30 январьыште Марий Эл Кугыжаныш Погын председатель Михаил Васютинын вуйлатымыж почеш Депутатын кечыже эртен. Тудо 1941-1945 ийласе Кугу Отечественный сарыште сеҥымылан 80 ий теммылан пӧлеклалтын.
Кӱлешан рӱдер
«Шочмо элын Геройжо-влак» музейно-патриотический рӱдерым ончен лекме деч вара депутат-шамыч чыланат ик шонымашан лийыныт: тиде – Российын илыш корныж дене кылдалтше шарнымашым арален кодаш, калык коклаште патриотизм шӱлышым вияҥдаш келшыше вер, тыгак кушкын толшо тукымлан шочмо элын эртыше жапшым пагалаш, тудын геройжо-шамыч дене кугешнаш да нунын примерышт почеш илаш туныктымо пеш кӱлешан площадке.
2025 ий – Шочмо элым аралышын идалыкше
Рӱдер деч вара парламентарий-шамыч Калык-влакын келшымаш пӧртышкышт кусненыт. Тыште нунын деке Марий Элыште тӱҥ федеральный инспектор Сергей Беляков, регионысо правительствын еҥже ден министр-влак, кучем орган-шамычын вуйлатышышт да молат ушненыт.
Вашлиймашым почмыж годым Кугыжаныш Погынын председательже Михаил Васютин ушештарен: Россий Федерацийын президентше Владимир Путинын указше дене келшышын, 1941-1945 ийласе Кугу Отечественный сарыште сеҥымылан 80 ий темме да ветеран-шамычлан тауштымо, спецоперацийыште участвоватлыше сарзе-влакын подвигыштым чапландарыме лӱмеш 2025 ийым Шочмо элым аралышын идалыкше семын увертарыме.
Идалыкын тӱҥ событийже Сеҥымашлан 80 ий темме кечым пайремлымаш лиеш. Михаил Зиновьевичын палемдымыж почеш, лӱмгече тунамсе ийлаште мо лиймым шарналташ, тукым-влак кокласе кыл ден тиде пайрем дене кылдалтше чыла йӱлам арален кодаш йӧным ышта. А мемнан чыланан тӱҥ задачына – калыкнан подвигшым шарнаш, вет лач тудо ик тичмаш да пашаче улмыжо, шкем чаманыде кредалмыже, но эн ончычак элым чон пытен йӧратымыж дене у тукымлан тыныс ден эрыкым конден.
Чыла паша лӱмгечылан пӧлеклалтын
Республикыштына лӱмгечылан пӧлеклалтше тӱҥ мероприятий-влакым ямдылыме нерген Марий Эл Молодёжный политике комитетын председательже Станислав Игошин каласкален. Тӱҥалтыште тудо Марий кундемыште илыше калыкын Сеҥымашлан пыштыме надырже дене палдарыше фильмым ончаш темлен.
Станислав Юрьевичын палемдымыж почеш, паша радамышке 220 утла торжественный, шарныме да мемориальный, сотемдарыме, туныктымо, тӱвыра да тӱшка мероприятийым пуртымо. Нунын кокла гыч ужашыже шукертак йӱлашке пурен гын, молыжо шуэн ончыкталтыныт але тиде ийыште икымше гана эртаралтыт. Мутлан, 21 февральыште Элым аралышын идалыкшым торжественно почаш палемдыме. Республикыштына оборонно-массовый да военно-патриотический паша месячник тӱҥалын, «Жап эртымым ончыде» всероссийский ончер, «Шарнымаш вахте» ден «Шарнымаш сорта» акций-влак, шинчымашым пуымо организацийлаште патырлык урок-шамыч эртат, сарзым тойымо вер ден иза-шольо шӱгарлам умбакыже тӱзатат. Звенигово районышто Кугу Отечественный сар ийлаште вуйым пыштыше-влаклан мемориалым уэмден олмыктат, Йошкар-Олаште воин-ракетчик-шамычлан стелым шогалтат, Тӱвыра да каныме рӱдӧ паркыште кок стелын мемориальный ужашыштым уэмдат. Мероприятий-шамыч радамыште кугу верым, мутат уке, «Курымашлык полк» акций ден «Сеҥымашет-влакын жапше» иктешлыше патриотический форум налыт. Нуным эртарен колтымо тӱҥ пашам «Марий Эл Республик Сеҥымашын волонтёржо-влак» толкынын йыжыҥъеҥже-шамыч шуктат.
Станислав Игошинын мутшо гыч, лӱмгече мероприятий-влакым эртарен колташ республикын бюджетше гыч 4 миллион теҥгем ойыраш пунчалме.
Нунын ончылно парыман улына
Кокымшо йодышым ончымо кышкарыште Марий Элын паша да социальный аралымаш министржын алмаштышыже Галина Ярцева Кугу Отечественный сарын ветеранже да тылын труженикше-влаклан ыштыме социальный полышын мерыже-шамыч дене палдарен. Мутшо почеш, кызыт республикыштына Кугу Отечественный сарын 18 инвалидше ден участникше, 1941 ий 22 июнь гыч 1945 ий 3 сентябрь марте вийыште улшо армийын составышкыже пурыдымо воинский частьлаште, тӧнежлаште да сарзе-тунемме заведенийлаште военный службым эртыше 10 военнослужащий, «Блокадный Ленинградыште илышылан» знак дене палемдалтше 7 граждан, боевой действий-влакын 10874 ветеранышт, концлагерь-шамычын ийготыш шудымо 20 узникышт, Кугу Отечественный сарыште вуйым пыштыше (тыныс илышыште колышо) инвалид ден участник-влакын 398 тулык ватышт, тылын 1213 труженикше илат.
Палемдыме еҥ-влаклан социальный полышын мерыже-влакым ыштыме, тидлан окса федеральный да республик бюджетла гыч ойыралтеш. Тыште илыме-коммунал озанлыкын услугыжлан, эмлан, санаторийыште да курортышто эмлалтмылан (кум ийлан ик гана) ыштыме роскот, 18 тӱжем теҥге деч изи доходан пашан ветеранже ден тылыште пашам ыштыше-шамычлан тылзе еда тӱлымо окса выплате нерген ойлалтеш.
Россий президентын кӱштымыж почеш Кугу Отечественный сарын да боевой действий-шамычын ветеранышт ден инвалидыштлан, тыгак сарын да боевой действий-влакын вуйым пыштыше (колышо) инвалидышт ден участникыштын ешыштлан газ оборудованийым налаш да шындаш, суртыш газым мучаш марте шупшмо (догазификаций) годым мланде участкыштышт келшыше пашам шукташ субсидий ойыралтеш.
Кугу Отечественный сарын ветеранже-влаклан илыме верым ситарыме шотышто моткоч кугу пашам шуктымо. 2010-2024 ийлаште нунылан илыме верым чоҥаш да налаш 2952 свидетельствым кучылтмо.
Элыштына ойыртемалтше отряд
Российысе Кычалме толкынын регионысо пӧлкажын председательже, МарГУ-со патриот воспитаний рӱдерын начальникше Петр Бусыгинлан мутым пуымыж деч ончыч Кугыжаныш Погын председатель Михаил Васютин палемден: «Воскресение» кычалше студент отряд элыштына ик эн сайлан шотлалтеш.
Петр Иванович Марий Элысе кычалше толкынын вияҥме корныжо, кычалше-шамычын пашашт дене палдарен. Тиде кычалме экспедиций-влак веле огытыл, тыгак – архив да тоштер дене кылдалтше паша, школьник да студент-шамыч дене вашкыл, военно-исторический реконструкций, тематике дене келшен толшо тӱрлӧ кӱкшытан фестиваль, форум, слёт, конференций. Петр Бусыгин Российысе Кычалше толкынын регионысо пӧлкажын Кугу Отечественный сар жапыште Совет Ушемыште илыше тыныс калыкын трагедийже нерген шарнымашым арален кодаш пӧлеклалтше «Жап эртымым ончыде» сотемдарыме проект кышкарыште шуктымо пашаж нергенат радамлен.
Эн сай штаб
Депутат-влак ончылно тыгак Марий Элысе «Российын курымашлык полкшо» мер толкынын регионысо штабшым вуйлатыше Виталий Лежнин выступатлен. Тудо регионыштына 2023 ий 17 октябрьыште ыштыме да 2024 ийым иктешлыме почеш эн сай семын палемдыме штабын пашаж нерген кӱчыкын каласкален.
Иктышт кредалыт, весышт полшат
Депутатын кечыжым иктешлыме годым Михаил Васютин ветеран-шамычлан полшаш, историй шарнымашым арален кодаш да спецоперацийыште сеҥымашым лишемдаш тӱшка вий ушнаш кӱлмым эше ик гана ушештарен.
Амал дене пайдаланен, парламентым вуйлатыше передовойышто улшо землякна-влаклан полшен шогышо, гуманитар грузым погышо да тудым СВО ден фронт воктенысе кумдыклашке наҥгаен кодышо, утарыме кундем-влакым нӧлташ йӧным ыштыше депутат, спецоперацийлан полшымо оласе да районысо штаб-влакын пашаштым виктарыше муниципальный образованийлам вуйлатыше-шамычлан тауштен. Михаил Зиновьевич депутат-влак Борис Салдаев ден Василий Арисовын лӱмыштым посна каласен. Нуно кызыт передовойышто улыт. Тыгак СВО-н эше ик участникшылан, Кугыжаныш Погын председательын алмаштышыже Александр Смирновлан, сусыргымо деч вара писынрак паремаш тыланен.
Маргарита ИВАНОВА
Марий Эл Кугыжаныш Погынын пресс-службыжын фотожо