Марий Элыште 20-26 октябрь Пакчасаска ден емыж-саскам кочкаш таратыме арня семын эрта.
Пакчасаска ден емыж-саскан пайдалыкышт нерген Калыкын тазалыкше да медицине профилактике рӱдерым вуйлатышын алмаштышыже Наталья Блошенко каласкала.
Айдемын рационыштыжо пакчасаска ден емыж-саска кугу верым налыт, вет нуно витамин, углевод, органический кислота да минерал веществалан поян улыт.
Тазалыкым аралыме тӱнямбал организацийын пытартыш темлымашыж почеш айдемылан кечыште 400 г деч шагал огыл пакчасаска ден емыж-саскам кочкаш кӱлеш. Но нуно питательный веществан чотшо шотышто икгай огытыл, сандене ӱстембаке кажне кечын тӱрлӧ кушкыл продуктым шындаш тыршыман. Тыгодым свежа веле огыл, кылмыктыме да коштымо емыж-саска ден пакчасаскамат кочман.
Кушкыл продукт инфекциян огыл чер (шӱм да онкологий чер, сакыр диабет) дене черланен кертме лӱдыкшым иземда да клетчаткылан организмыш ситышын шыҥдаралташ йӧным ышта. Тушто тыгак организмыш куштылгын шыҥдаралтше углевод, кочкыш ярым, кальций, магний, кӱртньӧ, цинк да минерал ден А, С, Е, К да В витамин-шамыч улыт.
Пакчасаска ден емыж-саска пагар-шолора корнылан сайын пашам ышташ, коя алмашталтмашым нормышто кучаш, организм гыч холестериным лукташ полшат.
Кушкыл продуктышто фитонутриент шуко. Тудо организмым уда йырвел деч арала. Фитонутриент тӱрлӧ лиеш да тӱрлӧ пакчасаскаште, емыж-саскаште, мӧрыштӧ вашлиялтеш, сандене кажне кечын тӱрлӧ тӱсан продуктым кочкаш тыршаш кӱлеш.
Пакчасаска ден емыж-саскан пайдалыкыштым тӱсышт денат рашемдаш лиеш.
Нарынче тӱсан саска айдемын шӱм-вӱргорно системыжым пеҥгыдемдыше каротиноидлан поян. Тиде радамыште олма, абрикос, персик, дыне, банан, ананас, пеледышан ковышта, кукурузо улыт.
Нарынчалге тӱсан пакчасаска ден емыж-саскаште: кешырыште, мангошто, кавунышто, облепихыште – бета-каротин уло. Тудо рак ваштареш кучедалше виян антиоксидантлан шотлалтеш.
Йошкар тӱсан саскаште флавоноид шуко. Тудо организмым эрыкан радикал деч арала, айдемылан кужурак жап самырык да мотор лияш йӧным ышта. Йошкар тӱсан пакчасаска ден емыж-саска тыгак шондыгорнын пуалмыж деч полшат да рак дене черланен кертме лӱдыкшым иземдат.
Ужар тӱсан саскаште хлорофилл, магний, калий да кальций шуко, нуно кочкышым шулыктарыме пашам саемдат, нервым пеҥгыдемдат. Тыгай пакчасаска ден емыж-саска: олма, киви, авокадо, кияр, ковышта, пурса, шпинат, сельдерей, салат – эше А, В, С витамин-влаклан поян улыт.
Кандалге тӱсан кушкыл продукт: модо, шордымодо, шемэҥыж, виноград, сливе, баклажан – шоҥгеммым эркыштарыше да микробым пытарыше антиоксидант клатлан шотлалтеш.
Пакчасаска ден емыж-саскан эше ик сай велышт – изи калорийность, сандене нуно диетым кучышо, кочкын эмлалтше да уто нелытым кудалташ шонышо еҥ-влаклан поснак пайдале улыт.
Емыж-саска ден пакчасаска алмашталтмаш процессым шотыш кондат, шыллан, коллан да моло продуктлан тичмашынрак шулыктаралташ полшат, шолын пашажым саемдат. Чеснокын, шоганын, кренын да моло кушкылын фитонцидышт черланаш амалым ыштыше микроорганизм-шамычым пытарат.
Чын кочкыш – тиде диете але ала-могай чарак огыл, а пакчасаска ден емыж-саскалан тӱҥ верым ойырымо рацион. Кас кочкышыш ик пакчасаскам ешарен але печене олмеш, мутлан, олмам кочкын ончыза – икмыняр жап гыч капкылдан куат дене теммыжым, куштылго лиймыжым шижыда.
Маргарита ИВАНОВА ямдылен.
Авторын фотожо.
