Ме пырля улына!
Украинысе ситуацийым шотыш налын, верысе калыклан, тушто спецоперацийыште улшо-шамычланат элнан тӱрлӧ кундемже гыч гуманитарный полышым пуат. Кызыт тушто Общероссийский калык фронтын объединенный штабше, #МЫВМЕСТЕ волонтёр движений пашам ышта.
Тыгак утарыше всероссийский студент корпус, Россий МЧС-ын объединённый штабышкыже кумылын ушненыт. Таче Ростов-на-Дону олаште волонтёр пашам шуктышо кокла гыч иктыже, Марий Эл гыч, Морко район Шеҥше кундемын ик патырже дене палымым ыштена. Тиде мер пашаеҥ, «Йошкар-Ола» ола округ погынымашын депутатше, экономике да чоҥымаш паша шотышто специалист Василий Бочкарёв. Шочмо кундемышкыже толын кайымыж годым ик кечын вашлияш йӧн лекте.
– Василий Михайлович, #МЫВМЕСТЕ акций дене келшышын гуманитарный полышым пуэн шогымо федеральный штаб вуйлатышын пашажым шуктеда. Тидын нерген изиш палдарыза.
– Икымше гана тушко 19 февральыште колтеныт. Тунам Луганск да Донецк гыч шуко беженец лийын. Нунын кокла гыч шукынжо Ростовышто шогеныт, мемнан велышкат толыныт. Тушто полышым пуымо шотышто кугу штаб уло. Ме 19-24 февраль марте лийынна, полшенна, рӱжге ик пашам ыштенна. А кунам спецопераций тӱҥале, тунам вес паша ешаралте. Тыге мыланнат чек вес велыш кошташ логале. Белгород, Харьков велышкыла колттенна. Тунам нунын нимоштат, эсогыл кочкашыштат лийын огыл. Ростовышто мемнан склад уло, тыгайже тыгак Луганскыште, Донецкыште ышталтын. Общероссийский калык фронт пеш полша, мыят ты фронтын еҥже улам. Таче кечылан неле илыш ситуацийыш логалше шӱдӧ тӱжем дене еҥлан полыш кӱлеш.
– Полышым пуымо радам могайрак? Мӧҥгӧ велыш чӱчкыдын толыда?
– Ме туштак илена. Февраль гыч мӧҥгыштӧ кумшо гана лийынам. Кок-кум кечылан гына толын каем. Тау мемнан калыклан. Тӱрлӧ субъект, республик, областьла гыч полышым колтымыштлан. Локтылалтдыме кочкышым, бытовой химийым, медикаментым да кӱлешан сатум, Ростовышто чумырен, ончыч коробкалашке, а вара машинашке оптена да палемдыме верыш колтена. Такшым мо кӱлешым ончылгоч ойлена. Адакшым я Донецкыш, я Луганскыш але Мариупольыш машина дене шкеак наҥгаена.
– Полыш чыла велым толеш?
– Кумда элнан чыла кундемже гыч. Палемдыме шуэш, эртыше кечылаште Марий Эл гыч Роман Золотухин, рӱжге поген, кугу машина дене Ростовыш намиен. Варажым шкежак Донецк Республикыш наҥгаен.
– Икымше гана мийымеке, мо эн ончыч шинчаш пернен, мондалтдыме шарнымашым коден?
– Жапын-жапын – град, снаряд, мине… Яллаште лӱйкалымаш каен. Тунам эше военный спецопераций виян кая ыле. Верысе калыклан кочкышым, 20 машинам намиенна. Мариупольышто коробка дене калыклан пуэденна, тунам эше лӱдмашан ыле.
– Кажне айдеме лӱдмаш дене тӱкна…
– Лӱдшӧ лӱдеш да нигушко ок кай, а вес айдеме лӱдеш да тыгодым шке пашажым ышта гын, тудо молодец.
– Палемдыме верыш южгунам гуманитарный полыш миен огеш шу, маныт. Корнышто пудештарат… Тидын шотышто мом каласеда?
– Мыйын тыгай лийын огыл, ужын омыл. Тӱҥ налмаште чыла полыш кӱлеш верыш миен шуэш. Мемнамат корнышто военный-влак оролат, аралат. А чылт кушко каяш огеш лий гын, тугайышкыже ме огына кай.
– Могай проблеме дене тӱкнаш логалеш, вӱд сита?
– Проблемыже лач вӱд денак кылдалтын. Йӱаш, мушкылташ яндар вӱдышт уке. Адакшым чылт электричестве деч посна кодынытыс. Уремыштак подеш монь кочкаш шолтат. Ме ныл кугу водовозым намиенна, рушлаже кубовый печке, маныт. Тудым шӱдӧ утла посна вереш шынденна. Верысе калык толын, атышкышт монь темен кая. Лийын, верысе-влак Мариупольышто кок тылзе утла пӧрт йымалне шинченыт. Пудештаркалыме, лӱйкалыме деч вара верысе калыкын нимоштат кодын огыл: ны чияшышт вургемышт, ны кочкаш-йӱашышт… Кызыт ынде сита, шуко колтеныт. Полышым намийымеке, верысе-влак толыт, паспортыштым ончыктат, мемнан-шамыч тылзылан кочкашышт пуат. Вес тылзын адакат толыт. Спецоперацийыште улшо-шамыч, верысе йоча-влакым чаманен, нунылан шке сухой паёкыштым пуат. Ме кӧлан полыш кӱлеш – чылалан полшена. Лишыл жапыште специальный полышым пуаш тӱҥалына. Тидыже йӧршын весе.
– Мемнан патырна-влак кузерак?
– Пеҥгыде улыт, ончылан шындыме задачым шуктат, тыршат. Ӱшанена, сеҥымаш лишемеш.
– Кӧ дене вашлияш логалын? Эше кушеч полыш пура?
– Вуйлатыше-влакат, президент администраций гычат полшат, мо кӱлешым йодыт. Сербий гыч общественный организаций, Болгарий гыч кумылан-влак ушнат. Эмым, медицине полышым наҥгайыме шотышто кызыт ынде куштылгырак.
– Тушман дене вашлияш, икте-весым ужаш логалын?
– Тӱрлыж денат вашлиялтеш, ужалтеш. Но порылык садак сеҥа, шонем. Кертмына семын меат илышым тӧрлаш тыршена, сай лийже манын шонена.
– Еҥым утарашат логалын… Адакшым, Василий Михайлович, моло-влак верчынат вуйын шогеда, вет волонтёр радамыште самырык-влак улыт?
– Логалын, вет кажне кечын мо-гынат лиеш. Подваллаште шинчыше-влаклан, нунылан йӧсӧ лиймеке, полышым пуэнна. Мутлан, кандашле утларак ияш кова-шамычлан. Тетла ом керт, йӧсӧ, пеленда налын кертыда мо, манын йодыныт. Акашт, родышт деке йыҥгыртен, наҥгаенна. Полышет пайдале, куаным конда гын, шканат сай, кӱлешан пашам шуктена.
Чын, судент-шамыч ушнат. Элыштына всероссийский утарыше корпус уло, кугу полышым пуа. Складыште иканаште 250 еҥ пашам ышта. Нунынат ача-авашт улыт, вучат. Сандене шке верч веле огыл, молын илышышт верчынат вуйын шогаш логалеш. Малаш шагал логалеш вич кечылан вич шагат дене малет – тидланжат тау. Кугыжаныш унивесритетын тӱшкагудыштыжо илена, оксам аныклаш тыршена. А ӱдыр-рвезе-влак моткоч тыршыше улыт, чолгалыкышт дене ойыртемалтыт. Мутлан, ик арня ончыч Йошкар-Ола гыч Государственный муниципальный колледж гыч 21 рвезе да кок ӱдыр миеныт ыле. Пашам пеш сайын ыштеныт. Мокталтыме веле шуэш.
– Таче кечылан шуко полышым колташ логалын?
– 2400 тонн гуманитарный полышым погенна. Тушко кочкыш-сатужат, вургемат, медикаментат, бытовой химият пура. Чоҥымо материалымат колташ тӱҥалме.
– 9 май. Сеҥымаш кечымат туштак вашлийында?
– Тыгайым мондаш огеш лий. #МЫВМЕСТЕ акцийыш шукын ушненыт, калык фронтын штабше салтак-влакын сеҥымаш кумылыштым поддерживатла. Ме кок вере Курымашлык тулым чӱктенна, Донецк область шахтёр-влакын районыштышт, легендарный Саур-Могилыште. Тушто Кугу Отечественный сар деч вара кодшо мемориал уло, но 2014 ийысе пуламыр деч вара адакат локтылалтын. 9 май, 00 шагатат 15 минутышто тулым ылыжтенна. Моско гыч Палыдыме салтакын шӱгарже гыч конденна.
А кечывалым, 9 майыште, Донецк Республикын главаже, ОНФ-ын еҥже Денис Владимирович Пушилин дене пырля «Жертвам фашизма» памятник воктене Курымашлык тулым чӱктенна да пайрем шествийыште лийынна. Мутат уке, тиде – исторический тат.
– Таза лийза, икте-весе коклаште умылымашым тыланем, полыш лиеш – эшеат сай.
Тау. Таза лийза, аралыза шкендам.
Иктым палемдыме шуэш: тек мемнан патырна-влак, ончылан шындыме задачым, служитлыше-шамыч порысыштым шуктен, шочмо кундемышкышт илыше да таза пӧртылыт.
Е.Эшкинина мутланен.