САМЫРЫК ТУКЫМ УВЕР ЙОГЫН

«Ончыкылыкда – тендан кидыште»

12-13 декабрьыште Йошкар-Олаште Юл кундем федерал округыш пурышо субъект-шамычын кугыжаныш кучемыштын законодательный органышт пеленысе Молодёжь парламент-влакын ассоциацийыштын округ кӱкшытан съездышт эртен.

Тыгай представительстве кажне регионын законодательный органже пелен уло, да тудым кучемын ончыкылык пашаеҥжым ямдылыше «апшаткудо» манаш лиеш. Туге гынат парламентын эн тӱҥ задачыже – самырык тукымын лӱмжӧ дене законодательный тӱҥалтышым темлаш. Рӱдолаштына эртыше съездыш чылаже латик регион гыч самырык ончылъеҥ толын.

Нуно республикыштына илыше самырык тукым дене кылдалтше пашам ыштыше рӱдер, вуз, театр-влак, Марий кугыжаныш филармоний да моло дене палыме лийыныт. Тыгак уна-влак Марий Эл Кугыжаныш Погын пеленысе Молодёжь парламентын ямдылыме «Самырык учёныйжо-влак – Российын ончыкылыкшо» ончержым почмаште лийыныт. Но эн тӱҥ событийже – Молодёжь парламент-влакын ассоциацийыштын II заседанийже. Тудыжо республикын Финанс министерствыштыже координатор Владимир Москаленкон вуйлатымыж почеш эртен. Погынышо-влаклан сай паша лектышым Юл кундем федерал округышто Россий Федераций президентын полномочный представительжын алмаштышыже Олег Машковцев, законодатель-влакын ассоциацийыштын координаторжо, Нижегородский областьын Законодательный Погынжын председательже Евгений Люлин да Марий Эл Кугыжаныш Погынын председательже Анатолий Смирнов тыланеныт. Олег Машковцев палемден: тыгай вашлиймаш самырык парламентарий-влаклан моткоч кӱлешан, тудо шинчымашым келгемдаш, Юл кундем федерал округын субъектлаштыже илыше калык-влакын илышышт дене палыме лияш йӧным ышта. Марий Эл Кугыжаныш Погынын председательже Анатолий Смирнов каласен: «Ончыкылыда – тендан кидыште. Шке ончылно шындыме задачылан кузе вуйын шогеда, тугай лектыш лиеш. Законодательный орган ден Молодёжь парламент кокласе пеҥгыде кыл – сеҥымаш, мемнан ончыкылык. Санденак пырля ыштыме паша моткочак кӱлешан. Парламент деч ме мом вучена? Шонымашыш шуаш тыршыше лияш, йӱштӧ шӱм-чонан ида лий.. Шарныза: тӱҥалтышда нерген темлымашдам колышташ ямде улына»

Заседанийыште молодёжь политике сферыште вашлиялтше икмыняр йодышым каҥашеныт. Эн ончычак мутым республикнан Молодёжь парламентшын председательже Мария Дороговалан (тудым шукерте огыл гына сайленыт) пуэныт. Тудын докладше селалаште самырык-влакын сообществым ыштыме да нунын кӱлешлыкышт нерген лийын. Мария кундемыштына добровольчестве толкынын вияҥмыже, грант конкурслаште сеҥымаш-влак дене палдарен. Тудын мутшо почеш, мемнан Молодёжь парламентна самырык-влак коклаште ты шотышто йодыштмашым эртарен. Иктешлымаш тыгай лийын: республикыште илыше молодёжь кокла гыч 76 процентше могай-гынат мер толкынын еҥжылан шотлалтеш, а 96 процентше тыгай ушем-влак регионым вияҥдаш полшат манын палемден.

Заседанийыште ял ден селалаште илыше самырык-влак шотышто каҥашымаш путырак «шокшо» лийын манаш кӱлеш. «Шукыж годым тушто ӱдыр-рвезе-влаклан погынаш нигушто. Ондак эше школыш пуртеныт гын, пытартыш жапыште терроризм ваштареш мер ыштымылан кӧра, тушкат огыт пурто» манме йоҥгалтын. Евгений Люлинын палемдымыж почеш, тиде йодыш моткоч кӱлешан. Сандене тудым решатлаш парламентарий-влаклан чолгалыкым ончыктыман: ял ден селалаште инфраструктурым вияҥдаш, тушто молодёжьлан клубым почаш верым ойыраш илышыш пурталтше федерал да регион кӱкшытан программылаш темлымашым ышташ кӱлеш. «Пӱсӧ йодышым тарваташ лӱдман огыл, те чыла омсаш пурен кертшаш улыда», – палемден тудо.

Оҥай ыле колышташ Пермь кундемын Законодательный Погынжо пеленысе Молодёжь парламентын председательже Арсений Коротовскихын докладшым. Тудын мутшо почеш, нунын дене парламент дебат-влак виян илышыш пурталтыт. Кӱлешлыкше могай? Тиде йодышлан самырык еҥ вашештыш: «Парламент дебатыште чолгалыкым ончыктышо-влак ончыкыжым шкешт самырык-влакын сообществым чумырат да ты пашам умбакыже вияҥдат».

Тыгак законодательствыш тачысе саманлан келшыше темлымашым  Татарстан Республикын Кугыжаныш Советше пеленысе Молодёжь парламентшын председательже Нина Шимина пурташ кӱлмӧ нерген ойлен. Тудо Россий Федерацийын административный правонарушений-влак нерген статьяла дене кылдалтше Кодексын 6-шо главаш ийготыш шудымо-влаклан татуировкым ыштыме шотышто ешартышым пурташ темлен. Самырык еҥ Молодёжь парламентым вуйлатыме деч посна тыгак республикысе Ава-влакын ушемыштлан вуйын шога. Тудын мутшо почеш, пытартыш жапыште ава-влак деч йоча-шамычлан татуировкым ыштыме дене кылдалтше шуко йодмаш пура. Мутат уке, нуно тидын ваштареш улыт, вет татуировко тазалыклан эҥгекым ыштен кертеш: тудым ыштыме годым вӱд ВИЧ да моло неле чер шарлен кертеш. А кызыт тудым татусалонлаште кӧ шона, тудо ыштыктен кертеш, нимогай чарак уке – оксам гына тӱлӧ. Нинан темлымыж почеш, ийготыш шудымо йочан капышкыже перманент сӱретым («постоянный» манмым) ышташ  тудын ача-аважын але законный представительжын разрешенийже лийшаш. Тидым законыш пурташ гын, татум ыштыше физический да юридический лицам мутымат кучаш шогалташ лиеш. Тиде темлымашым Евгений Люлин мучаш марте ямдылен шукташ да Кугыжаныш Думыш ончаш пуаш темлен.

Тыгак Россий Федераций Федеральный Погынжын Кугыжаныш Думыжо пеленысе Молодёжь парламентын председательже Дмитрий Шатуновын темлымашыжат, мыйын шонымаште, тачысе илышлан кӱлешан. Тудо «Земский туныктышо» программе шотышто йодышым нӧлталын. Дмитрийын мутшо почеш, Россий мучко 2020 ий гыч илышыш пурталтше программе шотышто кызытеш тыгай иктешлымашым ыштыме: южо регионышто тушко ушнышат уке, амалже – ялыш але селаш туныкташ толшо педагоглан тӱлымӧ единовременный выплатын (ик миллион теҥге) кугытшо шагал. Адакшым тыгаят вашлиялтын: туныктышылан начар условиян илыме верым темлат. «Сандене единовременный выплатым кугуракым ышташ да тиде программыш школысо педагогым веле огыл, тыгак кыдалаш профессионал образованийым пуышо организацийын преподавательже-шамычымат ушаш йӧным ышташ. Пытартыш жапыште тушто тунемше-влакын чотышт шукем толеш, сандене туныктышо-влакат кӱлыт. Эше ик йӧн – «Земский туныктышо» программыш ушнышо-влаклан верлаште типовой пӧрт-шамычым чоҥаш, тудыжо, варажым, вич ий пашам ыштымеке, педагогын собственностьышкыжо куснышаш. Адакшым шочмо верыш туныкташ толшыланат пашам ышташ кумылаҥдыше могай-гынат выплате лийшаш», – каласен тудо.

Икманаш, заседанийыште тарватыме кажне гаяк йодыш каҥашымашым тарватыше лийын. Мучашлан Евгений Люлин палемден: «Те самырык-влакын чыла ушемышт дене пеҥгыде кылым кучышаш улыда. Но кыл тунам пеҥгыде лиеш, кунам те нунылан оҥай улыда. Нунылан молодёжь политикын проводникше, полышкалыше да йодышыштым кучемын законодательный, исполнительный органже-влак кӱкшытыштӧ решатлышаш улыда».

Г.Кожевникова

Снимкыште:  II заседанийжын участникше-влак.

Фотом Марий Кугыжаныш Погынын пресс-службыж гыч налме.

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий