Марий Элыште 21-27 апрель Иммунопрофилактикын кӱлешлыкше дене палдарыме арня семын эрта.
Педиатрын пашаштыже вакцинаций дене кылдалтше йодыш-влакым чӱчкыдын колам. Шукышт тургыжланат: «А тиде прививке лӱдыкшӧ огыл?», «Молан тынар вакцине кӱлеш?» Айста лончылена, молан вакцинаций йочан, ты шотыштак айдеме тукымын, тазалыкшым арален кодымо ик эн сай йӧнлан шотлалтеш.
- Вакцине – тиде чудо, но ме тудым огына акле гаяк. Шинча ончылныда тыгай случайым сӱретлыза: коклюш дене черланыше йочада кокырымыжлан кӧра шӱлышыжӧ петырнен орлана, шинча ончен лунчырга, а те тудын кидшым кучеда да нимо дене полшен огыда керт. Але ӱдырда кушташ шонен, но тудым полиомиелит ӱмырешлан инвалид коляскыш шынден… Ондак тыгай шотан азап чӱчкыдын палдырнен, таче ме тудын нерген монденна, молан манаш гын вакцине-влак лӱдыкшым палынак луштареныт. Миллион дене еҥын илышыжым пытарыше шедырат йомын. Йочам когартен орландарыше ырлыганат эртен. Но нуно пӧртылаш амалым гына вучат! Шарнеда, 2019 ийыште Европышто ырлыган дене черланыше йоча мӱгырен шортшо аважын кидыштыже колыш? Молан, шонеда? Икшывылан прививкым ыштыме огыл да.
- «Но мыйын йочам таза!» – маныда те. Южо чер шуэн вашлиялтеш гынат, прививке деч отказымылан кӧра мӧҥгеш пӧртылын кертеш. Тидымак пеҥгыдемда пытартыш жапыште кенета ылыж кайыше ырлыган.
Тӱшка иммунитет – тиде тыглай мут огыл. Тудо моло деч лушкыдырак-влакым: кызыт гына шочшо азам, лейкозлан кӧра орланыше йочам, мӱшкыран ӱдырамашым – арала. Нунын кокла гыч икымшыжлан прививкым ышташ эше огеш лий, кокымшыжлан эсогыл кылмен черланаш лӱдыкшӧ, кумшыжлан ончыкылык йочажым тӱрлӧ вирус деч аралаш кӱлеш. Прививке деч отказыме годым аралыше тиде кыл кӱрлеш, да таче кечылан сеҥымылан шотлалтше чер-влаклан омса почылтеш.
- «А трук тазалыклан зияным ышта?» – йодыда те. Умылем тендам. Но айста чынын шинчашкыже ончалына: чыла вакциным икмыняр гана тергат, ямдылен лукмо пашамат тӱткын эскерат. Капкыл температурын кӱзымыжӧ, уколым ыштыме верын йошкаргымыж гай ситыдымаш-влак нормылан шотлалтыт, чыла тиде 1-2 кече гыч эрта. Да, прививкым ыштыме деч вара йоча шортын кертеш. Но тиде коклюш дене черланымылан кӧра икмыняр арня дене шӱлен кертдыме, менингит деч вара колмым чарныме деч сайрак.
Прививке деч вара тазалык лунчырген кертме лӱдыкшӧ моткоч изи, а теве ырлыган, дифтерий да моло чер дене черланымылан кӧра колен кертме лӱдыкшӧ уло да моткоч кугу.
Калыкыште вакцинын аутизмлан вияҥаш амалым ыштымыж нерген мут коштеш. Тиде – манеш-манеш, тудлан кӧра инфекций дене авалталтше мыняр йоча пытен! Да, вакциныште консервант-влак улыт, но нуно эсогыл азан тазалыкшылан нимогай лӱдыкшым огыт ыште, организм гыч икмыняр кечыште тӱрыснек лектыт. Мут толмашеш, прививке деч отказымылан кӧра нелын черланыше йочан ача-ава-влак кызыт тунамсе жапым пӧртылташ чыла пуаш ямде улыт… Огыда ӱшане? Шкешт деч рашемдыза.
- «Шуктена!» – маныда те. А жап куржеш… Паледа, мо эн шучкыжо? Вирус ок вучо, тудо тендан ямдылалт шуктымыдам огеш йод.
Прививке календарь – тиде бюрократий огыл, а эн лушкыдо верлам петырыше щит.
Медик-влак шочшо азалан илыме икымше шагатлаштак В гепатит деч прививкым ыштат, уке гын йочан мокшыжо тӱрыснек гаяк пыта.
Кум тылзаш икшывым илыш гыч ик йӱдыштӧ наҥгаен кертше коклюш деч аралаш кӱлеш.
Жапым ида шуйкале! Вакцинаций уке – аралтыш уке. Вирусын ешыш пурымекыже, прививкым ыштыкташ вараш кодмо лиеш.
- Ача-ава-влак йочам йӧратыме деч посна эше тӱрлӧ чер деч аралышаш улыт. Палем, кажныже шке шочшыжым уло тӱня деч шылташ ямде, но эн лӱддымӧ, эн сай ошкыл – тиде икшывылан тичмашын илаш, куржталаш, камвозаш, пулвуйым сусырташ да тыгодым таза кодаш йӧным пуаш… Вакцине-влак деч отказымылан кӧра инфекцийлан пиалан йоча пагытым шолышташ амал ышталтеш.
Ача-авалан йоча – уло тӱня. Тиде тыгак лийже манын, икшывым жапыштыже вакцинироватлыза. Шарныза: кажне прививке – волгыдо ончыкылыкыш ӱшанен ончышо йоча шинча.
Наталья СТАРИКОВА,
Йошкар-Оласе йоча больницын тӱҥ врачше.
Маргарита ИВАНОВА ямдылен
Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын фотожо.
