САМЫРЫК ТУКЫМ СЫЛНЫМУТ

Мастар кудышто черетан вашлиймаш

24-27 июньышто Медведево районышто верланыше «Кумыс.ру» туристический комплекс кумдыкышто самырык автор-влаклан пӧлеклалтше  «Кеҥеж сылнымутчо» литературный семинар лийын. Ты мероприятий деч вара ынде тылзе эртен гынат, шокшо шарнымаш чонышто тачат ила. А фотосӱрет-влак кӱчык жаплан ты татыш пӧртылтат.

Студий-влак талын пашам ыштеныт

 «Семинарын ойыртемже нерген ойлаш гын, кодшо ийын марий калыкын эртыме корныжо, тӱня тӱҥалтыш нерген шонаш таратыше мутланымаш-влак лийыныт, а тений посна тӱткышым практике пашалан ойырымо, икмыняр студий пашам ыштен. Тидланак кино да телевидений дене кылдалтше, йӱкым возышо, театр да сылнымут студийла посна шöрын дене пашам ыштеныт.

Семинарын паша радамышкыже Мордовий, Башкортостан, Татарстан республикла да Моско ола гыч участник-влак ушненыт. Мутлан, кодшо ийын толшо-влак тений шкет толын огытыл, пырля йолташыштым конденыт. Тидыже моткоч куандарен.

Тиде семинарын эн тӱҥ шонымашыже – усталык шӱлышан самырык еҥ тыште йолташым мужо, ятыр жап шонен коштмо але тыште гына шочшо могай-гынат пашажым илышыш шыҥдарыже, полышым налын кертше. Мутлан, сӱретче поэт дене, семым возышо автор дене, сценарист оператор але режиссер дене палыме лийын, у проектым ямдылен, ончыкылык пашалан эҥертышым муын кертше», – палемдыш «ВийАр» ушем председатель, «Кеҥеж сылнымутчо» проектын вуйлатышыже Алена Иванова.

Семинарыште кино студийын озаже киносценарист Антон Шутов да кинорежиссёр Надежда Степанова лийыныт. «Instagram-ыш лукмо видео, YouTube-лан войзымо паша  – чыла шкешотан кино. Кумыл уло, шонымаш оҥай – камерым налын войзен ончаш уто огыл.  Тидлан лӱмын профессийда уке гынат, тӧчен ончаш лиеш», – палдарышт лектор-влак.

Семинарист-влак кином сниматлыме пашамат шке шинчашт дене ужыныт. Ужыныт веле мо? Тудым ыштымашке шке вийыштым пыштен онченыт.  Икте ойлышаш мутым возен, весе мом камер гоч ончыкташ лиймым темлен, кумшо чийышаш вургемым кычалын, кажнын шке пашаже. А режиссёр, чыла иктыш ушен, у саскалан тӱҥалтышым пуэн.

Умбакыже – театр студий. Тудым М.Шкетан лӱмеш театрын актёржо Иван Соловьёв,  Марий самырык театрын артистше-влак Михаил Александров ден Виктор Апталиков вуйлатеныт. Нуно лекцийыштым «Сцене дечын лӱдмым кузе пытараш» манын лӱмденыт. «Моторын ом кой, иктаж-мом йоҥылыш каласен колтем…», – калык ончыко лекмеке, нине шонымаш-влак ушышто пӧрдыт. Но тиде лӱдмашым сеҥаш лиеш. Тидланже тӱрлӧ упражненийым ыштыман, чын шӱлыман.

Андрей Чемышев звукозаписьлан вуйын шоген. Тудын  студийыштыже участник-влак шке почеламутыштым, прозо дене возымо произведенийыштым йӱкаҥденыт.

Кызыт подкаст-влак «шочыт». Мутат уке, ты паша ышталтме дене ме кугешнена. Но полыш киднам шуялтена гын, эшеат сай. Лектор тыгак аудио книга-влакым иктеш чумырышо «Maribook» портал кӱлмӧ нерген палдарен.

Сылнымут саска

Литератур студийым кок тале поэт Зинаида Ермакова ден Зоя Дудина вуйлатеныт. Нуно возышо-влаклан каҥашым пуэныт, пашаштым тӧрлаш полшеныт.

 Зоя Михайловна «Курык да олык марий-влакын мурышт» произведенийыштыже вашлиялтше литератур герой да прототип-влак дене палдарен.  Ты произведенийыште Андрей Эшпай, Алевтина Сенькова, Ксенофонт Сануков да Марий кундемын  икмыняр уста икшывыже-влакын лӱмышт йоҥга. XXI курым тӱҥалтыште лийше историйым шарныктыше материал дене палыме лияш моткоч пайдале ыле.

 Зинаида Ермакова туризм нерген ятыр возен. Тудо произведенийлаж гоч таза илыш йӱлам кучаш, шочмо кундемым йӧраташ, походыш кошташ кумылаҥда. Ты вашлиймаште тудо «Тылат гына серем» книгаж дене палдарен. Автор 1964-2016 ийлаште Байкал сер, Кавказ курык, Геленджик, Ульяновск олала да эше шуко вер гыч почеламут корныла дене  серышым возен. Лач адресатше тидын нерген пален огыл. А ынде колтыдымо серыш-влак у книгаш савырненыт.

Семинарыш пошкудо Чуваш Республик гыч поэт Раисия Сарби ушнен. «Кече гай княжна» – тыге кусаралтеш лӱмжӧ. Чынжымак, тудо пеш волгыдо айдеме. Илыш корныжат оҥай, ӧрыктарыше. Икмыняр усталык саскам омеш ужынам манеш. А помыжалтмек, почеламут-влак кагазыш возыныт. Тыгеат лиеш улмаш.

Масторава кундем гыч улыт

Мордовий гыч кодшо ийын журналист, туныктышо Александр Данильчев толын ыле. Тений тудо пеленже йолташыже-влакым конден.  Нуно шке тӱвырашт дене палдареныт, «Масторава» эпосым шергал лекташ темлышт.

Теве самырык ӱдыр Оксана Белкина интернетыште шкенжым пеш чулымын куча. Тудо видео-влакым войза. Мокша йылме дене коча-кова-влак веле огыл, а самырык-влакат кутырат. Тидым ужын, еҥ-влак шочмо йылме деч ӧрмым, вожылмым чарнат манын ӱшана.  «Мокшень блогер» – тыге маналтеш YouTube каналже.

Александр Стенчин, Лилия Байчурина да моло  участник (чылаже визытын лийыныт)  почеламутым возат. А кузе сылнын лудыт! Вес йылмым колаш – эшеат кугу куан. Тыгай годым икгайлыкым кычалме оҥайын чучеш.

Лектыш – у книга

Кодшо ийын эртыше семинарын лектышыже – «Самырык ме улына»  книга. Тушко Христина Александрован, Вера Гордееван, Раисия Сунгурован, Елена Тимирьянован, Татьяна Токтарован, Виктория Матвееван, Надежда Ильинан да Дмитрий Веденькинын почеламутышт, Анжела Михайлова ден Володя Матвеевын ойлымашышт пуреныт. Лу лаштык наре вер кодшо ийыште ты семинарыш миен коштмо нерген шонымашем дене палдарыше очерклан ойыралтын.

«Редактор пашам Зоя Дудина ден Анфиса Эманова шуктеныт, дизайнер –Валентина Безденежных.

 Самырык автор-влакын сылнымут пашаштым иктеш чумыраш да книга семын савыктен лукташ Марий Эл Республикысе тÿвыра, савыктыш да калык паша шотышто министерстве полшен. Книга-влакым республикысе книгагудылаш гына огыл, марий-влакын тÿшкан илыме кундемлашкат колтымо. Самырык возышо-влакын пашаштым чылан аклышт, усталык корнышт дене палыме лийышт», – палемдыш Алёна Иванова.

Премий

Марий Эл тӱвыра да келшымаш шотышто регионысо «ВийАР» мер ушем премийлан конкурсым  увертарен ыле. Тыште вич уста еҥлан: Надежда Степановалан, Андрей Алексеевлан, Иван Соловьёвлан, Иван Каменщиковлан, Анжела Михайловалан 25 тӱжем теҥгем кучыктеныт. Ончыкыжымат ты ушем уста шӱлышан-влаклан полшаш тӱҥалеш.

Ты семинар чынжымак мастар кудыш савырнен. Возышылан произведенийжым йӱкаҥдаш йӧн лийын, сӱретлыше у шӱлышым налын, актёр кино войзымаште мастарлыкшым терген, мурышо концертлам эртарен – кажныже шканже кӱлешан пашам муын да вияҥын кертын. 

 

О.МОШКИНА

Т.Сабанцева ден авторын фотошт

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий