Шукерте огыл гына газетыштына Михаил Веселов нерген возенна ыле, но адакат тудын нергенак серыде нигузе огына керт. Амалжым утыжым умылтарашат огеш кӱл, очыни. Интернетысе кеч-могай соцкылыш пуро – чыла вере Михаил Веселов ден Лилия Петухован рушарнян, 30 октябрьыште, Ульяновскышто мобилизованный-влаклан ончыктымо концертыштым сниматлыме видео «коштеш». Тунамже гын туге чучын, пуйто тиде кечын чыланат тидымак гына ваш-ваш колтылыныт да онченыт.
Чыным ойлаш гын, нунын дене пырля мыят кайынем ыле. Содыки мобилизоватлыме рвезе ден пӧръеҥ-шамычын илыме условийышт могай улмым, молым шке шинча дене ужмо да тендам палдарыме шуын. Ты шотышто Миша дене мутланышна. Но концертым ончыкташ каяш тарванымышт нерген тудо икмыняр кече ончыч интернетыш возен да салтак-шамычлан кӧн полшаш кумылжо уло гын, конден кертыда манын палемден ыле. Тылеч вара полшаш шонышо-шамыч тунарын лектыныт – мылам вер кодын огыл! «Тушеч шкештат журналистым кондаш темленыт да наҥгайынена ыле, но, нелеш ит нал, огына керт», – мане Миша. Адакшым тудо концертым ончыкташ аппаратуржым наҥгаен. Тидлан кӧра миен толмышт деч вара тушто мо, кузе улмо, кузе вашлийме нерген телефон дене мутланен веле ты интервьюм возаш логале.
– Миша, мобилизоватлыме-влак деке Ульяновск областьыш каяш шонымашда кузе шочын? Иктаж-кӧ темлен але йодын мо?
– Тиде мыйын тыгай шонымашем лектын. Кунам мобилизацийым увертарышт да повесткым пуэдаш тӱҥальыч, тунамак нунылан кузе полшаш, кумылаҥдаш лийме шотышто шонкалаш тӱҥалынам. Тыге тылеч вара икте, весе, кумшо палыме предприниматель-шамыч дене мутланышым да тушко каяш, кертме семын полышым наҥгаяш шонымем нерген ойлышым. Нуно да молат тыгай кумылым ончыкташ тӱҥальыч. Мутлан, ик благотворительный фонд гыч шкешт мыйым муыныт, йыҥгыртеныт да полшаш шонымышт нерген каласеныт. Кеч лишыл жапыште шкештат передовойыш кугу полышым колташ ямдылалтыт.
Ончычшо 23 октябрьыштак каяш мутланенна. Но эрлашыжым Москва гыч съёмкым ышташ толшаш улыт ыле да 29 октябрьышке кусарышна. Тыге, кӱлеш еҥ-шамыч гоч кылым ыштен, военный округын командирже дене мутланышым. «Толза, ме тендам куанен вашлийына», – мане да шуматкечын йӱдым корныш тарванышна. А тылеч ончычшо кӧн мом колташ ямдылымыштым Шернур поселкыш миен нальым, вара Моркышто пурен лекна. Шкенан села, воктенысе Вочарма ял гыч еҥ-шамыч погеныт да тудымат нальым. Южышт посна еҥланак посылкым ямдыленыт. Мутлан, Кужэҥер ден Эльпанур гыч рвезе ден пӧръеҥ-шамычлан. Вочарма гыч кок еҥым наҥгаеныт да нунылан ял калык кочкышым, молым кевытыште пырля налын колтен. Миен шумеке, кажныжлан кидышкыштак кучыктымеке, чот ӧрыныт да моткоч куаненыт ыле.
– А такше мом-мом намиенда?
– Тӱҥ шотышто тӱрлӧ кочкышым, шуко наколенникым, рацийым, тамакым, кофем, чайым. Пытартышыштым шкеат икмыняр упаковко дене налынам. Южышт 5 тӱжем теҥге дене колтеныт да погынышо оксамат утларакше тамакланак кучылтынна. Йӧра, опт дене ужалыше палымем уло да тудын деч сай сигаретым шулдынрак налынна.
Мобилизованный-влаклан республик гыч кочкышым наҥгаен ситарыме. Кызыт тушто нунылан эн чот противовирусный, кокырымо деч да моло медикамент ден минеральный вӱд, поснак «Ессентуки 17» манын палемдышт, кӱлеш. Ой, колыда ыле гын, кузе нуно кокырат! Хор гай шокта! Ме миен шогална да машина гыч лекна гын, тыгайым колын, тунар чот ӧрна! Йӧра кеч палыме семын пошкудо ялыште илыше да пакчасаскам шуко ончен куштышо Валерий Аймаков деч пел мешак чеснокым налын наҥгаенам! Тазалыкыштлан ала изишак полыш лиеш.
– Чыла тиде да эше иктаж моло нерген командирышт дене мутланен шуктен огыдал?
– Уке. Тудо эрдене мемнам сӧрымыж семынак вашлие, кондымо гуманитар полышым кушко оптышаш нерген мутланышна да кайыш веле.
– А те лачшымак кушко кайышашдам кузе ойырен налында?
– Кушто марий-шамыч шукынрак улыт, тушко каяш шоненна. Тыге 5-ше ден 6-шо площадкылашке миенна. Тушто иктаж тӱжемат пеле нарын улыт. Но визымшыштыже шукыштым Тоцкыш ученийыш наҥгаеныт ыле да кондымо гуманитар полышнам улшыштлан веле кодышна. Кудымшышто шукынрак лийыныт да молыжым тушто пуэденна.
– Салтак-шамыч тушто кузерак илат? Условийышт могай? Тидым ончен савырненда?
– Нуно ангар гай кугу оралтыште илат. Кок ярусан пу кроватьыште малат. Условийышт сайжак манаш ок лий. Кӧргыштышт юалге. Шокшо ынже лек манын, шоҥ дене петыркалыме. А тиде – химий. Нуно тидым шӱлат. Санденат чот кокырат дыр. Ончыч вентиляцийыштат лийын огыл. Кызыт веле ышташ тӱҥалыныт.
– Кузерак нуно тендам вашлийыныт? Очыни, чот куаненыт, вет интернетыш шындыме ик видеороликыште пӧръеҥ ден рвезе-шамыч лач тыйын мурет почеш строй дене ошкылыт!
– Чот куаненыт. Кузе кок ангар коклашке машиным шогалтышым да лектым, туге чыланат «Миша-а!», «Ура-а!» манын кычкыраш, кидыштым рӱзаш тӱҥальыч.
– А тиде видеом ужмекет, шкендын чонетлан кузе чучын? «Мыйын мурем почеш ошкылыт вет!» манын шонен, кугешныме кумыл лектын огыл?
– Уке. Тыге йӧршынат шонен омыл. Мыйын мурем салтак-влакын кумылыштым нӧлта гын, тугеже сай. Да вес муро-влак почешат нуно куштат, мурат. А тиде видеошто утларакше Пошкырт кундемысе Калтаса, Мишкан районла гыч рвезе ден пӧръеҥ-шамыч мыйын мурем почеш передовойыш ошкылыт. Тушто Марий Эл гычат мобилизованный-влак улыт, но нуно ончылнырак ала шеҥгелнырак лийыныт да кадрыш логалын огытыл манын ойлышт. Нине рвезе-шамыч дене кылым кучена да шукерте огыл гына кум кече окопышто кынелде манме гай кийымышт, бомбо-шамыч шӱшкымӧ нерген каласкалышт.
– А чеверласымыда годым тушто улшо рвезе ден пӧръеҥ-шамыч мом ойленыт?
– Тиде йодышлан вашешташ манын, айда, мый тылат ик видеом колтем. Тушто кӱчыкын, но пеш сайын каласеныт. Ончен лек.
Ончышым. Ик пӧръеҥ ойла: «Салам, марий калык. Каена, мӧҥгеш пӧртылына». Чынак, улыжат кок предложенийым ойла, но пытартыш кум мутшо тунар чот чоныш логалеш да логар аҥыш комыля кӱза, шинча йыр вӱд налеш, вет кӧн пӧртылшашыжым, кӧн укем Юмо веле пала…
Миша тидын дене гына ынеж серлаге. Москвашке «Привет, Андрей» передачылан съемкыш 8 ноябрьыште миен толмыж деч вара 12 ноябрьыште Ульяновскыш уэш каяш шона. Но тунамже концертым ончыктат але уке – эше раш каласен огыт керт. Тӱҥжӧ – полышым наҥгайынешт. Эн ончычак медикаментым да минеральный вӱдым. А чылажат шукырак пурыжо манын, ты гана кугурак машина дене кайынеже.
– Салтак-шамычлан иктаж-кӧн полшаш кумылжо уло гын, мый денем кылым ыштен кертыда, – мане Михаил Веселов.
Тугеже, чынжымак, ала лудшына-влак коклаштат тыгай-влак улыда гын, поро пашашке ушныза. Поро шӱдӧ пачаш поро денак пӧртылеш, паледас…
Любовь Камалетдинова
Фотом М.Веселов колтен
