МАРИЙ ЙӰЛА

«Кажне кочкышын шке руашыже…»

Кодшо ийын Марий Элын Образований да науко министерствыжын эртарыме «Идалыкын туныктышыжо» профессионал мастарлык конкурсыштыжо «Марий йылмым эн сайын туныктышо» номинацийыште сеҥышыш Параньга район Матародо школышто тӱҥалтыш класслам туныктышо Светлана Максимова лектын. А вара, кодшо идалык мучаште, тудо Москошто эртыше шочмо йылмым туныктышо-влаклан мастер-класс конкурсын очный этапыштыже Марий Элын чапшым арален. Тушкыжо Российысе тӱрлӧ регион гыч лачшымак шочмо йылмым туныктышо-влак  ушненыт да шке паша опытышт дене палдареныт. Тудат марий йылмым туныктымо методикыж дене палдарен да «Туныктышо-наставник» номинацийыште сеҥышыш лектын. Шукерте огыл ме Матародо школышто лийме годым тудын дене кабинетыштыже вашлийын мутланышна.

Светлана Михайловна тыгай кӱкшытан конкурсышто икымше гана участвоватлен гынат, икшыве-влакым шинчымаш тӱня дене палдарыме паша  опытшо 26 ийышкат погына. Матародо школысо методический объединенийым вуйлата, тусо профсоюз лидер.

Молан тудо туныктышо лийын? Лидия Витальевна Гордеевалан – икымше туныктышыжлан – таче марте туашта. Тудын доска воктене шогылтмыжым, кузе шкенжым кучымыжымат шарна. Санденак Оршанке педучилищыщ, вара пединиститутыш тунемаш каен. Марий йылмым эреак йӧратен. Школышто тудым туныктышо  Николай Иванович Заболоцких тидлан шӱмаҥден.

А кузе Светлана Максимова марла яндарын мутлана, сылне семым  колыштмыла чучеш. Шкежат марла сайын мутланыше-влакым колышташ кугу куанлан шотла. Тунемшыже-шамычымат тидланак туныкта. «Марий йочалан марий йылме деч посна нигузе ок лий. Кажне кочкышын шке руашыже. Айдемынат тыгак, марий улына да рушла кояш тыршена гынат, геныштак марий улмына садак уло, койышышто, тӱжвал сыныште, мутланымыште палдырна. Тӱняште тӱрлӧ калык уло. Нунын коклаште молан шке тӱснам арален кодышаш да вияҥдышаш огынал?! Кажне калык шке йылмыжым, тӱвыражым арала, вияҥден колта гын, илашат оҥайрак лиеш огыл мо? Марий улмем дене кугешнем, шочмо йылмем дене вожылде мутланем»,– манеш тудо.

«Матародо кундемна эре марий шӱлышан лийын. Пытартыш жапыште икшыве-влак руш йылме велке лупшалтыт.  Ача-авашт-шамычат тидын шотышто огыт тырше. Мыйын туныктымо классыште сӱретым кертме семын саемдашак тыршем, марлак мутланаш кумылаҥдем. Шукерте огыл толшо руш рвезат эсогыл марлак мутланаш тырша. Школышто марий шӱлышан мероприятийым утларак эртарена. Тидлан кӧрак икшыве-шамычлан  вургемымат лӱмын ургенна. Тӱржым шкак тӱрлем», – мутшым шуя туныктышо.

Светлана Максимован кабинетышкыже пуретат, вигак марий тӱран окнаш сакыме шовыч шинчаш перна. Тудо изинек тӱрла улмаш. Шкенжын ойлымыж почеш, еҥ тӱрлымӧ тувырым нигунамат чиен огыл, эре шкенжыным гына.  Уло ешыжым – ӱдыржым, эргыжым, пелашыжым – тӱрлен чикта. Тувырым, ӱстембал ден окна шовычым, моло настам тӱрла веле огыл, тыгак ший аршашым ышта, тасмам куча. Моштыдымо пашажлан ургымо да пӱчкедыме пашам шотла. Эшежым школышто тунемше ӱдыр-влакымат ты мастарлыклан туныкта.    

Марий шӱлышан туныктышо мураш-кушташат пеш кумылан. Жап лийме семын верысе тӱвыра пӧрт пеленысе «Чон оҥгыр» фольклор ансамбльыш кужу пагыт кумылын коштеш. Шкежат баян дене шокта. Тудым ончен, уныкаже-шамыч але вара марий шӱлышан огыт лий? «Школнажак марий шӱлышан, туныктышо-влак кеч-могай марий мероприятийыш кумылын ушнат, ансамбльнат уло», — каласкала С.Максимова.

Тӱрлӧ шӧрынан творческий шӱлышан ӱдырамашын эше ик хоббиже уло: тудо эше пеледышым моткоч йӧрата. Кабинет окнаштыжак могай гына уке? Иктышт пеледалтыт, весышт эше озым гына улыт. Кеҥежым гын, Светлана Михайловнан сурт-печыже тӱрлӧ пеледыш дене темеш, каласыш школ директор Сергей  Попов. Ӱдырамаш розам моткоч йӧрата: пуналтшыжым гына шым тӱрлым, тыгак  ятыр чайно-гибридныйым ончен кушта. Моло тӱрлыж нерген ойлыманат огыл.

Светлана Михайловна Россий кӱкшытан конкурсышто 320 туныктышо коклаште таҥасен. Ончыч «Мои педагогические находки» эссем возен да классыште эртарыме урокым видео семын колташыже логалын.  Жюри  варажым 36 туныктышым ойырен налын. С.Максимован нунын радамыште лийын. Вара тудо методический комментарийым ыштен, национальный вургемым ончыктен. Конкурслан тудо кум тӱрлӧ марий комплектым тӱрлен ургыктен. Тидын годым шке паша опыт, марий йылме да литератур уроклаште кучылтмо технологий, прием-влак дене палдарен. Шке пашам, эн ончыч йоча-влакым йӧратыше туныктышылан Москосо 13 еҥан жюри кӱкшо акым пуэн.

Светлана Носова.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий