Кодшо кугарнян Йошкар-Олаште илыше марий-влак ола администрацийын залыштыже погыненыт. Нуно XII Марий калык погыныш делегат-влакым сайленыт.
Сход-влак лиедат
XII Марий калык погын тений 31 октябрь гыч 2 ноябрь марте эртаралташ тӱҥалеш. Кызыт республикысе муниципальный районлаште, тыгак вес кундемлаште марий-влак тӱшкан илыме верлаште погынлан ямдылалтмаш кая. Сходыш чумырген, марий-влак шке коклаштышт делегат-шамычым ойырат. Сход эртарыме пытартыш кече – 31 август. Сайлалтше делегат-влак кызыт Мер Каҥашыш анкетым колтедат.
Марий калык погын кажне ныл ий гыч эртаралтеш. Икымше 1917 ий 15-25 июльышто (тошто стиль дене 28 июль-5 август) Пӱрӧ олаште лийын.
Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцев погынлан ямдылалтме да тудым эртарыме шотышто оргкомитетым чумырен, шкежак вуйлата.
Саламленыт
Конференцийыш толшо Йошкар-Ола марий-влакым Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже Михаил Васютин, Йошкар-Ола мэрын пашажым жаплан шуктышо Антон Трудинов, Мер Каҥаш вуйлатыше — Оньыжа Эдуард Александров саламленыт. Конференцийым оналмаш Валерий Мочаев вӱден.
Погынлан ямдылалтме да тудым эртарыме шотышто оргкомитетым Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцев вуйлата.
– Каласаш кӱлеш, финн-угор калык-влак коклаште марий калыкын гына тыгай кугу статусан погынымашыже – Съездше – уло. Мордва калыкын, мутлан, «Движение мордовского народа» мер ушем семын конференцийым эртарат. Мемнан Погынын статусшо 2020 ийыште Россий президентын пунчалже дене пенгыдемдалтын да Россий Федерацийын программышкыже пурен. Сандене съездлан ямдылалтмаш – пеш кугу ответственность. Оргкомитет планым, регламентым, квотым, паша радамым пенгыдемден, – каласен оргкомитет вуйлатышын алмаштышыже Михаил Васютин.
Шотленыт
Ола конференцийыш чылаже 152 еҥ (участник) толын, мандатым налын. Нуно Йошкар-Оласе пропискан лийыныт. Мер Каҥаш, образований управлений, артист, шымлызе-влак, журналист, писатель ушемла, Ветеран-влакын организацийышт, «Саскавий», «Мари ушем», «Марий ушем», Йошкар-Оласе Морко да Шернур землячестве-влак да молат шкеныштын кандидатыштым темленыт, иктын-коктын лектын темлышат лийын. Тыге спискыш 67 лӱм возалтын.
Тиде чот гыч 48 делегатым сайленыт. (Таҥастараш гын, 2020 ийысе погынышто 42 делегат лийын.) Рашемдаш уто огыл: ончычсо Оньыжа-влак (Мер Каҥаш вуйлатыше), Мер Каҥашын кызытсе вуйверын еҥже-влак вигак делегат стаусан улыт. Тыге, иктешлен ончалмаште Йошкар-Ола делегаций чотшо дене – Пошкырт делегаций (77 делегат) почеш кокымшо.
Йӱклымаш шолып, закрытый манына, эртен.
Сайленыт
Делегат-влакын лӱмышт 21 шагатлан пале лийын. Нунын коклаште Йошкар-Оласе школлаште да йочасадлаште марий йылмым туныктышо, журналист, тӱвыра пашаеҥ-влак улыт. Икманаш, ончыл шонымашан интеллигенций. «Бизнесъеҥ-влак ӧрдыжеш кодыт мо?» манын, зал гыч йодмылан Валерий Мочаев тыгерак умылтарыш: марий предприниматель-влак, кӧ марий толкынышто шкенжым чолган ончыкта, шукынжо Медведево районышто илат, сандене нуно район гоч эртат.
Вич еҥан шотлышо комиссийын данныйже почеш, эн шуко йӱкым, 106-ым, Марий Элын образований да науко министрын алмаштышыже Валентина Гаврилова поген. Бюллетеньысе ончыл вич делегат коклаште тыгак: М.Шкетан лӱмеш Марий драмтеатрын тӱҥ режиссёржо Роман Алексеев (101), Марий самырык тетрын художественный вуйлатышыже Олег Иркабаев (99), 29-ше №-ан «Ший оҥгыр» йочасадын воспитательже Анна Васильева (98), МарГУ-н доцентше Валерий Максимов (95) улыт.
Погыныш кажне 1100 марий деч 1 делегат сайлалтеш.
Бюллетеньым шотлымо жапыште Йошкар-Олаште ныл ийыште ыштыме пашам иктешлыме. Оналмаш Валерий Мочаев кодшо съезд деч вара рӱдолаште лийше вашталтыш-влакым (марий шӱлышан, марий сынан) радамлен. Кок ужашлан шелын, иктыштыже сай (+) сомылым, весыштыже ыштен шуктыдымо (–) пашам палемден.
Марий парк
Эн кугу пашалан, мутат уке, Марий парк шотлалтеш. Парк – Йошкар-Ола администрацийын да Мер Каҥашын келшен, пырля каҥашен ыштыме пашан лектышыже. Ятыр ий дене южышто «чоҥештылше» шонымашым илышыш шыҥдарен кертмым Антон Трудинов кугу сеҥымаш семын аклен ойлен. В.Мочаевын докладше почеш ятыр замечанийым да у темлымашым луктын каласеныт, мутлан, увер оҥа (стенд)-влакын кызыт яра улшо могырыштышт марла информаций лийшаш, онапу пушеҥге шотышто пеш кӱлешан темлымаш шочо – илен-толын, чылажат шукталтеш гын, Марий парк оласе калыкын чумыргымо верышкыже савырнышаш.
Стенд шотышто. Конференцийын эрлашыжымак икмынярыштыже мут-влак шке гыч ешарен (кагазеш возен пижыктыме), чумыр стильым локтылыныт, ала-кӧ пуйто район лӱм-влакым марлаҥден.
21 августлан тыгай сӱрет: кок стендыште возымым кораҥдыме, а кумытышто эше кодын…
Марий парк «Оласе средам йӧнаным ыштымаш» федеральный проект негызеш чоҥалтын. Сеҥышыш лекшаш верч 4 тӱжем утла еҥ йӱклен.
Иктешлымаш
Конференцийыш толшо-влак кокла гыч ме шукынжо изи я кугу ялыште шочын кушкынна, рӱдолашке толын, шинчымашым налын, тышан илаш кодынна, пашам ыштена, саламлымыж годым палемден Михаил Васютин. Йошкар-Олана – мемнан кокымшо суртна. Тудым тӱзатыме, вияҥдыме верч тыршаш – Погыныш сайлалтше кажне делегат теве тыгай сугыньым шке шӱмешыже пыштыш манын ӱшанена.
Лидия СЕМЕНОВА
М.Скобелевын фотожо.
