21 сентябрьыште «Сылнымут шыже» семинар-совещаний эртаралтын.
В.М.Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше Марий институтын залже тич погынышо-влак коклаште республикысе Национальный сымыктыш да Медведево гимназийлан, «Серебряный дождь» литклубын (Йошкар-Ола), Морко районысо Шӱргыял школын «Марий сылнымут садвечыште» кружокышкыжо коштшо тунемше-влак, Марий кугыжаныш университетын студентше-влак ятырын лийыныт. Тидым шотыш налын, саламлыме мутым ойлымыж годым Марий Элын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министржын алмаштышыже Михаил Матвеев палемден: йоча-влаклан книгам, газет да журнал-влакым савыктыме дене республикна ончыл верыштыжак огыл гынат, покшелне кая. Руш да марий (олыкмарла да курыкмарла) йылмыла дене, тыгак татарла возышо-влакын усталык пашаштым савыкташ чыла йӧн улмо нерген, «Кече/Солнышко» журналын марла-рушла печатлалтмыжым сайлан шотлен каласен, школышто тунеммыж годым Марий Элын кызытсе калык поэтше Анатолий Тимиркаев дене вашлиймашым порын шарналтен.
МарНИИЯЛИ-н директоржо Людмила Григорьева шочмо йылмым кугезе тукымын поянлыкше семын аклен да саклен, пойдарен толмо шумлык тыланымаш мутым ойлен. Тудо тунемше-влакым, ончыкылык шымлызе семын ужын, институтын увертарыме «Шочмо мландем – чон пӱрымашем» конкурсыш ушнаш ӱжын.
Умбакыже СМИ-влакын тӱҥ редакторышт: В.Матвеев («Марий Эл радио»), Л.Ягодарова («У сем» журнал), Л.Григорьева («Ямде лий» газет), К.Архипова («Кече/Солнышко» журнал), С.Щеглов («Литера» журнал), И.Попов («Ончыко» журнал да «Марий книга издательстве» савыктыш пӧрт), «Кугарня» газетын пашаеҥже З.Тимофеева редакций паша нерген каласкаленыт. Мутым пуымекышт, мыят «Марий Эл» газетыште лектын шогышо «Сылнымут садвечыште» лаштык дене палдаренам.
Кажнын мутшо чын, кӱлешан, ме чыланат марий сылнымутын ончыкылыкшо верч тургыжланена, но трибун гыч ойлымынаже моткоч кужун шуйнен. Мыйын умылымаште, «Сылнымут шыже» – тиде туныктымо семинар: теве тыйын ончылно самырык возышо еҥ, а тый, лӱмлӧ писатель, воктекше шинчын, кондымо произведенийжым лончылет, сай-удажым ончыктет, ой-каҥашым пуэт. Ожнысек тыге лийыныс! Лектышыжат койынак палдырнен. Редактор-влакын отчётыштым писатель ушемын вес погынымашыште колышташ, а семинарын шергакан жапшым лач туныктымо пашаланак кучылташ гын, пайдаже утларак лиеш ыле.
А вет могай кӱлешан сай паша шукталте марий поэзий секцийыште. Самырык автор Кристина Быкован, Ирина Петрован, Марина Рыбакован, Ольга Леухинан, тунемше Регина Григорьеван, мурызо Светлана Петрован сылнымут пашаштым каҥашеныт. Поэт-влак Игорь Попов ден Лидия Иксанова кажне почеламутын содержанийжым, стих чоҥалтме техникым кучылтмым моткоч келгын лончыленыт. Кажнылан акым пуэныт. Моло годымат модератор семын пашам ыштымышт таҥастараш, иктешлымашым ышташ, южо авторын кодшо семинар деч вара поэт семын кушкын толмыжым палемдаш йӧным пуэн.
Марий прозо секцийым Марий Эл писатель ушемын йыжыҥъеҥже Анатолий Ишалин вӱден. Тудо ончыкылык произведенийлан материалым кузе погымо нерген шкенжын кум книга дене ямдылыме «Пиалан лийза» романжылан эҥертен умылтарен. Дневник семын возен толмын пайдажым палемден. Чаманен каласыман, ты секцийыш ушнаш кумылан шагал лийын. Морко район Шӱргыял школын тунемшыже-влак деч посна Юлсер кундем гыч Анжела Михайлова-Тимоевам ончыктыман. Тудын лӱмжӧ шукылан палыме, мастарлыкшат тапталт шуын, туге гынат кажне семинарыш толаш тырша.
«Сылнымут шыже» семинар-совещанийыште икмыняр гана лиймек, мыйым кажне гана кок тӱрлӧ шоныш авалта. Пытартыш жапыште туныктышо-влак чумыр классге тунемше-влакым кондат. Теният эсогыл шындаш пӱкен ситен огыл. Кӱлешлыкше уло, очыни, вет йоча-влак писатель-влакым ужыт, марий сылнымут нерген мом-гынат пален налыт, нунын коклаште кеч кок-кумытынжо садикте сочинительстве манме дек шӱман дыр… Мо гынат, «Сылнымут шыжым» эртарен колтымо йодышым каҥашымышт годым писатель ушем правленийын еҥже-шамыч тидын нерген шоненыт, очыни. Палемдыман, семинарын заочный туржым почмо дене моткоч чын ыштеныт. Писатель ушем вуйлатыше Светлана Архипован мутшо почеш, Чебоксар, Киров, Яранск, Самара гыч паша-влак пуреныт.
Туге гынат, адакат но… Классге конден шындымаш республиканский семинар-совещанийын кӱкшытшым волта, пашам семинарын йодмыж (задачыж) почеш виктараш мыняр-гынат йӧндымылыкым луктеш, возаш кумылан-влак ӧрдыжеш кодыт – тыгай оем дене залыште да президиумышто шинчыше писательна-влакат келшат дыр, шонем.
Чумыр семинар-совещанийын пашажым Марий Эл писатель ушемын еҥже, прозаик Анатолий Подольскийын мутшо дене иктешлаш лиеш.
– Кок-кум почеламутым гына лудын авторын творчествыжым аклаш ок лий. Каласем, шукыштын возымо мастарлыкышт уло, талант манаш ом тошт, тидын марте кушман. Рушла прозым возышо-влак коклаште южышт савыкталтше книга дене толыныт, но ончылгоч лудде, адакат раш ойлаш ок лий. Икте куандара, самырык-влак коклаште сераш кумылан-влак улыт. Мый студент-шамычлан эре ойлем: поэт да писатель огыда лий гынат, мутым кучылтын моштымыда, возымо мастарлыкда илышыштыда, пашаштыда эреак кӱлеш лийыт, – мане Анатолий Анатольевич.
… Лышташ-влакым мланде ӱмбак велен, пӱртӱсысӧ шыже мемнан дене чеверласа, а «Сылнымут шыже» участникше-влаклан усталык тӱняшке омсам почеш.
Л.СЕМЕНОВА
Снимкыште:
Авторын фотожо
