4 январьыште Марий Элын тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министржын алмаштышыже Михаил Иванович МАТВЕЕВ 55 ияш лӱмгечыжым палемдыш. Тудын дене вашлийын мутланаш вес амалат лийын, вет, 13 январьыште, журналист аланыште тыршыше-влак шкеныштын профессиональный пайремыштым – Печать кечым – палемдаш тӱҥалыт. Михаил Иванович министерствыште ты отрасльланат вуйын шога.
Палдарена:
Михаил Иванович 2009-2010 ийлаште «Марий Эл» газет редакцийыштына тӱҥ редакторын алмаштышыже лийын. Тачат чолга журналист семын пагалена: ончыч «Кугарня» газетыште ыштен, латик ий наре «Марий Эл» ГТРК-ште тыршен. 2010-2015 ийлаште «Кугарня» газет предприя¬тийын директор-редакторжо лийын. М.Шкетан лӱмеш Марий драме театрыште ончыч директорын алмаштышы¬же семын тӱҥалын гын, вара тушкак директор семын пӧртылын. Ынде куд ий наре – министрын алмаштышы¬же. Шкенжын палемдымыж почеш, ты должностьышто ышташ тудым эртыме паша корныжак ямдылен.
– Михаил Иванович, лӱмгечыда дене шокшын са¬ламлена. Шукерте огыл Тендам «За заслуги перед Марий Эл» орденын медальже дене палем¬дышт. Могай шижмаш дене ты уверым вашлийында?
– Тудо мыланем кӱлеш ма¬нын шонен омыл. Очыни, тудо шкалан шке пашам ыштыше, тыгак артист, туныктышо, журналист-влаклан – кӧ эре ка-лык ончылно, да лӱмыштымат эре увертарат – кӱлешанрак. Шке жапыштыже «Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже» лӱ¬мым пуымекат, тудын кӱлеш- лыкшым аклен кертын омыл, очыни. Чап лӱм-влак шке се¬мын поктен шуыныт: пашам ыштыме, ужыныт, акленыт ма¬нын гына каласен кертам.
Кызытсе должностьышто ынде куд ий икмыняр направ¬ленийым виктарем, шуко еҥ дене пашам ышташ логалеш. Сандене тиде медаль мыйын гына паша лектыш огыл, нунын надырышт, суапышт, а медаль мыланем логалын. Мутат уке, тиде пагытыште туныктен, вик¬тарен шогышо еҥ-влаклан мот¬коч тауштем.
– Илыш корныштыда могай ошкыл шкаланда ик эн куанда¬рыше лийын?
– Кажне жапын шке мо¬торлыкшо уло. Телевидений¬ыште ыштыме пагыт утла¬ракшым ушеш лакемалтын. Кызыт гына, жап эртымеке, мый тушто, да тыгак моло ве¬режат, мом чынрак, вес се¬мынрак ышташ лиеш ыле ма¬нын шонем. Илышыште эре тыге, очыни: кеч-могай ситу¬ацийымат тӱрлӧ велым аклет. Мутат уке, кажныжын сайжат, ситыдымашыжат лийын кер¬теш, лач йоҥылышым тӧрла¬тен от керт. Ик лӱмлӧ еҥ ойлы¬мо семын, илыш эртыме дене пиалан лияш шагал кӱлеш. Но шагалрак кӱлшыжым тый лектышанракын, лишыл еҥ-влаклан пайдалыракын ышташ тыршет. Самырык-влак верч куанем, нунын чыла он¬чылно: илышышт шолеш, ик¬таж-могай йоҥылышым ыштат гынат, тӧрлатат, сеҥымашке шуыт…
– Тендан ийготышто тидын нерген шонаш эр огыл?
– Эр огыл. А кӧн тыгай шо¬ныш ок тол, пиаланрак улыт: чаракышт шагалрак, эрыкышт шукырак.
– Те тӱрлӧ сферысе долж¬ностьлаште ыштенда, чинов¬ник пашамат шуктеда. Лектышан ошкылыш шуаш манын, могай лийман?
– Шке пашам йӧратен ыштет гын, кажне пашаште лек¬тышыш шуаш лиеш. Телеви¬денийыште ыштыме годым иктаж 500 наре сценарийым возенам, а мыняр вияш эфи¬рым эртарыме! Уналан мыняр йодышым пуаш кӱлын. Вияш эфирын ойыртемже: журнали¬стын йодышыжлан ак – унан вашмутышто. А журналист йо¬дыш-влак гоч шкежат кушкеш.
– Мутна эре журнали¬стикышкак пӧртылеш, тудын деч торлен огыдал гай чучеш.
– Лач журналистике гыч чыла тӱҥалын: студент пагыт, личность семын кушмо жап. Телевидений гыч кайымеке, пӧртылашат шоненам. Мом тудо паша гыч сайжым налы¬нам, илышыште кучылташ гына кӱлын. Пӱрымаш вес па¬шаш конден гынат, ты ала¬ныштак улам. Кызыт пашам ыштыме верем – Тӱвыра, са¬выктыш да калык-влакын па¬шашт шотышто министерстве. Таче кечын шонем: илышыжак тидлан ямдылен. Печать, теле¬видений журналистикыште, театрыште ыштымылан кӧра министерствын шул¬дыр йымалныже улшо ор¬ганизаций-влакын структу¬рыштым, кӧргӧ гычак пашам ыштымыштым палем. Кужу корно дене каенам, опыте¬мат погынен. Сандене, кызыт шонымем почеш, чиновник пашаш толшо самырык еҥ- влакым, изиш ыштымекышт, тӱвыра организацийлам вуй¬латаш колтыман. Тунам ку-гыжаныш кучемын пашаже куштылемеш, да лектышыжат кушкеш ыле. ¬– Ончычсо журналист семын телевиденийыште иктаж-могай программым вӱдымыда ок шу?
– Ик сомылым шуктет гын, тый тушто вуйге, чонге лий¬шаш улат. Таче вуйлатышын алмаштышыже, полышка¬лышыже улам. Тиде пашаште утларакат тыршышаш улам, очыни. Кеч-могай йодыш шо¬тышто вуйлатышылан ик¬таж-мыняр вариантым темлаш ямде лийман. А пунчалым лук¬шо, варажым вуйын шогышо тек ойырен гына налеш.
– Юмо Тендам йӧрата?
– Кажне еҥын пӱры¬машыжым суксыжат викта¬ра. А суксылан мый кугезы¬на, вес тӱняш кайыше лишыл еҥ-влакым шотлем. Нуным эре шарнышаш да шотлышаш улына. Шым тукым марте шке тукымым палыманак. Марий юмыйӱлаште шуко юмо уло. Шкенан кугезына-шамычымат ме нунын семынак шотлышаш улына.
Мыйымат кызытсе шукты¬мо должностьыш пӱрымаш ма, суксо-влак, жаплан гына кон¬деныт, но ты пагытыште шке калыкемлан пайдам ыштыне-мак. Кугу кӱкшытыш шушо, шкеныштымат кугу еҥланак шотлышо южо марий-влакын кугу трибуно гыч шочмо калы¬кшым шылталенрак але мы-скыленракат ойлымым нигузе ом умыло. Уло калыклан сай огыл характеристике олмеш тудым сайрак, ушанрак лияш, икте-весылан полшаш ӱжшаш улыт. Мутын шке вийже уло, а тыге ойлымо дене ончыко ви-яҥшашлан чарак ышталтеш.
– Изиж годым Миша кӧ лияш шонен?
– Мый Советский район Кугунур ялыште шочын-куш¬кынам. Ялысе илыш тунам вестӱрлӧ лийын. Илыш шо¬лын. Изинек туштак илынем, пашам ыштынем ыле. Но илыш радам пужлымылан кӧра олаш толаш, тунемаш пураш, илышым чоҥаш, изи сеҥы¬маш-влакым кугуш савыраш логалын.
– Пелашда дене коктынат тӱвыра аланыште тырше¬да. Сурт сомылкам воран¬дарыме, икшыве-влакым ончен куштымо шотышто кудыжлан утларак логалеш?
– Еш илышым калыкыш лукман огыл. Юмылан тау, ача, коча улам. Кажне ешыште чылажат лиеш. Ача чыла кертеш гынат, садикте ава лийын ок керт, да мӧҥгешлат. Ешыште нимом шеледыман огыл, пырля ыштыман.
– Яра жапыште чондам кузе кандареда?
– Шке ийготемлан умы¬лем, канаш йӧн шуко, но ик¬теш варыман огыл: монча гын, монча, вес кечын теа¬трыште касым эртараш лиеш. Волейболла модаш йӧратем. Такшым, пашаште мутланен ситарымеке, мӧҥгыш то¬лын, шып каныме шуэш. Ялысе улам, сандене моткоч йӧратем йыраҥыште пур-гедаш, суртым тӱзатыме со¬мылым шукташ. Тиде мыйым кандара.
– Печать кече вашеш могай тыланымашда лиеш?
– Уло кумылын профессио¬нал пайремда дене саламлем да эре калык дене пырля лияш тыланем.
Снимкыште: М.Матвеев журналист-влак коклаште
Светлана Носова мутланен
Михаил Скобелевын фотожо
