УВЕР ЙОГЫН

Илыш-корныжо – флейтын юзо йӱкшӧ

Марий сандалыкыште Виталий Владимирович Шапкинын илыш корныжо шиялтышын юзо йӱкшӧ дене палемдалтын. Тӱрыснек усталык ден мастарлыкшым музыклан пӧлеклен. Сулен налме чапшым тӱнямбалсе лӱмлӧ музыкант-влак пагаленыт, ваш келшен кылым кученыт. Шочмо кундемыштат, йот эллаштат, Российысе кугу концерт сценыштат тудлан совым кырен, чыланат йомартлын акленыт – Браво!

Шарнымаш дене шуена
14-ше февральыште Марий АССР-ын да Россий Федерацийын сулло артистше, кумдан чапланыше музыкант, флейтист Виталий Шапкинын шӱмжӧ кырымым чарнен. Пӱтынь калыкым ойган увер шӱлык дене авалтыш. Тудын ешыжлан да родо-тукымжылан шукынак чаманымаш мутым каласен, чеверласеныт.

Тудын семынак волгалтман
Ом пале, утларакше пӱртӱс ӧрыктарен але Юмо тыге палемден? Ош тӱняште шагал кӧм тыге умбачынак моло кокла гыч шижат. Тыглаяк айдеме, капкылжат тыглай, чон кӧргыж дене волгалтше, пуйто тудым кече шӱртӧ дене куымо! Кеч ик гана ужмеке, чурийжым мондаш огеш лий. Эн тӱҥжӧ, полшаш эре ямде, олмешыже нимом йодде, йӧндымылык пагытыште кеч- кӧм чын корныш виктарен шуктышо. Нимогай келшыдымаш, шыде, чоялык, илышын талякаже кӧргӧ чон тулжым йӧртен кертын огыл. Но чаманаш веле кодеш, тыгай «пӱртӱсын ӧрыктарыше шочшыжо» мемнан коклаште ий гыч ийыш эре шагалемеш… Садлан айдемын чап лӱмжым аралыман, кӱлеш акым пуыман, шкежеат тудын семынак волгалтман.

Пагалымаш гыч пеҥгыде кыл
Тӱнямбалсе кумдан палыме композитор Андрей Эшпай, Марий Элнан чапшым профессионал музык аланыште ӱмыржӧ мучко эн кӱшнӧ куштен, арален. Виталий Шапкинлан кугу эҥертыш лиймыж дене шукертак кугешнен ойлен:
 «Мый пиалан улам, марий композитор-влакат, самырык авторжат тыгай сылне исполнительлан куанен кертыт. Шапкинын шоктымо шиялтыш сем йӱкшӧ чылаштлан ӧрыктарыше».
«Виталий Шапкин – кугу кӱкшытан профессионал музыкант, тыршымыжлан кӧра, кеч-могай нелытан пашам ӱшанет гынат, куанен шукта.
Тудо музык дене ила! Пӱртӱс ӱнарже, чын артист улмыжат эреак чыла колыштшо-влакым шӱмаҥда. Нунын чоныштым ылыжтен моштымыжо – сымыктыш тӱняште авторлан эн сылне пиал».

Усталыкше шочмо кундем гычак
Виталий Шапкин 1947 ий 25 сентябрьыште Шернур район Тумерсола ялыште шочын. Нольыкмарий школым тунем лекмеке, 1962 ийыште И.С.Палантай лӱмеш музыкальный училищыш тунемаш пурен. Умбакыже кӱшыл шинчымашым П.И.Чайковский лӱмеш Москосо кугыжаныш консерваторийыште шуарен. 1972 ийыште консерваторийым «оркестрын солистше, камерный исполнитель да преподаватель» квалификаций дене пытарен.

Изинекак музыклан шӱмаҥын
Арам огыл, марий кундемыштына шочмо Шернур верже шӱвыр семлан поян рӱдылан шотлалтеш. Шыма семӱзгар йӱкшӧ чылт шиялтыш сем дене иктӧ. Яндар шижмашыж дене Виталий Шапкин юзо шӱвыр йӱкын йоҥгымыжым искусствышто профессионал флейте дене сымыстарен.

Мартин кугызан шӱвыржӧ
Кодшо курымышто Нольыкмарий ялыште илыше уста шӱвырзӧ кочамым Мартин кугыза лӱм дене шарнат. Тукым кылыштем моторлык тӱня эреак волгыдо. Пошкудо Тумерсола ял гыч самырык Виталий Шапкин кочамын семӱзгар дене шоктымо семжым колышташ кумылан лийын. Кумыл почын тыршыме саскаже куаным кондышаш. Пӱртӱсын яндар семжым шижын, шӱм вошт колтен, молын чонеш чӱктыман. Мартин кочамын усталык чинчыже мыланемат куснен, шонем, илыш-корнем изинекак тӱс сымыктыш тӱня дене кылденам.

Вашлиймашлан йӧн лийын
Виталий Шапкин шочмо Кукмарий ялышкына ача-авам деке унала миен, моткоч куандарен ыле. Мартин кочамым шарналтен, вуйым савен тауштен. Авамын чыла тамле чесше, шокшо шӱрашан мелнаже ӱмыреш шарнымашешыже кодын.
90-шо ийлаште Виталий Шапкин дене южгунам Йошкар-Олаште вашлийынна. Тыгай йӧнжӧ Моско гыч мӧҥгӧ унала толмо годым лиеш ыле. Мыламат тудо Москош чӱчкыдын йыҥгыртен, полышым йодын. Южгунам Андрей Яковлевич рӱдолаште тудым кок-кум кечылан вераҥден кертын огыл гын, мутат уке, лӱмлӧ артистлан эреак пачерыштем вер лийын, уналыкеш пурымыжлан куаненам веле.
Моско оласе заллаште тӱрлӧ концертым колышташ логалын: скрипач, дирижёр Владимир Спиваковын «Виртуозы Москвы» камерный оркестржым, дирижёр Евгений Светлановын симфонический оркестржым, дирижёр Юрий Башметын «Солисты Москвы» камерный оркестржын концертыштым.

Сценыже музык Олимп
Виталий Шапкин Москошто тунемме пагытыштыже Консерваторийын кугу зал сценыште чӱчкыдын тӱнямбал композитор-влакын классический произведенийыштым йоҥгалтарен.
Андрей Эшпайын Виталий Шапкинланак шокташ возымо «Оркестр дене флейтылан концерт» произведенийже кок марий музыкант тандемын саскажым ончен колышташ – мучашдыме пиал. Москошто вашлиймына годым кажне концертыш ӱжмашым пӧлеклен. Виталий Шапкинын выступленийжым таҥастараш гын, нуно ӱмырешлан шарнымашеш кодыт. Марий шӱлышан ныжыл шиялтыш семже дене кугу концерт зал тич погынышо калыклан, музыковед да тӱрлӧ специалистланат ӧрыктарышын йоҥген. Тиде  виян произведенийым колыштмеке, рӱжге совым кырен, кок авторым – композитор ден музыкантым – кужу жап сцене гыч ышт колто. Шокшын вашлиймыштым аклен, Андрей Эшпай Виталийын кидшым кӱш нӧлтен уэш лектын, вуйым савен тауштен. Куанымашым шылтыде, возен кертам, Российын рӱдолаштыже публикын кумылжым савырен кертмышт – когыньыштынат тиде эн кугу сеҥымашышт лийын, триумф!
Композитор деке унала
1990 ийлаштак Виталий Владимирович Андрей Эшпайын илыме пачерышкыже мыйымат унала пуртен ыле. Тудын пӧлем пырдыжше музей семын чыла еш архив гыч погымо фото-влак дене сӧрастарыме, шӧрлыкыштӧ папке-влак арун гына поген шогалтыме. «Тиде архивым арален кодаш кӧлан ӱшанаш?» ман ойлымыжо вашмут деч посна кодо.
Илышыже – почмо книгаште
Кужу ӱмыргорныжым Виталий Шапкин автор семын, шкеак чыла лончылен, кум книгаш савыктен луктын. «О чём молчит флейта… и не только о себе» (2005), «Моя флейта» (2012), «Эшпай в моей жизни: хроника встреч и творческой дружбы с Андреем Яковлевичем Эшпаем» (2014). Тыгак Виталий Шапкин нерген «Марий Эл» газет» ООО тӱрлӧ очерк, интервью, статья, публикаций да шарнымаш гыч погымо «Маэстро» (2017) книгам савыктен луктын.
«На пороге ХХI века» Москва (2006) идалыкысе автобиобиблиографий сынан книгаште Российысе регионла гыч 500 утла интеллектуал элите: политик, космонавт, поэт, писатель, музыкант, журналист нерген чумырымо. Автор Леонид Ханбеков черетан книгаштыже Марий Эл гыч музыкант Виталий Шапкин ден сӱретче Иван Богомоловын илыш-корныштым вераҥден. «Московский Парнас» редакцийыште Виталий Владимировичын биографийжым погашлан надырым пыштенам, савыктыме кум экземпляржымат пӧлекленам.
Илыме годымак аклыман
«Шкеж гаяк, флейте дене тале музыкантым, алмаштышым ямдылен шуктен мо? Тиде йодыш кодеш, жап веле вашештен кертеш». Тудым Олег Герасимов шукертак нӧлталын. «Шочмо кундемыште чап лӱмжым кӱлеш семын палемден огытыл. Кызыт ме иктым раш каласен кертына: марий музыкын историйыштыже, тудын вияҥме корныштыжо Виталий Шапкинын лӱмжӧ шӧртньӧ буква дене палемдалт кодеш. Тудлан эн кугу акше калыкын пагалымашыже да йӧратымыже лийын».
Кӧлан ӱшан кодеш?
Виталий Шапкинын пелашыже, кок ӱдыржат уста профессионал музыкант улмышт дене куандарат, кок изирак эргыжат музыкым шымлен тунемыт.
Ешарен кертам, Виталий Шапкинын шуко тунемшыже кокла гыч Маргарита Романова флейте дене Йошкар-Олаште музык школышто шукертак туныкта. Уста ученикше кокла гыч марий рвезе Павел Алексеев гимназийыште тунеммыж годымак республик кӱкшытыштӧ, регион-влак кокласе конкурслаште флейте дене сеҥыше радамыш эреак шуын. Кодшо ийын май тылзыште Москошто Военный музыкальный училищым йошкар диплом дене тунем лектын. 2020-шо ийыштак «духовой семӱзгар» специальность дене П.И.Чайковский лӱмеш Москосо кугыжаныш консерваторийыш экзаменым кучен да кызыт икымше курсышто тунемеш. Тек тудын профессионал корныжо йоҥгыдо лиеш да марий самырык чонжым шиялтыш сылнысем дене куандара.
Виталий Шапкинын тӱнямбал кӱкшытан усталыкшым аклыме да умбакыже шуйымо шотышто волгыдо у тукым кушкын шога гын, тунам Маэстрон сомылжо тӱсшым ок йомадаре.
Виталий Владимировичын аклаш лийдыме виртуоз улмыжо калыкнан чонешыже курымешлан кодеш.

Иван БОГОМОЛОВ,
Россий сӱретче ушемын еҥже

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий