыл ышталтын. Регионын турист потенциалжым вияҥден колташ полшен кертше, ваш келшен пашам ыштыме нерген Марий Эл дене «ТТ-Трэвел («TUI) туроператор компаний коклаште у ойпидыш ышталтын. Ик велже гыч Михаил Васютин, а вес велым Росийысе компанийым вуйлатышын алмаштышыже Александр Сирченко кидпалыштым пыштеныт. Ты документ партнёр семын пашам келшен ыштыме кышкарыште Марий Элыш толын коштмо да республик гыч лектын коштмо туризмым вияндаш полшышаш. Увер, образовательный тур-влакым пырля эртараш, регион-влак коклаште культурно-палдарыше, этнографий, гастрономий, тазалыкым пенгыдемдыше у тур-влакым почаш палемдыме. Российысе туроператор регионлан маршрут экспертизым эртараш, социальный сетьла гоч уверым шараш, йот эллаште пырля презентаций ден турист ончерлам организоватлаш полшышаш. Марий Элыш толын коштмо туризм шотышто Россий Правительствыш колтымо проектнам сайлан шотлат да тудым нацпроектын спискышкыже пуртат гын, ты отрасль кугыжаныш полышым налын кертеш.
Таклан огыл Москва гыч толшо уна-влакым Шернур сыр заводын оласе тоштерышкыже экскурсийыш намиен коштыктеныт. Заводышто ыштен лукмо
«Сернурская легенда» сыр тыгак эше 2002 ийыштак регионын брендше семын регистрироватлалтын.
Сай деч сайжым палемденыт
Форум жапыштак Марий Элын Молодежный политике, спорт да туризм министерствыже туризм отрасльыште сайын пашам ыштыше-влакым палемден да министр Лидия Батюкова наградым кучыктен. Тыге Йошкар-Оласе историй тоштер пелен пашам ыштыше Турист-увер рудер вуйлатыше Мария Иванова «Вьездной да внутренний туризм шотышто эн сай менеджер» номинацийыште палемдалтын. Шереметьев замкын экскурсоводшо Евгений Шалахов «Эн сай экскурсовод» лийын. Нуно Марий Элын чапшым Россий кӱкшытысӧ этапыште аралаш тӱҥалыт.
Тоштер пашаеҥ-шамычат ушнаш шонат
Форум жапыштак Марий Элысе тоштер-влакын шкеныштын ассоциацийыштым ыштыме нерген мут лектын. Но кызытеш палдарыме шот дене гына эртен, тышеч мо лектеш — илена да ужына. Тудо Т.Евсеев лӱмеш национальный тоштер негызеш лийшаш, палемденыт участник-влак. Весымат ончыктыман, мемнан тоштер пашаеҥ-влак республикыште туризмым вияҥден колтымо верч чот тыршат. Шке йырышт тыгай виян команде-влакым погат, проектым возат, сеҥышыш лектыт, районласе бренд-влакым ыштен шуктымо нергенат тургыжланат. Пример шотеш кажне районжымак огыл гынат, икмыняржым ончыктен кодыман. Мутлан, Шернур, Кужэҥер, Морко, Звенигово район-влакым налаш. Нунын представительышт-влак форум жапыште шке пашашт дене палдареныт. А теве Курыкмарий ден Оршанке велыш форумын участникше да унаже-влак, кок тӱшкалан шелалтын, эсогыл лӱмын автобус дене миен коштыныт. Тӱҥ турист объектыштым ончен савырненыт, тургыжландарыше йодыш-влакым пырля каҥашеныт, паша опыт дене пайлалтыныт. Каласен кодыман, Курыкмарий велже туризмым вияҥдыме шотышто республикыштыжат ик эн ончылно кая. Тошто купеч олаште оҥай тоштер ятыр. Кава йымалсе этнографий тоштержак, А.В.Григорьев лӱмеш литературно- исторический, Остап Бендер лӱмеш мыскара да койдарчык, Моритлыме тумо тошерже-влак мом шогат! Оршанке районыштат уло мом ончаш: Тошто Крешынысе мастарлык пӧрт, Кресаньык илыш, Воинын чап тоштерже-влак, Кучки селасе ойыртемалтше черке. «Гармошкын пӧртшымат» але марте ужалтын огыл ыле. Районысо тыглай пӱртӱс лоҥгаште шинчыше Европысо шӱлышан «Тихие зори» каныме базе улмымат шукынжо огыл пале, очыни. Иктешлен ойлаш гын, шуко оҥайым, уым ужаш, паша опытым погаш ты мероприятий участникше-шамычлан полшен.
Форумын икымше кечынже кастене тыгак республикысе эн сай тоштер пашаеҥ-влакын профессиональный мастарлык конкурсышто ойыртемалтше-влакым палемденыт. Тушко 17 пашаеҥ ушнен. Кудытшо сеҥыше семын палемдалтын. Морко районысо М.Казаков лӱмеш сылнымут-краеведений тоштер вуйлатыше Галина Сошина «Профессийлан ӱшанле улмылан» номинацийыште сеҥен. Каласен кодыман, Галина Сошина ынде 25 ий ты тоштерыште пашам ышта. Ты жапыште ятыр мо ышталтын. Шке манмыжла, «сай паша лектышыш шуаш шкетын куштылгыжак огыл, сандене ты пагытыште полшен, эҥертен шогымо еҥ-влаклан тауштем» возен шке соцлаштыкыштыже тудо.
«Идалыкысе ончерын кураторжо» номинацийыште Йошкар-Оласе историй тоштерыште калык дене пашам ыштыме пӧлкам вуйлатше Ирина Юдина ончыко лектын. «Стандартный огыл тоштер пашаеҥ» лӱм Звенигово районысо краеведений тоштерын директоржо Виктория Музуровалан логалын. «Тоштерысе корнывож» номинацийыште сеҥымаш Т.Евсеев лӱмеш национальный тоштерын православий историй пӧлкам вуйлатыше Ирина Губановалан шыргыжалын. Оласе православий тоштерын пашаеҥже Светлана Пасынкова «Тоштер-влакын шошышт» номинацийыште да Т.Евсеев лӱмеш национальный тоштерын пашаеҥже Надежда Соловьёва «Кодымо поянлык дене мутланымаш» номинацийыште палемдалтыныт.
Авторын да интернетысе социальный лаштыкла гыч налме фото-влак
Светлана НОСОВА ямдылен
