Газетнан унаже – Марий Элыште ече федерацийым вуйлатыше Михаил Казаков. Шукерте огыл Михаил Юрьевич дене Озаҥ олаште ече дене эртыше Российын чемпионатыштыже эстафетым ончаш логале.
– Ече тургымышто кундемыштынат тӱрлӧ кӱкшытан таҥасымаш-влак эртаралте. Российын чемпионатше сай шарнымашым кодыш. Эстафете нерген шонымашдам пален налаш оҥай ыле?
– Чемпионат 1-9 мартыште моткоч сай кӱкшытыштӧ эртыш. 1 мартыште участник-влак скиатлонышто вийыштым тергышт. Эрлашыжым ечызе-шамыч смешанный эстафетыште тургыжландарен куандарышт. Спортын историйыштыже тыгайже икымше гана лие. Ты гана 24 команде стартыш лекте. Ме Марий Эл гыч Екатерина Смирнован кажне таҥасымашыжым ончашак тыршена. Тыштак 6 мартыште шымше гана элнан чемпионжо лӱмжым пеҥгыдемдыш.
– Куандара, землякна тӱрлӧ чемпионатлаште, тӱнямбал кӱкшытан таҥасымашлаште вийжым терга. Командыжлан жапым сайынак саемдыш.
– Катя кызыт Тюмень областьын чапшым арала. Эстафетыште участник-шамыч пеш тале ыльыч, вий-куатышт икгай, сандене финиш марте кӧ ончыко лекшашым ойырашат неле ыле. Катя кумшо этапыште пеш талын куржо. Ойыртемым 8 секундлан саемдыш.
– Марий Элыштак ямдылалтше спортсмен-влак Россий, тӱнямбал кӱкшытыштӧ вий-куатыштым тергат, сай результатым ончыктат. Тидыже, мутат уке, куандара…
– Пашам ыштыше айдеме кеч-куштат сай результатыш шуэш. Катя эстафетыште теле Универсиадын чемпионжо да кум стартыште ший призёр лийын. Куандара, пытартыш ийлаште сай результатым ончыкта. Тыгай кӱкшытыш шуаш, мутат уке, чот кыртмен ямдылалтман, икмыняр сборым эртыман, шагал огыл объёмым погыман.
– Кол келгырак вӱдым кычалеш, маныт, а вет спортыштат айдеме шкан келшыше сайрак йӧным муаш тырша. Результатым саемдаш Екатериналанат эсогыл икмыняр тренерым вашталтен?
– Тыгак лийшаш, шонем. Жапше годым кочаже «Корта» ече базыш машина дене шупшыктен. Варажым Катя Саранскыш каен, тушеч – Тюменьыш. Тренер-влакымат вашталташыже логалын. Тыгодым, мондыман огыл, Марий Элланат ятыр ий очком пуэн.
– Михаил Юрьевич, тендан шинчаончалтыш дене Марий Элыште ече спортышто тачысе кечылан могайрак сӱрет?
– Паша ышталтеш, но тренер-влак огыт сите. Кум тренер ӧрдыж кундем гыч толын, тиде – Коми гыч Каневмыт. Медведево посёлкышто нуно ынде 3 ий ече спортым вияҥдат. Секцийыш 30 йоча коштеш. Тӱлыман гынат, ты видыш ӱдыр-рвезе-шамыч кумылын ушнат, результатыштат саемаш тӱҥалын. Кундемыштына ече спортым вияҥден колташ манын, меат тӱрлӧ йӧным кучылташ тыршена. Мутлан, 23 февральыште эртаралтше шарнымаш таҥасымашке кажне ийын олимпиадын чемпионжо-влакым ӱжаш тыршена. Ӱмаште – Василий Рочев ден эргыже лийыныт гын, тений – Юлия Чепалова. Тылеч ончыч Зимятов ден Завьялов спорт пайремышкына толыныт. Самырык тукым тек ужеш, вашлийын кутыра, вет нунат тыглай проста айдеме улыт. Кыртмен тыршымышт дене сай результатыш шуыныт.
– Мемнан кундемнаже ече видлан келшен толшо, маныт…
– Чынак. Регионна гыч тӱнямбал кӱкшытыштӧ вийым тергыше да ойыртемалтше Нина Рочевам (Селюнинам), Валерий Исаевым, Альберт Ямалеевым, Алевтина Таныгинам, Кристина Соколовам, а теве ынде Екатерина Смирновам палемдыман. Нуно кугу спортыш негызым шке кундемыштак пыштеныт, тӱнямбалне тале спортсмен семын чапланеныт.
– Спортсменын результатше тренер денат чот кылдалтын.
– Тыгак. Кажне тале спортсмен сай тренер лийын огеш керт. Уста тренер психологийым, айдемын организмжым чот палышаш. Кунамже ача-авамат вашталтен моштышаш, медицине аланыштат пӱсӧ уш-акылже дене ойыртемалтшаш, воспитанникшым чын корныш савырал колтышаш. Кызыт туныктышын методикыжат, ечызе-влакын техникыштат, вургемыштат пеш вашталтыныт, да экипировкыжат чот шергештын. Чылажымат шотыш налман, но тыгодым пашадар изи, сандене тренер пашаш толшо шагал.
– Верысе ечызе-влаклан сборыш лекташ йӧн уло?
– Ӧрдыж кундемыш лекташ пеш шергын шуэш. Мутлан, Кисловодскыш каяш корнылан да илымылан шагал огыл шийвундым луктын пыштыман. Ик еҥлан суткаже 3600 теҥгеш шуэш. Тыгодым вершӧрым вашталташ кӱлеш, весе-шамыч деч опытымат налман, тренер-шамычлан семинарышкат коштман. Икманаш, тачысе кечын шке вашталт моштыман. Такшым мемнан ӱдыр-рвезе-влак спортын ойырен налме видыште кыртмен ямдылалтыт, чолгалыкым ончыктат, сандене результат саемеш. Тений Диана Журавлёва ече дене спорт мастерыш кандидат нормативым шуктен. Тидат тренер ден когыньыштын сай паша лектышышт, шонем. Меат у йӧным кучылташ тыршена. Тренер Николай Кошкинын у семын тыршымыжымат шотыш налына.
– Тендан шонымаште, ты видыште эн кугу тӱткышым молан ойырыман?
– Ечызе-шамыч телым таҥасымашлаште вийыштым тергат гын, эн кугу пашам шошым, кеҥежым, шыжым ыштыман. Вий-куатым погымо жап апрель-майлан логалеш. Техникылан, куржталме объёмлан кугу тӱткышым ойырыман. Тыгодым спортсмен-шамыч чыла велым шуаралтыт: бассейныш коштыт, тӱрлӧ упражненийым ыштат, ече-роллер дене мастарлыкым погат. Такшым идалыкаш объём 90 тӱжем километрыш шушаш.
– Михаил Юрьевич, Теат ече спорт дене кылым кученда? Шкендан дене изиш палдараш оҥай ыле…
– Мый Шернур посёлкысо 2-шо №-ан школышто тунемынам. Пединститутышто (кызыт МарГУ) физкультур да спорт факультетыште шинчымашем келгемдыме годым ече дене вузын, Марий Элын чапшым араленам. Самарыште эртыше всероссийский таҥасымаште спорт мастерыш кандидат нормативым шуктенам. А спорт мастерлан ик гана изиш жап ситен огыл, а вес гана – черланенам. Армийыште спорт ротышто служитленам. Спорт дене пеҥгыде кылым кучышылан тушто чылажат куштылгыракла чучын. Варажым милицийыштат тыршенам. Теве ынде уэш ече спортыш пӧртылынам.
– Могай таҥасымаш, пӧлек кугу шарнымашым коденыт?
– 1993 ийыште Валерий Исаев ден Нина Рочеван (Селюнинан) призше верч таҥасымаште шке тӱшкаштем кок кечынжат икымше верым налынам. Тиде мыланем ончыкылыклан эшеат кыртмен заниматлалташ кугу шӱкалтышым ыштен. Тунам вет стартышке республикнан чыла районжо гыч ик группышкыжак эн тале 200 еҥ дене монь лектын, сандене ӱчашымаш чот кугу лийын. Куштылго атлетике дене 22 апрельыште Шернур – Лажъял куржталмаште ончыко лекмемлан пӧлек шотеш пеледыш вазым кучыктеныт. Тиде приз тачысе кечынат аралалтын кодын. Шернурыш авам деке мийымем годым самырык татым шарныкта. Спорт кажне айдемын илышыштыже сай кышам коден, полшен, шонем. Теве таче кечынат тӱрлӧ кундемыште илыше йолташем-влак дене кыл уло. Икте-весылан кунамже ой-каҥаш дене полшена, южгунам вашлияшат йӧн лектеш – куан.
Самырык тукымат ынже ӧркане, интернетлан да сото телефонлан огыл, а шкан, таза илыш-йӱлалан шукырак жапым ойырыжо манын шонем.
