Теҥгече игече лывырге да тымык ыле гын, таче эрдене йӱштӧ чодыртата веле. Шыдыже сайынак погынен витне: нерым, шӱргым веле огыл, эсогыл йолварнямат чывыштал-чывыштал колта. Урем мучкыжат шкетын гына огеш кошт – мардеж таҥже дене коктын ковыртатат. А тудыжо эшеат койышлана: туге пуал-пуал колта, пуйто айдемын капкылыштыже кажне луым шотлынеже, кунамже шӱлышым налашат огеш пу. Санденак изи Верук писын ошкыл оккерт, чӱчкыдынак чарнен шогалеш да чевер маке гае йошкаргыше чурийжым кидкопаж дене авыраш тырша. Но мардежет пуйто лӱмынак ӱдырын куртко капюшонжым вуйжо гыч налын шуа. Верук ӥӱштылан кӧра чыве йол гай койшо йошкар кидше дене тудым уэш вуйышкыжо пышташ тӧча. Туге, тӧча шол… Капюшон изи, калтак. Курткыжо шукертсек тудлан йӧршӧ огыл, палынак иземын да ынде, уна, нарынче тӱсшат кӱреналгыш савырнен, южо вере ялт лыжгаялтын пытен. Кӱчык шокшыжо кидшолышкат ок шу. Шола кидшым кӱсенышкыже чыкен. Весыже – тӱжвалнак, тудым изи кӱсеныш пышташ ок лий, тушто – банккарте. Трук йомеш? Тыге шоналтыме годым уло капкылже ырен кая, да Веруккидкопажым чо-от гына кормыжтен шында, ты шонымашыжым ушыж гыч покташ тырша. Ӱдыр пала: тушко тудлан да шӱжаржылан кажне тылзын йоча оксам колтат. Таче тиде картым Верук адакат аважын кӱсенже гыч йыштак луктын нале. Туге-туге, адакат… А вес семынже кузе? Теҥгече эрдене аваже «Картычкыш йоча окса толын – илена-а!» куанен кычкырале, но каласышыже тидым икшывыже-шамычлан огыл, а телефон дене пырля аракам йӱшӧ йолташыже-влаклан. Нуныжо ты кечынак тыманмеш погынышт да йӱдвошт ӱстелтӧр гыч ышт лек…
Таче Верук шӱжаржым йочасадыш ужатен колтыш, но шкеже школыш ыш кай да каяшыжат шонен огыл. Уке-уке, мален темдыме да огыл – ӱдыр аважын да уна-шамычын йӱын мален колтымыштым вучен, илыме пӧлемыштын ик лукыштыжо вераҥдыме тошто диваныште шинчен да йӱдвошт шинчажым пычат ыштен огыл. Ынде Верук йӱшӧ-влакын мален колташ тӱҥалме татыштымат сайын пала – мутланен шерышт темешат, мураш тӱҥалыт. Аваже, мурен-муренак, окна воктенысе креслыш йӧрльӧ, а молыжо ӱстелтӧрыштак нерым коргыкташ тӱҥальыч.
Картыжым тунам гына луктын налаш лиешыс. Вучен шуктыш. Изи ушыштыжо ынде икте гына пӧрдеш: картычкыште кочкышым налаш оксаже гына ситыже… Такшым молгунам икымше кечынжак чылажымак йӱын огыт пытаре ыле, туге гынат ты шонымаш садак тудым тургыжландарыде ок керт, вет кевытыш йӱдвошт ик гана веле огыл миен тольыч.
Верук адакат чарнен шогале да капюшонжым вуйышкыжо пыштыш, кидысе картыжым эшеат чот кормыжтале. Трук воктеныжак «Верук, салам лийже! Кевытыш кает? Ой-ой-ой… Ой, молан гын… Ну, Юмо дене пырля ошкыл» шоктыш. Ӱдыр вуйжым нӧлтале. Валя ковай улмаш, тудо пошкудо подъездыште ила да Верукмытым сайын пала. Икана эсогыл ӱдырлан «Верук, можыч, йочапӧртыш илаш кает? Можыч, тушто тылат сайрак лиеш? Айда, мый полшем» манын. Но йоча тунам чытырналт каен да «Уке! Мый нигуш ом кай! Мӧҥгыштем илынем!» шорташ тӱҥалын. Илалше ӱдырамашлан келгын шӱлалташыже гына кодын. Верукым пеш чамана. «Чотак витарат гын, Лиза дене мый декем толза», — эре манеш. Ӱдыр-влаклан шоҥгыеҥ дене ик гана веле огыл малашышт логалын. Пӧлемже изи гынат, тугай шып, тымык – тыманмеш мален колтет да сай омым веле ужат.
Илалше еҥ Верукмытым ужешат, эсогыл шӱмжӧ чӱчкыдынрак кыраш тӱҥалеш. Но ӱдырын тиде вашмутшо деч вара йочапӧрт дене кылдалтше ойым тетла ик ганат луктын огыл. Мом ыштет, ава кеч-могай лийже – тудо айдемылан эн сай, эн лишыл, а ньогалан – поснак. Тудо эше чылажымак раш огеш умыло, сай ден осалымат ойыраш тептерже уке, санденак ава деч шергыже тудлан иктат уке, санденак эре пеленжак лийнеже. Верукэше кокымшо классыште гына тунемеш, а Лизук шӱжаржым йочасадыш коштыктат. «Коштыктат» манмаште, тидымат шукыжым Верукак ышта. Аваже кунамже наҥгая да мӧҥгыш конда, но тыгайже пытартыш жапыште пеш шуэн лиеда.
… Машина-влакын кудалыштме корнышт гоч вончышат ӱдыр кочкышым ужалыме кевытыш пурыш. Корзиҥгаш шукыжым тӱрлӧ печеньым оптыш. Нуно огыт локтылалт, кужу жап аралалт кертыт. Лекташ тӱҥалмыж деч ончыч шарналтыш: кинде кӱлеш. Уке, шканже да шӱжарлан огыл – аважмытлан. Уке гын тудо «кугу» уна-влаклан ӱстембаке пурлашышт печеньымат пыштен кертеш. Тыге шоналтышат, Верук кугу-ун гына шӱлалтыш, тугакат ойган ончышо шемалге-кӱрен шинчаже эшеат
шӱлыкаҥе …
Кевыт гыч лекмеке, ӱдыр вигак мӧҥгыжӧ ыш кай. Эше ик вере тудо пурен лекде ок керт. Тушто – Ирина кокай. Пеш сай ӱдырамаш, поро, эре сайын кутыра. Тудо олмам, грушым, апельсиным да моло тыгайым ужалкала. Изишак локтылалалташ тӱҥалшыжым лӱмынак Веруклан пога да пуэн колта. «Ой, Верочка, тый улат? Шукертак вучем!» — ӱдырын кевыт омсам почмыж годымак кудыррак шем ӱпан ӱдырамаш кумылын пелештыш. Тыманмеш вес пӧлем гыч кугу целлофан пакетым лукто да мане: «Тыште олма, кияр, помидор да мойн. Тый тольык кажныжым сайын муш, шӱшӧ ужашыжым пӱчкын кудалте – тыгайым ит коч, йӧра? Уке гын черланен кертат, мӱшкырет коршташ тӱҥалеш». Вара ешарыш: «А эше тыштак – куртко. Тидым ӱдырем изиж годым чиен. Курткетше йӧршын иземын. Чий, нимомат ит шоно, йӧра?» Тидыжым Верук ыш вучо, сандене мом каласашат ок пале, а трук аваже вурсаш тӱҥалеш? Ӱдыр Ирина кокам туге ончале – садет вигак умылыш да пелештыш: «Ит ойгыро. Йодеш гын, тыгак каласе: кевытысе Ирина кокай пуэн ман. Тудо мыйым сайын пала».
Тауштен, Верук кевыт гыч лекте, ындыжым тудо корно денак мӧҥгӧ велышкыже ошкыльо. Адакат «Могай сай кокай, молан тудо авам огыл?» шонымаш авалтыш.
Сатум ужалыше ӱдырамаш ӱдырым кевыт окна гыч эше ятыр ончыш, икмыняр гана шке семынже «Ой, Юмыжат…» пелештыш. Верук тышке ынде идалык наре кажне тылзе тӱҥалтыште коштеш гынат, тыгайлан таче мартеат тунем ок шу – ончен, чонжо коршта, шӱмжӧ ишалтеш. А мом ыштет? Верук икте гына тыгай, шонеда? Ой, уке шол… Теве кевыт ваштареш ныл пачашан тӱшкагудо гыч эсогыл вич-лу ияш ныл икшыве жапын-жапын пурен лектеш. Теҥгече гына толын кайышт, да чыланат кеҥежымсе вургеман! А уремыште коло утла градус йӱштӧ! Кочкаш йодыч. Ӱдырамаш нуныланат локтылалташ тӱҥалше олмам да мойн оптен пуыш. «Авадаже кушто?» йодмылан кугурак ӱдыржӧ «Тудо мала» пелештыш. Туге, арака чыла мондыктара, алгаштара, вуйушым йӧршеш пытара… Тольык иктым Ирина ок умыло: тыгай-шамычше йочажым молан ыштат гын? Орландараш велыс… А шкешт йоча пособийым налын кият, тиде оксажым йоча-влаклан кучылтыт, шонеда? Тидым шоналтымеке, шыдыжак лектеш – тыгай ава-влакым… пушташ гына! Илышым нуно огыт суло!
… А Верук писынрак ошкылаш тырша, но кочкышан пакет тидым ышташ ок пу. Тудыжым ӱдыр лум ӱмбач шӱдырен гына кая, ик кидше гыч весыш куча. Шокшешт пытен, саҥгаштыже вӱдшарча-шамыч койыт. Ыш чыте – чарнен шогале. «Тылат полшаш, можыч? Тораште илет?» — тунамак вуй ӱмбалныже пӧръеҥ йӱк шоктыш. Верук чытырналт кайыш да содор гына «Ок кӱл! Мый шке!» мане, ончыко тарваныш. Пӧръеҥ, кидым шаралтен, «Шке гын – шке. Мый полшынем гына ыле…» малдалят, шке корныж дене ошкыльо. Ӱдыр ласкан шӱлалтыш, но верже гыч вигак ыш тарване – пӧръеҥын умбакырак кайымыжым вучыш. Можыч, чынжымак полшынеже ыле? Уке-уке, Валя ковай ойлен: палыдыме чӱчӱ-шамыч дене ит мутлане, кампетым пуат — ит нал, кораҥ кай але писын курж! Тидым Верук сайын ушыш пыштен. Аваже гына иктаж чӱчӱм конда да «Тиде – ачада!» малдалеш. Тыгай ачаже мыняр лийын – шотленат от пытаре. Ындыжым Верук нуным огешат ончал. Ача икте лийшаш. Тудыжо Верукын уло мо? Ала… Лиеш гын, неле пакетым нумалаш полша ыле докан.
Йӧра, кеч мардежше ындыжым ваштареш ок пуал, капюшоным налын ок шу. Тудо ындыжым мӧҥгешла тупыш пуа, но туге виян, Верук эсогыл ончыко тӧршталта. Пуйто мардежшат «Писынрак кай! Ават помыжалтеш да вурсаш тӱҥалеш» маннеже. Ваштарешла да эртен кайыше еҥ-влак кокла гыч тетла иктыжат ӱдырлан полышым ыш темле, уждымыла ошкыльыч. Верук иктаж ӱдырамашын тыге ойлымыжым вучыш, но арам – иктат «полшем» ыш ман, чыланат пуйто ӱдырым ужде ошкыл эртышт. Айда йӧра… Ошкылаш ынде шукак кодын огыл. Уна, нунын кок пачашан сур пӧртыштат коеш. Верук, уло вийжым погалтышат, кочкышан пакетшым нӧлтале да йолжым писештыш.
Мардежет арам поктен огыл улмаш. Ӱдыр аважын йӱкшым подъездын тошкалтышыжым кӱзымыж годымак колын шуктыш. Помыжалтын. Шкетын огыл. Пӧръеҥ йӱкат шокта. Верук аважын йӱмыж годым тӱкылалтдыме пачер омсам э-эркын почо, банк картым содор гына омса воктенысе изи тумбычкыш пыштыш да уэш подъездыш лекте. Но омсажым ынде эркын огыл, а лӱмынак кроп! шоктыктен петырыш – аваже колжак манын. Вара пакетшыге писын гына тошкалтышым куржын волыш да Валя ковайын илыме верышкыже ошкыльо.Таче Лизамат тудын декак конда. Уремыште улмыж годым аважын «Азырен икшыве!..» кычкырымыжым кольо. Тидыже – Верук нерген. Тугеже, картым муын. Ӱдыр адакат кугун, но ындыжым ласкан шӱлалтыш. Ынде икмыняр кече аваже нуным ок шарналте, картыште окса пытымеш.
Валя ковайын подъездышкыже пурымыж годым Верук йырым-йыр ончале: телыже кунам пыта гын? Кеҥежше писынрак толжо ыле, тунам вара уремыштат жапым эртараш лиеш, тунам йӱштӧ огыл…
Г.Кожевникова
Авторын фотожо
