Пермь кундемысе Суксун район гыч мыланна Галина Панькова увертара:
– Кызганде (Сызганка) марий ялыште Римма Николаевна ден Александр Петрович Есменеевмыт илат. Александр Петрович эше 1978 ийыштак верысе школыш пашам ышташ толын, 40 ий йоча-влакым историй, технике паша да музык дене туныктен. Баян дене шокташ шкеже педучилищыште тунемын. Каласаш кӱлеш, тудын ачаже, Пётр Ипатович, сар жапыште да варарак Пермь кундемын эрвелныже верланыше Губаха олаште трудармийыште тыршен, мландышӱм луктын. Суксун районышто марий-влак илымым пален налынат, Олык лӱман ялыш (рушлаже Красный Луг) толын, илаш кодын, ешым чумырен, школышто туныктен.
Кодшо курымысо шымлымше–кандашлымше ийлаште агитбригаде-влак, художественный самодеятельность кумдан шарленыт ыле. Александр Есменееват тушко коштын, да тидак тудым ончыкылык илыш пелаш дене вашлийыктен. Римма Николаевнат тунам ялысе тӱвыра пӧрдемыште шолын. Шкеже йочасадыште воспитательлан ыштен. Тиде пашалан 35 ийым пуэн.
Есменеевмыт еш ынде пел курым утла пырля улеш. Марий манмыла, тынар пагытым пырля илаш коҥга йыр савырныме гай огыл. Тӱрлыжат лиеден, нелылыкат лектын дыр. Но келшен илыше мужыр чылажымат иквереш сеҥаш тунемын. Кум икшывым: ик эрге ден кок ӱдырым – ончен куштеныт. Кызыт нуно шкештат ойырен налме паша корныштым такыртат.
Есменеевмыт-влак, канышыште улыт гынат, яра шинчен огыт мошто. Сурт оралтым, вольыкым кучаш вий да жап кӱлыт. Римма Николаевна эше верысе Марий рӱдерыш коштеш, «Эр ӱжара» ансамбльыште мура – самырык годым шочмо калыкын тӱвыраж деке шӱмаҥме кумылым ӱмыр мучко пеленже куча. Александр Петрович гын эртак могай-гынат ӱзгарым ыштылеш – уста кидше пашам йодеш. А икверешыже вате-марий пеш суапле пашам шукта – СВО-што улшо-влаклан блиндажлык сортам ямдылкалат. Ялысе пошкудо ден палымыже-влак парафин дене полшат. Илалше мужыр тымарте 10 утла коробкам темен колтен, тек патыр сарзе-влак юалге годым мӱндыр марий ялыште ыштыме сорта тул дене пырт ырат. Вет тышке чон шокшымат пыштыме!
Эшеже Есменеевмыт Кызганде эҥерын кӱан серже гыч чымалт йогышо памашым тӱзаташ полшеныт. Кужу жап тудо шке семынже гына йыргыктен. Тудым «эмлаш» ял калыкым кычкыралыныт. Кожмак пӧръеҥ-влак плитке да цемент дене пурам ыштеныт, кӱртньӧ меҥгым шогалтеныт да леведыш дене леведыныт. Верысе амалкалче Руслан Александров оҥам пуэн. Памаш йырым тӱзатымек, Есменеевмыт мужыр умбакыжат тыршен: пӱчкедыме оҥа дене беседкым сӧрастареныт, изэҥер гоч кидкучеман пеҥгыде вончакым пыштеныт. Александр Петрович эше тыште каналтен шинчаш йӧнлӧ теҥгылым ыштынеже, пушеҥгылашке шырчыкомарта-влакым сакынеже.
Айдеме кид дене шотыш кондымек, у тӱсым налше памаш калыкым шке декше ынде утларак сымыстара. Верысе калык тыгай йӱламат шочыктен: памаш воктенысе вондер укшыш иктаж шонымашым ушеш пелештен, тасмам кылдет гын, шонымашет товатат шукталтеш!
Геннадий Сабанцев.
Снимкыште: уста кидан Александр Есменеев.
Фото Галина Панькован архивше гыч.
