каласышт уло ӱмырыштым кӱртньыгорно пашалан пӧлеклыше ӱдырамаш-влак Галина Смирнова, Тамара Гаврилова, Нина Магидова, Зинаида Паймакова. Эртыше шуматкечын нуно Йошкар-Оласе вокзал кундемын Яналов уремыштыже Кӱртньыгорно пашаеҥ-влакын скверыштым торжественно почмашке уло кумылын погынен толыныт да йырваш куанен ончыштыныт.
Куанен онченжат от керт, вет ынде тыште чылажат мотор, чатка да кумылым савырыше. Корныжак мом шога! Ошкыл колтыметак шуэш… «Вучен шуктенна», – кӱртньыгорно сферыште тыршыше, тыгак ветеран да ты кундемыште илыше еҥ-влак ойленыт. Лач нуно 2022 ийыште Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцевлан кӱртньыгорно вокзал ончылсо площадьым уэмден тӧрлаш кӱлмӧ шотышто тӱшка йодмашым колтеныт. «Илыме вер да оласе йӧнан кумдык» ден «Сай качестван лӱдыкшыдымӧ корно» кок национальный проект полшымо дене ты пашам ӱмаште августышто тӱҥалыныт. Тыге Яналов уремысе 300 метр утла кужытан кумдыкым комплексно олмыктеныт. Тоштемше корно шартышым пӱтынек кораҥденыт, икмыняр лончан асфальтым шареныт, тротуарым уэмденыт. Тичмаш налмаште 3500 квадратный метр кумдыкым шотыш кондымо, тышеч икмыняр ужашыштыже – асфальт гын, молышкыжо брусчаткым оптымо. Ӱмаштак инженер коммуникаций дене кылдалтше пашам ыштыме. Сквер покшеке нылле утла теҥгылым, кумло утла урным вераҥдыме. Но эн тӱҥжӧ да оҥайже – тушто 1940-ше ийлаште совет конструктор-влакын шонен лукмо «Л» серий гыч легендылан шотлалтше паровозым шогалтыме. Йошкар-шем чиян тиде арт-объект ты кечын пуйто поснак волгалтын: тудо кужу йӱкым пуэн да кавашке парым колтен – теве-теве верже гыч тарвана манын шоналтенат колтет. А сигналжым паровозлан кундемыштына кӱртньыгорно пашаеҥ-влакын ик эн кугулан да тоштылан шотлалтше Михайловмыт династий гыч Геннадий Евсеевич Михайловлан пуаш ӱшаненыт. Йӱла почеш тудо станцийысе 85 ияш чаҥым кум гана пералтыш. Тунам гына паровоз кужу-ун «муралтен»…
Погынышо-влакым скверым почмо дене эн ончычак Йошкар-Ола мэрын икымше алмаштышыже Лев Покровский саламлен.
– Эше идалык наре ончыч тыште йӧршеш вес сӱрет лийын. А кызыт могай – ончет да ӱшанымылат огеш чуч. Конешне, чылажат тендан, Йошкар-Олаште илыше-влакын, тыршымылан кӧра. Эн ончычак «Илыме вер да оласе йӧнан кумдык» национальный проект кышкарыште эртыше йӱклымаште икмыняр тӱжем еҥ Яналов уремым шотыш кондымо шотышто йӱкым пуэн. Мыят тудланак йӱкленам, вет ты кундем пеленысе Гагарин проспектыште кушкынам, санденак мыланем тыште чылажат лишыл да шерге. Марий Эл правительстве национальный проектлаш ушнымо шотышто кугу полышым пуэн, оксам ойырен. Тыгак кугу тау «Российысе кӱртньыгорно-влак» компаний, Горький кӱртньыгорнын Озаҥысе пӧлкажым вуйлатыше Александр Черемновлан, Йошкар-Оласе станцийын вуйлатыше Виктор Богданлан да «Кӱртньыгорно дене шупшыкышо рӱдер» частный компанийым вуйлатыше Александр Афанасьевлан, чоҥымо пашам ыштыше организацийлан, энергетик-шамычлан! Чыланат тыршеныт да чылажымат жапыштыже шуктенна. Пагалыме йолташ-влак, ты мотор кумдыкым арален илыза! А шыжым корно воктене пушеҥгым шындаш шонымаш уло – кумылан-влак ушныза! Тек тиде сквер ужарге лиеш, а те тышке канаш толза. Вет калык лиеш гын веле тудо илаш тӱҥалеш.
Умбакыже мутым Горький кӱртньыгорнын Озаҥысе пӧлкажым вуйлатыше Александр Черемнов тыге шуен:
– Вокзалын ты кумдыкшым уэмдыме шотышто шонымаш шукертак лийын. Вет тудо – Йошкар-Оланан чурийже. Кугу таум Марий Элым вуйлатыше Юрий Викторович Зайцевлан. Тыгак Горький кӱртньыгорным вуйлатыше Сергей Дорофеевскийлан тыгай паровозым муаш да тышке Мӱндыр Эрвел гыч кондаш полшымыжлан, тудым шотыш кондымыжлан тау! Тиде проект мемнан пытартыш огыл, шонем.
«Кӱртньыгорно дене шупшыктышо рӱдер» компанийым вуйлатыше Александр Афанасьевын мутшо почеш, тышке «Паровоз» арт-объектым вераҥдыме нерген шонымаш дене тудым эше пашам тӱҥалмекыжак наставникше-шамыч «черландареныт».
– Варажым ме тиде шонымаш дене Александр Черемновым, Лев Покровскийым, а мучашлан республикнам вуйлатыше Юрий Зайцевым «черландаренна», – шыргыжалын каласен тудо.
Кӱртньыгорно пашаеҥ-влакын скверыштым торжественно почмашым Йошкар-Ола станцийым вуйлатыше Виктор Богдан тыге мучашлен:
–Таче мый кӱртньыгорно пашаеҥ-влакын икмыняр тукымыштым ужам. Жап лийме годым тышке толза, икте-весылан илышда нерген каласкалыза. Палашда, тыгай сквер уло Российлан индеше гына. Тиде – кугу сеҥымаш!
Г.Кожевникова
М.Скобелевын фотожо
