«МАРИЙ ЭЛ» ТАЧЕ ЭКОНОМИКЕ

«Пашаче марий калыкын пашаче эргыже-влак…»

Эре корнышто

«Пашаче марий калыкын пашаче эргыже-влак…»

Кужу жап ГИБДД системыште транспорт дене ыштыше механик образованиян еҥ, сулен налме канышыш лекмекыже, могай пашаш каен кертын? Мутат уке, транспорт дене кылдалтшыш, вет тидыже тудлан лишылыш савырнен. Кредит дене ик грузовой машинам налын да грузым шупшыктымо пашаш водительым ушен. Вара окса погынымо семын – весым, кумшым. Чыла парышым предприятийым вияҥдымашке пыштен. Ончыч КамАЗ ден МАЗ-влак грузым торашке шупшыктен огытыл гын, ынде Россий мучко кудалыштыт. Да ты жапыште могай лектышыш шумыжым индивидуальный предприниматель шкенжын денат огыл, а водитель-влакын тыршымышт дене кылда.

– Лу ий утла ончыч кӧ дене пашам тӱҥалынам, кызыт чылан гаяк сулен налме канышыште улыт. Кугурак водитель кокла гыч 47 ияш Николай Викторович Державин гына кодын. Мо дене тиде айдеме келша? Техникым туге пала, шуко автомеханиклан тудын деч тунемман. Самырык водитель-влаклан тора гычак ой-каҥашым пуэн кертеш. Молыжо мемнан 25-27 ияш улыт гын, тудо нунылан шочмо ача гай. Коклан нуным вурсалтенат колта: «Тый молан тыге ыштенат? Тыге огыл, а вес семын кӱлеш ыле…» Пеҥгыдын йодшо. Но рвезе-влак тунемыныт, вет тудо сайым гына шона. Ме коктынат Красногорский посёлко гыч улына, а предприятийна Шолэҥер посёлкышто верланен, – каласыш индивидуальный предприниматель Р.С.Мухамедшин.

Тидат веле огыл, Равис Сальмановичын ойлымыж почеш, тудо Сергей эргыжымат пашаш налаш йодын. Нимогай опыт да практике деч поснак. Но эргыже писын тунем шуын, да ынде тора корныш колташат лӱдыкшӧ огыл. Нунак Сергейын йолташыже Станислав Веселовым налаш темленыт. Тудыжо тышке Е категорий дене толын. Ончыч рефрижератор дене лишнырак шупшыктен. Пашам йӧратен шындымыжлан да чолга улмыжлан кӧра кызыт Алтай ден Барнаул марте кудалыштеш. Пытартыш тылзыште кушто гына лийын огыл: Ростовышто, Улан-Удэште – пел Россий мучко. Почешыжак Александр Петров, вара Артём Пермяков ушненыт. Мо оҥайже, нуно нылытынат автошколышто пырля тунемыныт да поче-поче гаяк толыныт.

– Мо мылам келша: нуно чылан лишыл йолташ гай да икте-весылан полшаш ямде улыт. Пычкемыш кастене але йӱдым иктаж-кӧж дене иктаж-мо лийын гын, шке коклаштышт кутырен келшат да кӧжӧ-гынат миен савырна. Икте-весылан эҥертымышт куандара. А Николай Викторович нунылан наставник гай. Мылам Станислав Веселовын ойлымыжо чонеш логале: «Равис Сальмановичлан  опыт да практике деч посна пашаш налмыжлан тау, а Николай чӱчӱлан – пашалан туныктымыжлан». Тидым шкеж деч огыл, а весе деч кольым. Нуно самырык улыт гынат, сайым ужын да тауштен моштымо шижмашышт уло. Эше мом мый сайлан шотлем: нуно огыт ондале да почылтшо чонан улыт. Чылан тӱшка паша верч тыршат. Кызыт жапше куштылго огыл, шукышт кредитым налыт да вара тӱлен шогат. Умылат: кузе пашам ыштет, туге пашадарым налат. Организацийын йӧнжӧ кажнын кузе ыштыме дене кылдалтын. Мемнан тӱҥ парыш аныклыме гыч погына, сандене нунат роскотым иземдышаш верч тыршат. Манмыла, нуно пашадарым ыштен налме нерген веле огыл, предприятий нергенат шонат – кызытсе жапыште самырык-влак коклаште тыгайжым шагал муат. Адакше нуно чыла нерген пален налаш кумылан улыт, огыт ӧркане, сандене профессионально кушмыштат шижалтеш, – радамлен нале Равис Сальманович.

А мом шупшыктатше, шоналтет? Тӱрлӧ грузым. Тӱрлӧ прицеп дене пайдаланат: продуктым рефрижератор дене шупшыктат, техникым наҥгаяш траллым пижыктат, стройматериаллан бортан прицепышт уло. Тышечынат наҥгаят, тушечынат кондат, вес регионла коклаштат шупшыктат. А тышке тӱҥалтыш жапыште мом конденыт, паледа? Чодыра материалым. Мемнан чодыран кундемыш, ӧрыда? Тидлан индивидуальный предприниматель шкежат ӧрын, но тыгак лийын. Пошкудо Татарстан, Киров область, Удмуртий гыч конденыт. Вет мемнан дене пушеҥгым обрабатыватлыше производство тунам шуко лийын. Кызыт тыштат пилораме-влак петырналтыт. Тышеч ончычат да кызытат утларакше кочкыш продуктым да калык кучылтмо сатум наҥгаят. А мом кондатше? Тӱрлым. Но тышке толын шумеш ик вере веле огыл лийыт, ик вер гыч веле огыл ешартыш грузым але тӱвыт тудым гына наҥгаен кертыт. Чылажат диспетчер сеть гоч ышталтеш. Шупшыктышын пашаже тугай.

– Мый кызыт шупшыктымо паша нергенат огыл, а шупшыктышо-влак нерген ойлынем. Нуно огыл гын, мый предприятийжымат кучен да вияҥден ом керт ыле. Чылан верысе, чылан гаяк марий улыт. Пашаче марий калыкын пашаче эргыже-влак. Тыгай калыкын ончыкылыкшо уло манын кертам. Нуно южо самырык-влак семын марий улмыштым огыт шылте, шке коклаштышт марлак кутырат. Машинаш шинчын, магнитофоным чӱктат да марий мурым колыштыт. Тора кундемыште кудалыштмышт годым тидыже шочмо кундемышт дене лишыллыкым шижаш полша, векат. Мый тидлан нимыняр ом ӧр. Татарин улам гынат, мый тыште шочынам да марла ойлымым мыняр-гынат умылем. Шоненак тидлан тунемынам. Адакше татар ден марий йылмылаште икгайлыкат шагал огыл. Сандене шке шочмо йылме дене кутырымым саламлем гына. Тидат веле огыл, мый нунылан ӱшанем. Тора корныш тӱрлӧ грузым шупшыктат. Южо сатужо штук дене шотлен колталтеш. Но нуно шканышт налаш але ужалаш огыт тошт, кӱлеш верыш тӱрыс намиен шуктат. Чын але честный улыт. Тидыжак, марий-влакын тыгай улмыштак мылам келша, – нимыняр кокытеланыде каласыш предприниматель.

Шке кудалыштшыже-влак дене пырля ты кундемысак йолташле компанийын водительже-влакымат палемдыде ыш кодо. Нунын денат паша кылым кучен шогат. Тидлан whatsapp воткылыште группым ыштеныт. Грузым шуко наҥгаяш кӱлеш гын, икте-весыштым тушко ушнаш ӱжыт. Тыге ваш-ваш полшат. Тысе самырык водитель-влак тусо иктаҥашышт Эдуард Перцев, Евгений Кошаев, Сергей Капитонов, Андрей Пугачёв дене келшат,  ваш-ваш эҥертат. Нунат тора корныш кудалыштыт, опытан да марий улыт.

Кудалыштше-влак дене пырля тидлан йӧным ыштышымат ончыктыде ок лий. Кугурак ийготан радамыште Николай Державиным опытан семын палемдышна гын, самырыкрак коклаште Денис Павлов тыгаяк мастар. Тудо чыла мошта: сваркым ыштен, слесарь пашам шуктен, техникым олмыктен. Предприятий кумдыкышто оролланат ышта, телым трактор дене лумымат эрыкта. Мийымына годым С категорийлан правам налаш экзаменым сдатлаш каен ыле. Тудлан пашаште самосвалым налнешт. Самырык водитель-влак, тора рейс гыч толын, олмыктымо йодыш дене эн ончычак наставник семын Николай Державин деке да вара Денис Павлов деке лишемыт. Нунак техникым шотыш кондаш полшат, угыч корныш каяш ямдылат. Тыгак ила да пашам ышта ты автотранспорт предприятий.

Юрий ИСАКОВ

Снимкылаште: Н.Державин; Д.Павлов ден Н.Державин; С.Державин.

Фотом автопредприятий деч налме

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий