30 ноябрьыште Марий Эл Республикын шымше гана чумырымо Кугыжаныш Погынжын ныллымше бюджет сессийже эртен. Депутат-влак 15 йодышым онченыт, Марий Эл Республикын 6 законжо ден Кугыжаныш Погынын 18 пунчалжым пеҥгыдемденыт.
Вияҥме радам
Парламентарий-шамыч эн ончычак республикнан лишыл кум ийыште социально да экономически вияҥме радамжым рашемдыше документым онченыт. Тудын дене келшышын, 2024-2026 ийлаште экономикым вияҥдаш да калыкын доходшым кугемдаш палемдыме показатель-влакым 2023-2025 ийласе деч палынак саемдыме. Шушаш ийын регионысо валовый продукт 3 процентлан кугемшаш, 2025-2026 ийлаште – талук еда 3,2 процент деч шагаллан огыл, промышленный производствын индексше предприятий-влакын инвестицийышт да инвестпроект-шамычым илышыш пуртымо кӱшеш идалыкыште 104,2-104,8 процентыш шушаш. Тыге, промышленность аланыште чумыржо 10,3 миллиард теҥгеаш 34 тыгай проектым илышыш пурташ палемдыме. Планыште – Йошкар-Оласе Полупроводник прибор заводышто микросхемым, а «Технотех» предприятийыште 6 да 7 классан печатный платым ямдылен лукмо линий-влакым почаш йӧным ыштыше 7,5 миллиард теҥгеаш «Россий радиоэлектроникын кластерже» проект.
Изи ден кокла бизнеслан полыш кодеш. Тудын оборотшо кум ийыште 13,6 процентлан, а пашаеҥже 43 тӱжем еҥ марте кугемшаш.
Республикысе агропромышленный комплексым организаций-шамычын материально-технический да технологический базыштым уэмдыме, у ялозанлык техникым налме, тыгак отрасльыш инвестицийым кондымо кӱшеш вияҥдаш палемдыме. Вольык комплекс, шӧр ферме, семеноводство объект-влакым чоҥаш пунчалме. Тидыже 2026 ийлан вольык ден кайык шылым 346 тӱжем тонн, шӧрым 212 тӱжем тонн, муным 468 млн. штук марте налаш йӧным ыштышаш.
Регистрироватлыме пашадымылык 0,7 процент деч кугу лийшаш огыл, а ик еҥлан тылзыште илен лекташ кӱлшӧ доход 2024 ийыште 31,2 тӱжем теҥге гыч 2026 ийыште 34,9 тӱжем теҥге марте кугемшаш, кокла пашадар – 50,3 гыч 56,4 тӱжем теҥге марте.
Республикын бюджетше
Депутат-влак регионым социально да экономически вияҥдыме радам негызеш Марий Элын 2024-2026 ий-шамычлан бюджетшым пеҥгыдемденыт.
Документ дене келшышын, 2024 ийыште 59,8 миллиард теҥге доходым налаш да 61 миллиард теҥге роскотым ышташ палемдыме. Дефицит – 1,2 миллиард теҥге.
2025 ийыште доход 43,5 миллиард теҥге, роскот 43,7 миллиард теҥге да дефицит 207 миллион теҥге лиеш. 2026 ийын бюджетшым профицит дене палемдыме: доход – 50,3 миллиард теҥге, роскот – 50,2 миллиард теҥге, профицит – 96,1 миллион теҥге.
Окса эн ончычак национальный проект да Россий президентын указше-влак дене кылдалтше мероприятий-шамычым илышыш пурташ ойыралтеш. 2024 ийыште нацпроект-влаклан 11,7 миллиард теҥгем кучылташ палемдыме, Марий Элым 2020-2024 ийлаште социально да экономически вияҥдыме индивидуальный программылан – 1 миллиард теҥгем.
2024 ийысе бюджетым 2023 ийысе бюджет дене таҥастараш гын, доход ден роскот ужаш-влак 10 миллиард наре теҥгелан кугемыт.
Шушаш ийын бюджетше гыч 60 процент роскот социальный сферлан лиеш.
Средствам кугыжанышын гарантироватлыме чыла обязательствыж почеш выплатым тӱлашат ситышын ойырымо.
Бюджет сферысе пашаеҥ-влаклан пашадарым кугемдаш оксам тичмашнек пыштыме. Пашадарым тӱлымӧ фонд 19,6 миллиард теҥге лиеш, тыгодым 2024 ий 1 январь гыч эн изи пашадар 19242 теҥге марте кугемеш.
2024 ийыште «Образований» аланым вияҥдаш 14 миллиард теҥгем кучылташ палемдыме, «Здравоохраненийлан» 4,4 миллиард теҥгем ойырымо. Муниципал образований-шамычлан верысе тӱҥалтыш негызеш кумдык-влакым вияҥдыме проектлам илышыш пурташ 17,3 миллиард теҥге кугыт бюджет-влак кокласе трансферт лиеш.
Корно фондыш 8,9 миллиард теҥгем пыштыме, ялозанлык аланыш – 1,4 миллиард теҥгем, тыгак промышленностьлан, изи да кокла предпринимательствылан, культурлан да туризмлан финанс велым полшаш палемдыме.
ЖКХ-лан 3,6 миллиард теҥге роскотым ыштат.
«Кумдык-влакым вияҥдыме фонд» публично-правовой компаний деч коммунал инфраструктурым уэмдаш 1,2 миллиард наре теҥге пурышаш.
2024 ийыште инвестиций шотан пашалан 7,4 миллиард теҥгем кучылташ палемдыме.
Бюджет нерген закон дене келшышын, шушаш ийын Марий Эл правительствын резерв фондшым 500 миллион теҥгелан пойдарат.
ОМС фондын бюджетше
Сессийыште Марий Элысе ОМС фондын кум ияш бюджетшым пеҥгыдемдыме. Тудо дефицитдыме лиеш.
2024 ийыште доход ден роскот 12,2 миллиард теҥгеш шуыт, 2025 ийыште – 13 миллиард теҥгеш, 2026 ийыште – 13,9 миллиард теҥгеш.
Палемдымаш-влак
Парламент Марий Эл правительстве председательын культур, спорт да туризм йодышла дене алмаштышыжын должностьышкыжо темлыме Константин Анатольевич Ивановын кандидатуржым сайлан шотлен.
Депутат-влак тыгак кум судебный участкыш мировой судья-шамычым, Марий Эл Кугыжаныш шотлымо палатыш аудиторым, Адвокат палате пеленысе квалификационный комиссийыш еҥ-влакым палемденыт, Советский районысо Зеленая роща илемым пытарыме нерген пунчалым луктыныт, Кугыжаныш Погыныш депутат-влакым сайлаш ик мандатан сайлыме округ-влакын схемышкышт вашталтышым пуртеныт.
М.ИВАНОВА
Марий Эл Республик Кугыжаныш Погынын фотожо
