«Идалыкын ешыже» всероссийский конкурсышто вате-марий Аптышевмыт «Ялысе еш» номинацийыште республикысе йыжыҥыштыже сеҥышыш лектыныт. А вет кеч-могай таҥасымаште, конкурсышто ончыл верым чылаштлан огыт пу. Тидлан чынже денак ойыртемалтше, чолга, чулым да ваш-ваш йӧратен, пагален, аклен илыше еш лийман. Ольга Борисовна ден Виктор Кулямисарович лач тыгаяк улыт. Нуным палыдыме еҥже республикыштына кызыт укеат дыр, вет тиде еш 19 ий наре ончыч шкенжын фирмыжым почын, да кызытат амалкалче пашаштым ворандарат.
А кузе чылажат тӱҥалын? Предприниматель лияш шонымаш кузе шочын? «Идалыкын ешыже» конкурсыш ушнаш кӧ темлен? Нине да моло нерген шукерте огыл О.Аптышева дене мутланышна.
– Ольга Борисовна, тендан нерген тӱрлӧ савыктышыште шагал огыл возеныт гынат, айста пелашда дене когыньдан илыш корныдам кӱчыкын ушештарена.
– Пелашем дене коктынат Урал кундем гыч улына. Мый Арти район Изи Тавра ялыште шочын-кушкынам, а марием – Сарсаде ял гыч. Кандашымше класс деч вара Красноуфимскысе педучилищыш тунемаш пуренам. Тудым пытарымеке, Уралысе кугыжаныш университетыште заочно шинчымашым погенам.
Вузышто тунем лекмеке, илышем туныктымо пашалан пӧлекленам. Ончычшо Кугу Тавраште, марлан лекмеке, Сарсаде школышто тыршенам. А 1983 ийыште Набережные Челны олашке илаш кусненна. Тушто пелашем КамАЗ заводыш пашаш пурен, а мый йочасадыште воспитательлан, вараже школышто туныктышылан ыштенам. 15 ий гыч мӧҥгеш шочмо кундемышке пӧртылаш шоненна. Но мыйын акам-шамыч, изам ты жаплан Марий Элыште илат ыле, да меат тышкак толынна. Тидлан тений 25 ият шуын.
Марий Элыштат мый туныктымо паша аланыштак тыршаш тӱҥалынам. Ончычшо Образований институтышко тӱҥалтыш класс паша шотышто методистлан налыныт. Ме Набережные Челны олаште марий общиным почмаште, тунам марий тӱвыра рӱдер-влак тыге маналтыныт, чолган пашам ыштенна. Тудым мылам вуйлаташ темленыт. Тыгак ты олаште пашам ыштыме 21-ше №-ан школышто марий рушарня школымат почынна. Икманаш, тушто марий тӱвырам нӧлтымаште чотак тыршенна. Сандене ты шотышто опытем шагал огыл улмым шотыш налын, идалык гыч Семеновкысо школышто марий кугыжаныш йылмым да ИКН-ым туныкташ темлышт. Тушто ныл ий ыштышым. Тиде жапыште кӱшыл категориян туныктышо лӱм дене палемдалтым.
– Пашада тынар сайын воранен гын, молан, туныктымо аланым коден, йӧршеш вес пашашке кусненда? Амалкалче лияш шонымаш кунам да кузе шочын?
– Тунам пелашем мебельым ыштымаште тырша ыле. Икана ойла: «Весылан пашам ыштымешке, айда лучо шкенан фирмынам почына да амалкалче лийына. Южышт пашашт гыч мӧҥгышкышт мом-гынат кондат. А тый эше школышкет тӱрлымат нумалат». Чынак, школлаште ыштыме годым пашалан кӱлеш манын, мӧҥгӧ гыч мом гына наҥгаен омыл?! Марий йылмым вияҥдаш, марий тӱвырам нӧлташ манын, чотак тыршыме. А кызыт школлаште марий йылмым туныктымым чарненыт. Тидлан верчын чон тунар чот вургыжеш! Кузе тыге лиеш?! Тидын шотышто мутемат уке.
– Пелашдан амалкалче лияш темлымекыже, ойжо дене келшаш але уке манын, кужун шоненда?
– Мый вигак келшенам. Кеч тунам, чынак, паша лектышат лийын: кӱшыл категорийым пуэныт гына ыле, пашадарат южо моло деч кугу лийын. Но туге лие: педстажем шотлаш тӱҥалмеке, 22 ий олмеш 16 ий веле погына манын каласышт. Тидлан тынар чот сырышым, ӧпкем тунар шуко погыныш! Тиде амал дене, туныктымо пашам коден, вес пашашке куснышым. Идалык наре «Марий ушемыште» секретарьлан ыштышым. А 2004 ий декабрьыште пелашем дене шке пашанам почна. Мебельым ямдылаш тарваныме годым чылажымат сайын вискален, шотлен моштыман. А мый математик семын тидым моштенам. Тыгак школ годсек моторын сӱретленам да дизайнер семынат келыштаренам, чылажымат шке гыч тунемынам. Сандене у паша утыжым неле лийын огыл. Марий Элыш толмеке, Семеновка селаште тошто пу пӧртым налынна. Вара олмешыже кок пачашаным чоҥенна. Тыге тӱҥалтыште шке сурт-оралте коклаштак мебельым ыштенна. Тидланже лӱмынак цех гай оралтым нӧлтенна ыле. Пашаеҥ-шамычым нална. Икмыняр жап гыч вес верым арендыш нална. А эше жап эртымеке, цехым почынна. Мемнан тандемна сай: пелашем производство дене кылдалтше чыла пашам ышта, а мый уш-акыл сомылым шуктем, бухгалтерат шкеак улам.
– Кызыт икшывыда-влакат тӱҥалме пашадам шуяш полшат.
– Туге. Марианна Чебоксарыш марлан лектын да ешыж дене туштак ила гынат, «М-тур» турагенствынам вуйлата да тышке пашам ышташ коштеш. А Марислав Воронежысе военный академийым тунем пытарен. Тылеч вара ик оласе военный аэродромышто пашам ыштен. Кызыт ачаж дене пырля производствышто тырша.
– Когыньыштынат лӱмыштышт «мари» ужаш уло. Те лӱмынак тыгайым кычалында?
– Ӱдырнат, эргынат Набережные Челны олаште шочыныт. А тушто ме марий тӱвыра ден марий йылме верч чот тыршенна, сандене ӱдырналан «марий Анна» лӱмым пуышна. Эргына шочмеке, тудлан могайым пуаш ӧрынна. Мемнан дене пырля пашам ыштыше чолга марий пӧръеҥ Леонид Васильевич Шабалин икана ойла: «Мый эргымлан Марислав лӱмым пуэнам. Теат тыгайымак пуыза». Темлымыже келшыш, да «марий Слава» лӱмымак ойырен нална.
– Ончыкыжым фирмыдам кумдаҥдаш, производствыдам шараш огыда шоно?
– Тыгай шонымаш лийын. Мутлан, посна салоным почаш да тушко ала мебельым ончыкташ лукташат манын мутланенна ыле. Но еҥ-шамыч кызытсе салонышкынат толыт, мый нунын дене туштак вашлиям, да мом, могайым ыштышашым каҥашена. Мемнан нерген еҥ-влак ынде сайын палат. «Сарафан радио» манмат сайын пашам ышта. Тыге уто пӧлемым почшашат уке. Кызыт мо мемнан уло, тудо сита, шонена. Иктаж 30, 35 ияш лийына гын, производствым кумдаҥдена ыле докан. Но ме пелашем дене ынде 60 ийым эрталтыше улына, сандене мо уло денак серлагынена. Кочкаш-йӱашна ситарена, ӱдыр ден эргылан кажныштлан пачерым налынна. Пытартыш жапыште чӱчкыдынак канашат коштына. Ончыч кугурак уныканам пырля налына ыле. А кызыт пелашем дене коктын гына миен толына. Але марте, мутлан, Европысо эллаште, Турцийыште, Араб Эмиратыште, Египетыште, тыгак Алтайыште, Кавказыште, Геленджикыште, тӱрлӧ санаторийыште лийынна. Кызыт утларакше Россий мучко ончен коштмо шуэш, вет шкенан элыштак ончышаш вер тунар шуко уло!
– Те моткочак чолга еш улыда. Арам огыл тений «Идалыкын ешыже» конкурсышто «Ялысе еш» номинацийыште лачшымак те сеҥенда. Тушко ушнаш кӧ темлен?
– Пытартыш жапыште иктаж ансамбльыш коштмем шуаш тӱҥалын ыле. Такшым Набережные Челны олаште илыме годымак 1991 ийыште ме, марий-влак, «Марий сем» ансамбльым чумыренна. Тушко пелашем дене коктынат коштынна. Тиде ансамбль кызытат пашам ышта. Икмыняр жап гыч «Пеледыш» йоча коллективым погенам да, мутат уке, шкеак вуйлатенам. А мӧҥгӧ гыч авамын шондыкшо гыч иктаж 20 утла урал марий тувыржым кондымеке, нуно тыштат 25 ий наре тыглай гына кеченыт. Ындыже сита шонен, эн ончычак кажныжым тӧрлатенам, уэмденам: куштыжо ургенам, куштыжо тӱрленам, ший окса-шамычым ешаренам. Вара южыштым еҥ-влакланат пуэденам. Шканем иктаж 10-12 тувырым коденам. Ӱмаште ик кечын Марий тӱвыра рӱдер вуйлатыше Наталья Пушкина деч могай ансамбльыш кошташ темлымыж нерген йодым. Тудо «Чон оҥгыр» коллективым темлыш. Тыге ик ий ончыч ноябрьыште «Чон оҥгыр» ансамбльыш кошташ тӱҥальым.
Вараже Наталья Васильевнак тений майыште тиде конкурс нерген каласыш да ала тушко ушнеда манын йодо. Мый изишак шоналтымеке кӧнышым.
Конкурсын условийже дене келшышын, еш нерген видеороликым сниматлаш, автобиографийым возаш кӱлын. Тыште мылам турагентствына гыч менеджер ӱдыр-шамыч мыняр-гынат полшеныт. Могай Чап грамот, диплом, награде дене палемдалтмым, мемнан нерген могай статья лекмым ончыкташ каласыме ыле. Грамот, диплом, Юмылан тау, пачке дене погыненыт. Газет ден журналлаште мемнан нерген возымат моткоч шуко уло. Кудыжым ойырен налашат ӧрмӧ. Очыни, чыла тидым онченак, мемнам сеҥышылан ойырен налыныт.
– Сеҥышыш лекмыда дене уло кумылын саламлена! Ончыкыжым Россий кӱкшытан иктаж конкурсыш ушнаш огыда шоно?
– Ик тыгай конкурсыш шукерте огыл гына ушнаш темлышт. Но пелашем дене кум арня наре ончыч гына каныш гыч пӧртылынна, да тиде жапыште ыштышаш паша ятыр погынен. Тыгак ансамбль дене лишыл жапыште икмыняр вере выступатлышаш улына, сандене репетицийыш коштман. Чыла тидым шотыш налын, конкурсыш ушнаш тореш лийна.
– Ольга Борисовна, ончыкылан эн кугу шонымашда могай?
– Уныкана-шамыч эшеат лийыт гын, сай ыле. Вет илышыште еш – эн тӱҥ. Еш деч посна илышыжат илыш огыл. А икшывына, уныкана-шамыч тукымым шуят. Нуно улыт гын веле ме арам илен огынал манын каласен кертына. Тиде, мыйын шонымаште, эн кугу пиал, эн кугу куан.
Лишыл кечылаште, 14 ноябрьыште, Ольга Борисовна шочмо кечыжым палемда. Шушаш пайремже дене тиде чолга ӱдырамашым уло кумылын саламлена! Ончыкыжымат тыгаяк чулым, весела, кумылзак да чон дене самырык лийын кодаш тыланена.
Любовь Камалетдинова мутланен
Фотом еш альбом гыч налме
