(28-ше №-ан «Сурт-пече» газетын 2-шо лаштыкыштыже лудаш темлена)
28, 29 июльышто Кушшо тылзе шагал лектышан Пикшызе шӱдыр палыште лиеш.
Тиде жап вес ийын эр шошымак ужаргынек кочкаш шукияш шоганым, редисым ӱдаш, тиде жаплан лийын шуктышо кеч-могай пакчасаскан нӧшмыштым урлыклан кодаш погаш ик эн келшышылан шотлалтеш. Тыгак нине кечылаште эр шушо сорт пареҥгым, шуко пӱян (ешан) шоганым, чеснокым лукташ, кеҥеж тӱҥалтыштак ӱдымӧ йӱрмӧр (спаржа) росотам йыраҥыш кусарен шындаш йӧнан пагыт.
Пеледышым ончышылан – ампельный пеледышым шындаш, кусарен шындаш, кушкыл вургым вожаҥдаш келшыше жап, но вӱдым шаваш, пасынковатлаш, пӱчкедаш огеш темлалт.
Садыште – пакчасаска йыраҥыш (вишкыде растворым ыштыде, вӱдеш шулыктарыде!) лач гранулан ӱяҥдышым шаваш, тӱрлӧ шукш-копшаҥге, поҥго чер ден кучедалаш, шӱкшудым кӱраш йӧнан кече. Тыгодымак пушеҥге ден вондын уто самырык, черле да пуаҥше укшыштым пӱчкаш мондыман огыл.
Тиде жаплан лийын шуктышо пакчасаскам, вожсаскам мариноватлаш, шинчалташ, консервироватлаш, кошташ, кылмыкташ пышташ, сокым, компотым, тутло таман аракам ышташ, эмлык шудо ден кушкыл саскам погаш келшыше жап.
Православий йӱлам шуктен илыше-влак 27 июльышто Преподобный Никодим Святогорецын, Апостол-влак дене тӧр улшо кугу князь Владимирын кечыштым палемдат.
Калык календарь почеш 28 июльышто Лайдемыр (Владимир) Чевер Кечын кечыже. Калык йӱла почеш, ожно ты кечын эре волгенчан, кӱдырчан, йӱран игечым вученыт. Кӱдырчӧ рашкалтен ынже пушт, тура кечывалым пасу шӱлышын ӱмылжӧ ынже аҥыртыл, ӧрт, осал вий дене вашлийын, шкан эҥгекым ышташ огыл манын, садлан ожно кресаньык-влак тиде кечын пасу пашам ышташ лекташ тыршен огытыл. Шурным тӱредмым сулыкыш пурымо дене тӧр онченыт, иктаж кончышын шинчаш кончымо, алгаштаралтмаш деч, ӧрт лектын кертме деч лӱдыныт. Кӧ тиде кечын тӱредеш, ончыкыжым тудо уштдымыш, ажгынышыш, еҥым пуштшыш савырнен кертме деч чот шекланеныт. Озавате-шамычат кидпашам ыштен огытыл.
Ты кече дене кылдалтше моло калык пале-шамыч:
- Кече поснак волгыдын онча да кечыйол путырак виян лиеш.
- 28 июльлан писте оралгаш тӱҥалын шуктен гын, шыже эр толеш.
- Йӱр эрден эрак пура – варажым икмыняр кече почела кечан кечым ончылгоч сӧра.
- Мардеж кечывалвелым пуалеш – ояр игчече шогаш тӱҥалеш. Эрвел мардеж икмыняр кече шуйнышо йӱрым поктен конда.
- Кӱдырчӧ дӱр-дӱр шоктен кӱдырта – кугу йӱрым вучыман.
- Кӱдырчан йӱр лийме деч вара шонанпыл ок кой гын, ончылно ятыр ояр кече лийшаш.
- Кастене тӱтыра вола – эрлашын йӱр пурышаш.
- Шудышырчык кужун чыргыкта гын, шокшо толеш.
Р.Чепаова ямдылен
