«Сурт-пече» газетын 5-ше №-ан газетыштыже лудын кертыда
Куштылго илышым вучен огытыл
Ала-кунам тиде тура сернерыште кугу-у ял лийын маныт. А илен-толын варажым улыжат кок шоҥго еш гына кодын – ончыч тыште сурт пыжашым мушо-шамычын пӧртышт шукыштын у, пеҥгыде, куд луканак лийын манын кутырат. Нунын кокла гыч иктыже – чылт сур вуян лийын, тӱрыс чалемын шуктышо, пел кидан кугыза, Николай Николаевич Савельев.
Каҥга да кӱкшӧ капан пелашыже дене пырля чот шоҥеммешкышт тыштак ӱмырыштым илен эртареныт. Нунын кум эргышт лийын. Но кумытынат ынде тӱрлӧ вере шукертак каен пытеныт. Пеш шуэн гына толын каят, ача-авам шарныме шотым ыштен, утларакшым серышым колтылын серлагат. Серышым налмекыже, шоҥго озавате ончыч кажне гана оҥжым ыреслен, вара веле тудым почын. А Николай Николаевич, ӧкым ташлен лекше, куан шӱлышан шинчавӱдым пелашыж деч йышт ӱштылын. Тевыс, икшывышт-шамыч нуным огыт мондо коеш, шарнат.
Такшым ача-авам мондаш нимогай кочо амал лийынжат огыл. Но мом ыштет, ачан чонжо йоча-шамычын колтымо серышыштлан тыгерак вашешта гын, кӧргӧ шижмашлан тореш лийын сеҥаш ок лий, шол.
… А пурла кидшым тудо сарыште йомдарен. Автомат дене пырля осколко кӱрыштын. Тунам шокшо пар дене автоматым шола кидышкыже руалтен кучен, икмыняр ошкылым ыштен, но, кодшо пурла токмак кидшым ужын, чот ӧрмыж дене кычкырал колтен. Вара веле, кок пулвуйыш сукынен шинчын, вӱр йогымым чараш манын, тунамак лапчык дене пеҥгыдын пӱтырал шынден. Ты татыште тудым йӧра санитар-шамыч поген налын шуктеныт.
…Ныл тылзе наре йӱштӧ госпитальыште кийыме деч вара демобилизоватленыт да салтак шочмо кундемышкыже пӧртылын. Тылеч вара тетла нигуш каен огыл. Тевыс тиде сернерысе ялеш шочын, кушкын, тыштак ешаҥын да пытартыш шӱлыш марте ӱмыргорныжым илен эртара.
Савельевмыт ешын тудо пагытыште курал-ӱдымӧ шке пасушт, лу савагорым иканаште солен лекшаш олыкыштат, кугу пакчаштат лишнак лийын. Ынде ушкалышт уке гын, курал ӱдымӧ пасуштат, олыкыштат шукертак вес озалан куснен. Ик кидан шоҥгыеҥ шудым шукыжымак ок соло, пакчашт уло. Тыште эше шӱкшудылан кушкашыжак ок пу. Э-эй, вӱдым пакчасаскаш шаваш ик кидат сита, кӱлеш гын, киярымат кӱрлын налеш, кешырымат мланде гыч шупшын луктеш. Ну, конешне, озанлыкышт ончычсо гай пеҥгыде огыл гынат, шоҥгыеҥ-шамычлан сита. Кеч ик эргыже, изиракше, пеленышт кодеш ыле гынат, тынар ий дене чумырымо «суртпогым» арален коден сеҥат ыле, но уке, чыла велыш «шыжалт» пытышт…
Шоҥгылыкеш мо эше кодеш?.. Шарнымаш.
Кас велеш Николай Николаевич урылтышан сер воктене кас ӱжаран эркын-эркын мландыш шичмыжым ончаш да эртыше илышыж нерген шонкален шогаш йӧратен.
Илыш корнын кужу пагытшым илен эртарыме да ончылно шагал мо кодын манын, чаманымаш шоҥгыеҥын лийын огыл. Чылалан шке жапше. Сарыште илыше кодмыжлан да тылеч вара эше нылле ийым илымыжлан пӱрымашлан кугу тау. Мом эше чаманен шонаш? Уто логар семын ватыж деч молылан ниголан нелылыкым луктын огыл. Но каласаш гын, кертме семын ватыжланат эре полшенак шоген. Тыршен огыл манаш – йылмат ок савырне. Мом кертын, чыла ыштен, шкеже, ватыж олмешат.
Р.ЧЕПАКОВА ямдылен.
Умбакыже лиеш.
