Чолгалык

«Илыме годым илыман»

Еҥ-влак канаш, у вер-шӧрым, олам, эсогыл элым ужаш кушко-гына огыт кай?!

Йошкар-Олаште илыше Макаровмыт ешат тыгаяк кумылан. Але марте нуно могай-гына кундемыште лийын огытыл?! А теве пытартыш гана Узбекистаныш да Вьетнамыш миеныт. Лачшымак тушто лиймышт,  мом ужмышт, мо ӧрыктарыме да ятыр моло  нерген сайынрак пален налме шуын – кызытеш тушко шке мийыме огыл гын, кеч каласкалымым колыштын, нунын верч куанаш, шонышым… Сандене ик кечын Геннадий дене вашлийын мутланышна.

 

– Гена, тыге манам гын, нелеш от нал, шонем, содыки ик школышто ик жапыштырак тунемынна. Молан лачшымак нине тора элым ойырен налында?

– Кок ий ончыч январь мучаште Вьетнамыш миенна. Но мый, пелашем да ӱдырна гына огыл, эше ватемын шӱжарже, пелашыже да кок икшывышт тушко пырля погынен каенна.

Казань гыч вигак Вьетнамыш рейс уло. Ме тудын денак чоҥештенна. Муйне олашке 10 шагат гыч миен шуынна. Тиде – теҥыз воктене верланыше 20 километр наре кужытан ола. Ты элыште чылажат манме гаяк вестӱрлӧ гынат, адаптаций манме сайын эртен. Тушто, мутлан, колым, крабым, ужавам, кишкым, колям, комаголям кочкыт.

– Теат кочкында?

– Кочкынна. Мутлан, рис пасушто илыше комаголям тамлен онченна.

– Фу-у! И кузерак вара?

– Нормально. Чыташ лиеш. А икана илыше кишке гыч кочкышым ямдылаш йодынна. Тудо деликатеслан шотлалтеш. Тамже – кол гай. Вӱд таман. Тӱрлӧ экзотический манме фруктым кочкынна. Чылажат тушто шулдо.

Эре ик вере гына лияш огыл манын, Муйне олаште вич кече илымеке,  Нячанг олашке каенна. Тушто илыме годым ик отрошко миенна. Тудын озаже – Вьетнам гыч олигарх. Отром ончашыже корабль дене монь огыл, а пристань гыч теҥыз гоч шупшмо канат дене кабинкыш шинчын кает! Корнын кужытшо – 3 километр наре. Турист-влаклан оҥайрак лийже манын, саде поян еҥ бассейным ыштен, тӱрлӧ карусельым шынден, янлык-влакым конден да кумдыкым сӧралын сылнештарен. Тушто ме ик кечын кечыгут лийынна.

Вьетнамыште лиймына годым Марий Эл гычат шагал огыл еҥым вашлийынна.

– А кузе палымыже лийында?

– Еҥ-влак дене я ик вере, я вес вере мутланен-мутланенак палыме лийме. Мутлан, теҥыз серыште кийыме годым воктене улшо икшыван ӱдырамаш «кушеч улыда?» манын йодо. «А те садак огыда пале. Марий Эл гыч», – ойлышна. «Кузе огына пале? Ме Волжск гыч улына», – мане. Нуно кызыт ешышт дене Вьетнамыште илат улмаш. Шке бизнесышт уло. Вара Курыкмарий гыч ик рвезе дене палыме лийынна. Тудат ты элыште бизнес пашам шукта. Тыгак Йошкар-Ола гыч ик ешым вашлийынна. Нунынат тушто бизнесышт удан огыл кая – сёрфинг-рӱдерыштым почыныт. Але, мутлан, ик рвезе пелашемын шӱжарже дене школышто пырля тунемыныт. Тулеч вара ваш-ваш ужынат огытыл улмаш, а вашлийыныт Вьетнамыште!

– Тора элыште тендам мо ӧрыктарен, мо келшен огыл?

– Еҥ-влакын шӱкым ыштылмышт палдырнен. Мутлан, иктаж фруктым кочкыт да тушкак кудалтен кодат. Но тыгодым ты верыш пел шагат гыч миет гын, чыла эрыктен шындымым ужат.

Вьетнамыште шукын велосипед да мопед дене кудалыштыт. Тӱҥалтыште тиде ӧрыктарен. Турист-шамычат тудын дене пайдаланат. Мутлан, пелашемын шӱжаржын марийжат икмыняр жаплан налын ыле.

Ӧрыктарен кечын чот когартымыже. Ме тунам тышеч 26 январьыште каенна да уремыште йӱштӧ теле лийын. А Вьетнамыш миен шумеке, аэропортышто уремыш лектын шогална – ужар пальме кушкеш, игече шокшо.

Келшен еҥ-влакын поро кумылан, унам вашлийын моштымышт. Тыгак чыла гаяк сатун шулдо, кочкыш йӧрварын натуральный да свежа улмышт.

Шулдо ак дене кылдалтше ик историй лийын. Муйне олаште унагудышто илыме годым кас еда тусо рестораныште кочкына ыле. Ик ганаже мыланна кочкышым кондышо пашаеҥлан ойлем: «Ресторан озада кушто? Мый тудын дене мутланынем». «Мый улам»,  –  вашештыш саде еҥ. «Кузе тый улат?» –  ӧрынам. «Мемнан дене гын ресторан оза-шамыч утларакше мӧҥгыштышт диваныште канен, тамакым шупшын шинчат. А тудын полышкалышыже, тӱрлӧ пашаеҥже улыт да нуно тыршат», – манам. «А молан шуко еҥым кучаш? Тидлан кӧра кочкышын акшым шергештараш логалеш. Лучо мый шке пашам ыштем да ак шулдырак лиеш», – вашештыш. Пеш чын шона. Тунам, мутланен-мутланен, рашеме: тудо икмыняр ий ончыч Киров олаште илен да ечым ыштымаште тыршен! Сандене вараже пелашыжлан ойлыш: «Аракам кондо – мыйын землякем-влак толыныт!»

Эрлашыжым кастене вес рестораныш миенна ыле. Тушто ик курыкмарий рвезе дене палыме лийна. Тудо кальян дене кылдалтше пашам шукта. Тыгак кечывалым яра жапыштыже фруктым тӱрлӧ вере шупшыкта.

– Экскурсийышкат коштында, очыни?

– Коштынна. Мутлан, натуральный эмым, чайым, кофем ыштыме производствылаште лийынна.

– А такшым молан лачшымак Вьетнамыш, а иктаж вес элыш огыл каяш шонен пыштенда?

– Палымына-влак кокла гыч тушто шукын лийыныт да тиде элыште чылажат шулдо, илаш сай манын палемденыт.

– Тугеже Узбекистанышкыже каяш мо таратен?

2018 ий мучаште сай палыме узбек йолташем, Элдорбек, тудым ме Элдор манына, У ийым вашлияш мӧҥгышкыжӧ унала каяш темлыш. Ме тореш ышна лий. Тыге 28 декабрьыште 4 шагат эрдене, йолташын машинашкыже шинчын, корныш тарванышна. Кушто лийме нерген кӱчыкын ойлаш гын, кастене Казахстанысе Уральск олаште йӱдым эртараш мутланен келшышна да унагудыш илаш пурышна. Эрлашыжым адакат кечыгут кудалмеке, эше ик вере унагудышто йӱдым эртарышна. Кумшо кечын Узбекистаныш миен шуна. Но эше шочмо мӧҥгышкыжӧ огыл, а акаж деке. Тушто уна лиймеке, Самаркандыш кудална. Тудым ончен коштмеке, йӱдлан кодна. Эрлашыжым Бухараш кайышна. Тудын сылне верлаштыже лиймеке, ик йӱдым малышна. Тылеч вара Ташкентыште жапым эртарышна. Умбакыже Ферганский долине манмыште лийна да йӱдлан кодна. Тыгак чапланыше Каракум пустьынымат ужынна – корнына лач тудын гочак шуйнен. Ик эн тоштылан шотлалтше Хива олаште лийынна. Вара уэш Ташкентыш пӧртылна. Уна лийна да тушеч ме шке ешна дене самолет дене Казаньыш чоҥештен толна. Йолташем эше изиш каналташ мӧҥгыштыжӧ кодо.

– У ийжым кузе вашлийда?

– Кӱвар ӱмбаке пурен шинчын, кочкынна, чайым йӱынна. От коч гын, тугеже тый нуным от пагале, лиеш. Тушто аракам огыт йӱ. У ий годымат эре кочкыт веле. Ме гын шампанскийым почна да изиш подылна. Вара телевизорым ончышна да иктаж 1 шагат эр лишан малаш вочна. Тиде пайремым вашлийме шотышто нунын ала-могай посна йӱлашт уке.

Эрдене, помыжалтмеке, уремыш лекна. Ончена, пошкудышт мемнан деке толеш. Татарстан гыч суас пӧръеҥ улмаш. Но тушто кужу жап ила. Российысе машина номер-влакым ужынат, лӱмынак унала ӱжаш толын! Кайышна. Вара вес пӧръеҥ тольо. «Мый Российыште ӱмырем мучко гаяк пашам ыштенам. Руш калык мылам эре полшен. Айста, кайышна, кайышна мемнан деке унала!» манын, ӱжын наҥгайыш. Нунын тыгай йӱла: уна толеш, тугеже тый пагалыме еҥ улат. Тусо калык моткочак поро кумылан! Мо уло – чыла уналан луктыт! Тек эрла шкеныштын нимошт огеш код манме гай, но унам сайын ончен, сийлен, пукшен колтат! А киндышт могай тамле?! Тушто кажне ешын кудывечыштыже тандыр шога, да тушанак кӱэштыт. Пу чӱдӧ, сандене хлопок вондым олтат. Хлопок гычак тӱрлымат ыштат. Мутлан, Элдорын акаж ден аваже мыланна одеялым да матрасым пӧлеклен колтеныт…

– Икманаш, те эре мӧҥгыштӧ гына шинчаш огыда йӧрате, эре кушко-гынат миен толаш тыршеда?

– Туге. Илыш икте. Илаш кӱлеш.

– Ончыкыжым эше кушко миен толнеда? Ала, мутлан, У ийым адакат иктаж вес элыште вашлийнеда?

– Уке, У ийым тений шкенан денак вашлияш ямдылалтына. А пайрем деч вара ала иктаж-кушко миен толына. Шонымашна такшым уло. Лач коронавирус чаракым ыштыме деч шекланена.

– Шонымашда уло гын, тек тугеже шукталтеш. Ме тыланда тидым уло кумылын тыланена!

– Тау.

Любовь Камалетдинова мутланен

Фотом еш альбом гыч налме

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий