«МАРИЙ ЭЛ» ТАЧЕ

«Мемнан эртыкна – мемнан кугешнымашна да шарнымашна»

Кугу Отечественый сар пытымылан тений 78 ий теме. Кугу Сеҥымаш кече – мемнан элыште илыше чыла калыкым ушышо пайрем кече. 1941-1945 ийлаште уло Совет эл ик еш семын ушнен, фашист ваштареш кузе шогалын, тыгак ме  тиде кечым пырля палемдена. Вет тунам лач мемнан калык уло тӱням фашизм деч утарен. Кеч таче Европо, Америке ты пагытысе историйым вес семын савыркалаш тыршат, но чыным (мешакеш) от шылте. Кызыт Украине велне кайыше сӧйын шочмо амалжымат, мо тушто ышталтме нергенат нуно тӱрлӧ семын шойышташ тыршат, но ме чыла умылена, уке гын кызыт мемнан ачана, иза-шольына-влак огыт кредал ыле. Тидат калыкнам иктыш уша. Тыгай пуламыр жапыште пырляк лийшаш улына. Огына мондо сар годым мемнан эрыкна верч вуйым пыштыше 75 тӱжем землякнамат, огына мондо СВО-што  илыш дене чеверласыше рвезе-шамычымат. Нуным ончен-куштышо ача-ава-влак Сеҥымаш кечын Йошкар-Олаште эртыше тӱҥ мероприятийыште, военный парадыште, трибунышто ветеран-влак дене пырля шинченыт.

Шарныктыш-влак воктене

Ончыч рӱдолан тӱҥ паркыштыже, Воинын Чапше монумент воктене, Сеҥымашым кондышо-влакым митингыште шарналтеныт. Регион вуйлатыше Юрий Зайцев каласен: «Ветеран-влак чыла ончыкылык тукымлан лӱддымылык пример, Российын куатшын негызше улыт. Ме нунын суапыштым нигунам огына мондо. Совет калыкын подвигше шочмо элым утларак йӧраташ туныкта да у сеҥымашлан кумылаҥда. Ме самырык тукымымат тыгай шӱлышеш куштышаш улына».

Митингыш толшо-влак ончылно «Боевое братство» всероссийский организацийын республикысе пӧлкажым вуйлатыше Владимир Белоусов да Марий митрополит Иоанн мутым ойленыт. Митингым Воинын Чапше монумент да Курымашлык тул воктеке пеледшыш аршашым пыштыме церемоний шуен.

Ты кечын 1941-1945 ийласе сар, тыгак кызыт СВО дене кылдалтше шарныктыш-влак воктеке пеледышым пыштеныт. Каласен кодыман, пытартыш жапыште гына Марий Элыште сарым шарныктыше мемориалым, иза-шольо шӱгарлам, «Курымашлык тулым», Шарнымаш аллейым вераҥдыме 10 кумдыкым тӱзатыме. Тений «Оласе йырвелым тӱзатымаш» проект дене келшышын эше кок объектым шотыш кондат.

Мутлан, Сеҥымаш кечын Волжский районысо Пӧтъял  школышто Кугу Отечественный сар годым Совет Ушем Герой лӱмым сулышо А.А.Семёновлан да СВО-што колышо, Мужество орден дене палемдалтше А.Ильинлан мемориал оҥа-влакым почыныт. Йошкар-Оласе Ленин проспектысе ик пӧртыштӧ кугу сарын участникше-влаклан мемориал оҥам пижыктеныт.

Сеҥымаш кече вашеш Параньга районысо Пӧртянур школым кызыт олмыктышо «Марспецмонтаж» ОАО, мутлан, ты ялыште сар годым колышо салтак-влаклан обелискым йӧршеш яра олмыктен.

Чылажат­ – Сеҥымашым лишемдыше -шамычлан

Ты кечын чылажат Кугу Сеҥымашым лишемдаш полшышо-влакым чапландарымылан, нунылан тӱткышым ойырымылан пӧлеклалтын. Тӱрлӧ шарнымаш вахте, авто, велопробег, конкурс, акций – чылажат нунын лӱмеш.   Элым, регионым, ола ден районлам вуйлатыше-влак сарын участникше, тылын труженникше, сар пагытыште шочшо йочашт, концлагерь узник-шамычлан саламлымашым колтеныт. Шкештат нунын деке саламлымаш, пӧлек дене лектын коштыныт. Тунемше-влак, эсогыл, ветеран-влакын мӧҥгышкышт миен, окна йымалнышт изи концертым эртареныт. Парад деч варат тӱрлӧ площадкыште концерт-влак эртеныт. Мутлан, М.Шкетан лӱмеш марий кугыжаныш драме театрын «кеҥежымсе театрыштыже» артист-влак ончаш толшо-влакым сар жапыш «пӧртылтеныт». Тудо пагытысе мурым, почеламутым йоҥгалтареныт. Сцене вургемыштат тудо жапысак лийын.

Кажне тыгай площадкыште, манаш лиеш, «пасу кухньо» пашам ыштен. Тушто салтак пучымыш, чай дене сийленыт.

Вооруженный вийын да правам аралыше орган-влакын ветеран организацийыштын республикысе пӧлкажын вуйлатышыже-шамычат ты пашам шуктеныт. Олан мэржат Евгений Маслов 102 ияш Николай Алексеевич Буденковым саламлаш миен. Тудыжо Берлин марте шуын. Сар деч вара Политехнический институтышто туныктен.

 Таче Марий элыште ты ветеран организацийже 34 тӱжем утла еҥым уша.  Но сарын участникше 20 утларак еҥ гына кодын. Сар жапыште шочшо йочаже-влак гын 4 тӱжем лишке улыт.

Ты гана «Курымашлык полк» акцийым эртарыме огыл гынат, пайрем мероприятийлаш толшо-влакын кидыштышт сарын участникше-влакын фотсӱретшым ужаш лийын. Але вара Сеҥымашым кондаш полшышо лишыл еҥ-влакым монден кертына?!

Парад

Парад – ты кечын  кеч-могай олаште тудо ик эн вучымо ужаш. Москошто тушко  10 тӱжем наре еҥ ушнен, тыгак 125 технике да вооружений. Моло олаштат эртен, тулсавышат лийын. Украине дене чекланыше кундемлаште гына парадым эртарен огытыл: Крымыште, Севастопольышто, Белгород ден Курск областьлаште.

Йошкар-Оласе военный парадыште 1700 еҥ участвоватлен. Молгунамсе семынак ончыч Российын кугыжаныш Флагшым, Кугу Отечественный сарын Сеҥымаш знамяжым луктыныт. Регион вуйлатыше Юрий Зайцев чылаштым саламлен. «9 май — священный пайрем, мемнан элысе калыкнан лӱддымылык, чытыме койыш символжо,чап кече»,– палемден тудо. Кундемысе калыкнан Кугу Сеҥымашыш надыржым ушештарен. Ты шучко сарыш республик гыч 142 тӱжем еҥ каен. Кундемна тылыште лийын гынат, Йошкар Армийлан кертмыж семын вооружений, вургем, кочкыш дене полшен. Фронтыш да фашист деч утарыме кундемлаш чодырам колтен.

 53 еҥ сар годым Совет Ушемын Геройжо лӱмым сулен, латнылытын Слава орденын тичмаш кавалерже лийыныт, а тылыште уло калык тыршен. Юрий Зайцев Россий Президент В.Путинын ойжымат ушештарен: «Тачысе нацизмын иделогийже мемнан эллан лӱдыкшым ышта. Ме тудлан чаракым ыштышашак улына. Таче СВО-н участникше-влак лачшымак элнам аралыме верч шогат. Ме шкенан-шамычым кудалтышаш огынал». Регион вуйлатыше ветеран ден труженник-влаклан туаштен да нунылан чыла сайым тыланен.

Кум гана «Ура!» манын кычкырыме деч вара торжественный марш дене Йошкар-Оласе гарнизонын военнослужащийже, Военно-Морской флотын технический базыжын парад расчётшо, Эл кӧргӧ министерствын, УФСИН-ын, Росгвардийын, Россий МЧС-ын, Суд пристав-влак службын регионысо виктемыштын пашаеҥже-влак торжественный марш дене эртеныт. Курыкмарий кундем гыч лӱмын «Десантник-влак ушемын» еҥже-влак толыныт ыле. Тыгак республикысе школа гыч кадет ден юнармеец, Кугыжаныш да муниципал службо колледжын тунемшыже, Столичный бизнес колледжын курсантше-влак участвоватленыт.

Каласен кодыман, кажне гаяк военный частьыште таче салтак-влак коклаште  СВО-што участвоватлыше улыт. Мутат уке, парад расчётлаштат нуно лийыныт. Шукышт тӱрлӧ кугыжаныш награде дене палемдалтыныт. Ракетный- часть-влакымак налаш гын,  кажныжын сеҥымашыжым палемден кодаш лиеш. Мутлан, 93876 войсковой часть  – «Тополь» ракетный комплекс дене элыштыжат боевой дежурствыш шогалше икымше полк. Але теве Россий МЧС-ын пашеҥже-влак кажне гана СВО-ш гумманитар полышым шупшыктат.

Парадым III степенян Кутузов орденан Киевско-Житомирский ракетный дивизийын командирже Олег Тетеркин вуйлатен.  

Военизироватлыме ужашымат кумыл нӧлтын ончымо. Тушто Кугу Отечественный сар годымсо вооруженийым да Йошкар-Оласе гарнизонын воинский частьлаштыже улшо техникым ончыктеныт. Ленин проспект мучко нуно икте почеш весе кудал эртеныт. «Ярс», «Тополь» комплекс-влакым, диверсий годым кучылтмо «Тайфун» машинам шке шинча дене ужмо. Сар годымсо военный техникым поснак йоча-шамычлан ончаш пайдале лийын: ЗИС-3 пушкым, начар корно дене кудалышт кертше ГАЗ-66 автомобильым… Колонным Марий Эл гыч Донбасыш гумманитар грузым шупшыктышо кок КамМАЗ автомашина мучашлен.

Парадым Кремлевский полкын почётный караулжын выступленийже семын ыштыме плац-концерт, ракетный дивизийын военный оркестрже мучашленыт.

Светлана Носова

М.Скобелевын фотожо

 

 

 

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий