Тиде кечылаште Киров область Пижан район Вӱлэҥер ялыште лияш пиал шыргыжале: унала мемнам Владимир Унженин ӱжын.
Владимир Васильевич 57 ий школышто тыршен, тыгодымак сӱретче семын чапланен. Тудо ялжым, Восточный уремжым, верысе школым да шке сурт-печыжым, пакчажым кумылын ончыктыш. Ял мучаштак – пӱя. Верысе калык пареҥгым луктеш. Тыште пашаче калык ила манын, эше ялыш толмо корныштак ужна: мланде куралме, чодыра ару, вольык коеш. Ты кундемыште марий калык ожнысек ила. Ялын у уремыштыже мотор сурт, кугу чапле оралте ятырак. Иктыже – амалкалче Владимир Чирковын, весышт – пенсионер-влак Алексей Ждановын да Владимир Унженинын. Сурт ончылнышт олмапу, пызле да моло пушеҥге, коеш. Мландышт ятыр манын ойлашат лиеш. Владимир Чирковын кок пачашан суртшым поснак моторын ыштыме. Воктенысыжын, Алексей Ждановын, печен шындыме вичкыж оҥа гыч ыштыме палисадникше пеш оҥай.
– Суртым 1983 ийыште нӧлташ тӱҥалме, – шарналта Владимир Васильевич. – Нелын чоҥалтын: материал уке, окса нерген ойлыманат огыл. Туге гынат ыштен шуктымо. Ялыштына пӱртӱс газ уке, тудым пуртымо марте илен шуктена ала уке… Вӱд пуч рӱдӧ уремыште веле уло. Пӱртӱс газ шотышто йодышым 1993 ийыштак Марий Элын тунамсе президентше Владислав Зотинлан пуэнам ыле: тудым У Торъял район гыч мемнан деке шупшаш лиеш ыле… А калыклан ынде телылан пуым гына ямдылаш кодеш.
Шыже сентябрьысе пӱртӱс пешыжак ок куандаре: йӱр йӱреш, юалге мардеж пуалеш, но сад-пакчаш ончалатат, кумыл нӧлталтеш: чевер олмажак мом шога! А розаже могай мотор, тыштак – шемпызлыгичке. Йошкар тӱсан олмаже мланде ӱмбалнат, атылаштат койыт. Суртоза шонкалымашемым тогдайыш:
– Тенийысе шыже олмалан поян. Ме тудым ӱшкыжлан да моло вольыклан пукшена.
Кудывечыште чыве-шамыч койыт. Вӱташте Макар лӱман ӱшкыж окна гыч онча.
– Вий-куат сита, сандене вольыкым, чывым ашнена. Ялыште нунын деч посна илаш ок лий, – умбакыже ойла суртоза. – Тений шокшо игече годым чылажат кушкын. У Торъял районысо Какшанмучаш села гыч родына деч арбуз ден дыне росотам кондымо. Теве ынде нунышт пакчанам пеш сылнештарат.
Владимир Васильевич ӱмыржӧ мучко школышто тыршен гын, пелашыже Раисия Семеновна 37 ий йочасадыште воспитательлан пашам ыштен. Тений 29 июльышто Унженинмытын ешлан 50 ий темын. Нуно кок эрге ден кок ӱдырым куштеныт, йол ӱмбаке шогалтеныт. Кумытын Йошкар-Олаште тыршат гын, изиракышт, Оля, Ростовышто ила. Тушто курдлан марлан лектын. Кызыт Йыван эргыж дене унала коча-коваж деке толын. Ындыжым Унженинмыт куд уныкан улыт, каныме жаплан нуно унала толыт, шӱм-чоным куандарат.
М.СКОБЕЛЕВ
Авторын фотожо
