У коронавирус инфекцийын омикрон штаммже иканаште шуко еҥым, ты шотыштак йоча-влакым авалтен да тазалыкым палынак лунчыртен кертмыж дене лÿдыкшö, палдарен Марий Элын тазалык аралтыш шотышто министрже Марина Панькова эртыше кугарнян республикысе СМИ-н журналистше-влаклан эртарыме брифингыште.
Кум арня гыч толын шушаш
Коронавирусын омикрон штаммже дене черланымым уже 21 регионышто пеҥгыдемдыме. Шарлыме шырымжым шотыш налаш гын, тудо Марий Элыш кок-кум арня гыч толын шуын кертеш, сандене тиде инфекций ваштареш кучедалаш тачак ямде лийшаш улына.
– Пытартыш жапыште калык шкем вирус деч аралыме тÿткылыкшым луштарен: маскым шуэнрак чия, кидым начарынрак мушкеш, социальный дистанцийым йöршын гаяк огеш кучо. Омикрон толын шуэш гын, ситуаций тазалык аралтыш системе дене веле огыл, калыкын койышыж денат кылдалтше лиеш. Эше ик гана ушештарем: шкем аралыме шотышто темлымаш-влакым шукташак кÿлеш! – палемден М.Панькова.
У коронавирус инфекцийын омикрон штаммже дене мыняр еҥын черланен кертмыжым ончылгоч шотлен лукмо. Россий шанчызе-шамыч ЮАР-ыште, Америкыште, Нидерландыште лийыныт да ситуацийым шымлыме деч вара иктешлымашым ыштеныт: элыштына суткаште 200 гыч 400 тÿжем марте еҥ инфицироватлалтын сеҥа. Коронавирусын пытартыш толкынжо годым Российыште суткаште 40 тÿжем марте еҥ черланен гын, омикронын озаланаш тÿҥалмекыже, тиде чот 10 пачаш кугу лийын кертеш.
Ик ӱшан гына – прививке
Тÿшка увер средствылаште омикронын авалтымыж годым айдеме черым куштылгынрак эртара маныт, но тидлан утыжым ÿшанаш шотлан ок тол – неле формат лиеш, дельтан озаланыме пагытысе деч палынак шуко.
– Прививкым ыштыктыше-влак черланен кертыт мо? Очыни, кертыт. Но практике ончыктен: вакцинироватлалтше да ревакцинироватлалтше-влак куштылгынрак черланат да инфекцийым писынрак сеҥат, сандене COVID-19 деч прививкым ыштыкташ кÿлешак. Республикысе калыкым илыме кундемысе поликлиникыш але вакцинаций рÿдерыш мияш да шучко чер деч прививкым ыштыкташ йодам, – манын министр. – Сакыр диабет, уто нелыт, гипертоний, вÿргорно чер дене орланыше илалше еҥ-влак поснак нелын черланен, эсогыл илыш гыч каен кертыт. У коронавирус инфекцийым чытен лекше-шамычын тазалыкышт палынак лунчырга, а нелемше черым эмлаш пеш неле, чÿчкыдынжö огешат лий. 60 ияш деч кугурак, онкологий чер дене орланыше, поснак химиотерапийым эртыше-влаклан, вакцинироватлалташ кÿлешак, вет нунын тазалыкышт тугакшат лушкыдо.
Гриппым ушештара, но шкенжыным налеш
Коронавирус ынде вес семынрак палдырна: логар, оҥ корштат, капкыл температур кÿза – чыла тиде грипп дене черланымым ушештара. Но южгунам капкыл температур огеш кÿзö, сандене пациент медицине полышлан вараш кодын эҥерта, а тидыже йол ӱмбаке писынрак шогалаш чаракым ышта.
Российын Минздравше коронавирусым эмлыме шотышто методический темлымаш-влакын 14-ше версийжым ямдылен. Тушко омикрон штаммым эмлыме шотыштат вашталтышым пуртен. У версий дене келшышын, утларак пациент мöҥгыштö эмлалташ тÿҥалеш, кӱлешан препаратым волонтёр-шамыч намиен пуат. Амбулаторный звенолан пеш кугу нагрузко лиеш, сандене Российын Минздравше кугурак тÿткышым экстренный да вес жапыш кусараш лийдыме (неотложный) полышым пуымылан ойыраш темла. Рашемденрак каласаш гын, калыкын черланыме чотшо кугемме годым амбулаторный звеношто плановый манме полышым пуымым чарнат.
Волонтёр-влакын веле огыл, ординатор, медицине вуз-шамычын кугурак курслаштышт тунемше студент-влакынат полышышт кÿлеш лиеш.
Подростко-влаклан вакциным кондат
– Омикрон штамм йоча-шамычымат öрдыжеш огеш кодо. Ме кызыт Йоча республиканский клинический больницыште койко чотым кок пачаш кугемдена, эмым, кислородым налын шапашлена, медперсоналым ямдылена. Тиде арнян республикышкына подростко-шамычлан у коронавирус инфекций деч вакциным кондышаш улыт. Прививкым медицине организацийлаште да ача-ава-влакын келшымышт почеш гына ышташ тÿҥалына, – увертарыш М.Панькова. – Российын Минздравше стационарласе койко чотым эртыше ий пиковый манме ситуаций годымсо деч 20 процентлан кугемдаш темлен – тиде республикыштына улшо чумыр койко фондын 28 процент наре ужашыже. Ме тидлан ямде улына. 1-ше №-ан медсанчастьыште да Республиканский клинический эмлымверын терапевтический корпусыштыжо резервым ыштенна.
Неле пагытлан вашкеполышым пуымо службат ямдылалтеш. Первичный звеном модернизироватлыме программым илышыш пуртымо кышкарыште налме чыла транспорт дене пайдаланаш, тыгак муниципалитет ден социальный аралтыш деч полышым йодаш палемдыме.
Тыгодымак онкологий, шÿм-вÿргорно чер дене орланыше-влаклан полышым умбакыжат пуаш, шуйкалаш лийдыме чыла операцийым жапыштыже ышташ задачым шындыме.
Тыгайже 10 ий лийын огыл
– Мÿшкыран ÿдырамаш-влакат организмышт лушкымылан кöра писын да нелын черланен кертыт. Ме нунылан прививкым ыштена, кызытеш тазалык начареммылан иктат вуйым шийын огыл. Аван шöржö дене азан организмышкыже антитела кусна, сандене икшывын у коронавирус инфекций дене черланен кертмыж шотышто азапланышаш уке. Ушештарем, кызыт гына шочшо аза-влак тыгакак черланат – республикыштына ава деч инфицироватлалтше икмыняр йоча лийын. Эртыше ийын шодын пневмонийжылан кöра мÿшкыран ик ÿдырамаш колыш, шочшыжо-влак тулыкеш кодыч… Российыште коронавирус ава лияш ямдылалтше 400 утла ÿдырамашым ош тÿня гыч наҥгаен. Тыгай шучко сÿрет пытартыш 10 ийыште лийынжат огыл. Мемнан дене 500 утла ÿдырамаш черланен, 280 утлаже стационар гоч эртен. Нине еҥын да йочаштын ончыкылыкышт могайрак лиеш – кызытеш каласаш неле. Сандене нелын черланыме, илыш гыч каен кертме деч вакцинаций гына утарен коден сеҥа, – вашлиймашым мучашлыш министр М.Панькова.
Кум арня гыч толын шушаш
Коронавирусын омикрон штаммже дене черланымым уже 21 регионышто пеҥгыдемдыме. Шарлыме шырымжым шотыш налаш гын, тудо Марий Элыш кок-кум арня гыч толын шуын кертеш, сандене тиде инфекций ваштареш кучедалаш тачак ямде лийшаш улына.
– Пытартыш жапыште калык шкем вирус деч аралыме тÿткылыкшым луштарен: маскым шуэнрак чия, кидым начарынрак мушкеш, социальный дистанцийым йöршын гаяк огеш кучо. Омикрон толын шуэш гын, ситуаций тазалык аралтыш системе дене веле огыл, калыкын койышыж денат кылдалтше лиеш. Эше ик гана ушештарем: шкем аралыме шотышто темлымаш-влакым шукташак кÿлеш! – палемден М.Панькова.
У коронавирус инфекцийын омикрон штаммже дене мыняр еҥын черланен кертмыжым ончылгоч шотлен лукмо. Россий шанчызе-шамыч ЮАР-ыште, Америкыште, Нидерландыште лийыныт да ситуацийым шымлыме деч вара иктешлымашым ыштеныт: элыштына суткаште 200 гыч 400 тÿжем марте еҥ инфицироватлалтын сеҥа. Коронавирусын пытартыш толкынжо годым Российыште суткаште 40 тÿжем марте еҥ черланен гын, омикронын озаланаш тÿҥалмекыже, тиде чот 10 пачаш кугу лийын кертеш.
Ик ӱшан гына – прививке
Тÿшка увер средствылаште омикронын авалтымыж годым айдеме черым куштылгынрак эртара маныт, но тидлан утыжым ÿшанаш шотлан ок тол – неле формат лиеш, дельтан озаланыме пагытысе деч палынак шуко.
– Прививкым ыштыктыше-влак черланен кертыт мо? Очыни, кертыт. Но практике ончыктен: вакцинироватлалтше да ревакцинироватлалтше-влак куштылгынрак черланат да инфекцийым писынрак сеҥат, сандене COVID-19 деч прививкым ыштыкташ кÿлешак. Республикысе калыкым илыме кундемысе поликлиникыш але вакцинаций рÿдерыш мияш да шучко чер деч прививкым ыштыкташ йодам, – манын министр. – Сакыр диабет, уто нелыт, гипертоний, вÿргорно чер дене орланыше илалше еҥ-влак поснак нелын черланен, эсогыл илыш гыч каен кертыт. У коронавирус инфекцийым чытен лекше-шамычын тазалыкышт палынак лунчырга, а нелемше черым эмлаш пеш неле, чÿчкыдынжö огешат лий. 60 ияш деч кугурак, онкологий чер дене орланыше, поснак химиотерапийым эртыше-влаклан, вакцинироватлалташ кÿлешак, вет нунын тазалыкышт тугакшат лушкыдо.
Гриппым ушештара, но шкенжыным налеш
Коронавирус ынде вес семынрак палдырна: логар, оҥ корштат, капкыл температур кÿза – чыла тиде грипп дене черланымым ушештара. Но южгунам капкыл температур огеш кÿзö, сандене пациент медицине полышлан вараш кодын эҥерта, а тидыже йол ӱмбаке писынрак шогалаш чаракым ышта.
Российын Минздравше коронавирусым эмлыме шотышто методический темлымаш-влакын 14-ше версийжым ямдылен. Тушко омикрон штаммым эмлыме шотыштат вашталтышым пуртен. У версий дене келшышын, утларак пациент мöҥгыштö эмлалташ тÿҥалеш, кӱлешан препаратым волонтёр-шамыч намиен пуат. Амбулаторный звенолан пеш кугу нагрузко лиеш, сандене Российын Минздравше кугурак тÿткышым экстренный да вес жапыш кусараш лийдыме (неотложный) полышым пуымылан ойыраш темла. Рашемденрак каласаш гын, калыкын черланыме чотшо кугемме годым амбулаторный звеношто плановый манме полышым пуымым чарнат.
Волонтёр-влакын веле огыл, ординатор, медицине вуз-шамычын кугурак курслаштышт тунемше студент-влакынат полышышт кÿлеш лиеш.
Подростко-влаклан вакциным кондат
– Омикрон штамм йоча-шамычымат öрдыжеш огеш кодо. Ме кызыт Йоча республиканский клинический больницыште койко чотым кок пачаш кугемдена, эмым, кислородым налын шапашлена, медперсоналым ямдылена. Тиде арнян республикышкына подростко-шамычлан у коронавирус инфекций деч вакциным кондышаш улыт. Прививкым медицине организацийлаште да ача-ава-влакын келшымышт почеш гына ышташ тÿҥалына, – увертарыш М.Панькова. – Российын Минздравше стационарласе койко чотым эртыше ий пиковый манме ситуаций годымсо деч 20 процентлан кугемдаш темлен – тиде республикыштына улшо чумыр койко фондын 28 процент наре ужашыже. Ме тидлан ямде улына. 1-ше №-ан медсанчастьыште да Республиканский клинический эмлымверын терапевтический корпусыштыжо резервым ыштенна.
Неле пагытлан вашкеполышым пуымо службат ямдылалтеш. Первичный звеном модернизироватлыме программым илышыш пуртымо кышкарыште налме чыла транспорт дене пайдаланаш, тыгак муниципалитет ден социальный аралтыш деч полышым йодаш палемдыме.
Тыгодымак онкологий, шÿм-вÿргорно чер дене орланыше-влаклан полышым умбакыжат пуаш, шуйкалаш лийдыме чыла операцийым жапыштыже ышташ задачым шындыме.
Тыгайже 10 ий лийын огыл
– Мÿшкыран ÿдырамаш-влакат организмышт лушкымылан кöра писын да нелын черланен кертыт. Ме нунылан прививкым ыштена, кызытеш тазалык начареммылан иктат вуйым шийын огыл. Аван шöржö дене азан организмышкыже антитела кусна, сандене икшывын у коронавирус инфекций дене черланен кертмыж шотышто азапланышаш уке. Ушештарем, кызыт гына шочшо аза-влак тыгакак черланат – республикыштына ава деч инфицироватлалтше икмыняр йоча лийын. Эртыше ийын шодын пневмонийжылан кöра мÿшкыран ик ÿдырамаш колыш, шочшыжо-влак тулыкеш кодыч… Российыште коронавирус ава лияш ямдылалтше 400 утла ÿдырамашым ош тÿня гыч наҥгаен. Тыгай шучко сÿрет пытартыш 10 ийыште лийынжат огыл. Мемнан дене 500 утла ÿдырамаш черланен, 280 утлаже стационар гоч эртен. Нине еҥын да йочаштын ончыкылыкышт могайрак лиеш – кызытеш каласаш неле. Сандене нелын черланыме, илыш гыч каен кертме деч вакцинаций гына утарен коден сеҥа, – вашлиймашым мучашлыш министр М.Панькова.
М.ИВАНОВА
