2022 ийыште Россий Просвещений министерствын «Профессионалитет» федерал программыжын конкурсыштыжо элнан 12 регионжо сеҥышыш лектын да кажныже 100 миллион теҥге кугытан грант дене палемдалтын. Нунын кокла гыч иктыже – Марий Эл, а рашракше – Юл кундем кугыжаныш технологий университетын Йошкар-Оласе аграрный колледжше. Конкурсыш пуымо проект дене келшышын, тунемме верыште «Агротехник» тунемме-производство кластерым почмо. Тудын тӱҥ шонымашыже – 2023 ий 1 сентябрь гыч кӱчык жапыште тачысе кечын йодмашыжлан келшыше специалистым ямдылен лукташ. Кызыт ты шотышто мо ышталтеш?
Тений шошым приёмный кампаний тӱҥалеш, а кызытеш колледжыште паша, чынжымак, «шолеш» манаш гына кодеш: тунемме верыште республикысе школлаште тунемше-шамычлан «Почмо омса кече», мастер-класс, вашлиймаш, профориентаций кейс да шуко моло мероприятий кажне арнян эртаралтыт. Тушко тӱҥ шотышто Йошкар-Оласе школлаште тунемше-влак толыт. Эртыше кечылаште, мутлан, рӱдоласе 13-шо №-ан школын 6-9-ше класслашкыже коштшо-влаклан «Класс шагат», 26-шо №-ан школышто тунемше-шамычлан – колледж мучко экскурсий да «Агроинженерий», «Транспорт-технологий машинам обслуживатлымаш» направленийла дене мастер-класс. Тидын деч посна республикнан ик эн ончыл ялозанлык предприятийлаж дене палдарат, да палдаратше мут дене гына огыл – тушко намиен коштыктат да производствын циклжым тӱҥалтыш гыч мучаш марте ончыктат. Мутлан, 20 мартыште Медведево район Азаново кыдалаш школысо 9-ше классыштыже тунемше-влак «Семёновский» племзавод ЗАО-н ик предприятийыштыже лийыныт. Тудын Шернур район Ӱлыл Кугэҥер ялыште верланыше 3-шо №-ан отделенийыштыже – тӱкан шолдыра вольыкым ончымо комплексыште – Ӱлыл Кугэҥер тӱҥ школысо 9-ше классыште тунемше-влаклан экскурсий эртен. Ӱдыр-рвезе-шамычлан «Профессионалитет» программе, специальность-влак нерген каласкаленыт. А тиде кечылаште тунемме-производство кластерыш икымше техникым конденыт. Тиде – «Кировец К525Пр» трактор.
Специальность-влак шотышто мутым умбакыже шуяш гын, палемдыме федерал программе почеш, 2023 ий 1 сентябрь гыч ПГТУ-н Йошкар-Оласе аграрный колледжын «Агротехник» тунемме-производство кластерыштыже тыгай направлений дене специалист-влакым ямдылаш палемдыме:
– Ялозанлык технике да оборудований дене пайдаланымаш, тудым ачалымаш;
– Агропромышленный комплексыште электротехнике системе;
– Автомобиль-влакын двигательыштым, системыштым, агрегатыштым технический могырым обслуживатлымаш да нуным ачалымаш;
– Агрономий;
– Ялозанлык производствын тракторист-машинистше.
Каласыман, ялозанлык предприятийлан специалист-влакым ямдылыме пашаш республикнан ик эн ончыл 15 предприятийжым ушымо. Нунын кокла гыч кумытшо ик эн тӱҥ улыт. Тиде – «Семёновский», «Шойбулакский» племзавод-влак да «Лукоз» ООО. Самырык еҥ-влак лач нине предприятийлаште практикым эрташ тӱҥалыт, а варажым, колледжым тунем пытарымеке, туштак пашам ышташ кодын кертыт. Икманаш, «Агротехник» тунемме-производство кластерын программыж дене ямдылалтше еҥлан республикын ик эн виян ялозанлык предприятийыштыже пашам ышташ да сай пашадарым налаш йӧн лиеш.
Марий Эл образований да науко министр Лариса Ревуцкая палемден:
– Тыгай проект – кыдалаш профессионал образований системын ончыкылыкшо. Производствышто нимом ыштен моштыдымо выпускникым туныктен лукмаш – тиде тачысе кечылан келшен ок тол. Кызыт образовательный организаций-шамычлан специалистым ямдылыме дене кылдалтше тунемме программым уэмдаш эрыкым ситышын пуымо».
Марий Элын кыдалаш профессионал образований системыже шотышто умбакыже мутым шуяш гын, таче мемнан кундемыште пашазе специальностьлан 25 образовательный организацийыште тунемаш лиеш. Нунын кокла гыч 19-же – Образований да науко министерстын ведомствыштыжо, кокытшо – Тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министерствын, икте гыч – Тазалык аралтыш да Спорт да туризм министерстве-влакын. Республикыште кок частный колледж уло. Кыдалаш профессионал образованиян специалистым тыгак Марий кугыжаныш да Юл кундем кугыжаныш технологий университетлаште ямдылат.
Лариса Ревуцкаян мутшо почеш, кызыт регионысо профессионал образований системым уэмден вияҥдыме паша кая.
– Таче паша верым пуышо деч посна жаплан келшыше специалистым ямдылен лукташ ок лий, сандене тидлан йӧным ышташ тыршена. Тыге 2019-2022 ийлаште колледжлаште ик эн у, тачысе кечылан келшыше оборудованиян 25 мастерскойым почмо. Тыгак, паша верым пуышо-влакын йодмашыштым шотыш налын, тунемме программым уэмдаш, вашталташ ямде улына, – ойла министр.
Чыла тидым ужмеке, колмеке, ик йодыш гына тургыжландара: тачысе самырык еҥ-влак кокла гыч ялозанлык специалист лияш кумылан шукын улыт мо? Чыным ойлаш гын, пытартыш жапыште механизатор, доярке, тракторист да моло тыгай профессий-шамычын «престижышт» манмет палынак ӱлыкшӧ, техникум ден колледжлаш тунемаш пурышат шагалемын манын ойлат… Но сӱрет тунар удажак огыл улмаш, тидым статистике пеҥгыдемда. Республикын образований да науко министрже Регионысо рӱдӧ виктемыштыже пуымо интервьюштыжо палемден:
– Кызыт тыгай шонымаш шарлен, пуйто техникум ден колледжлашке латкымше класс деч вара Иктешлыше кугыжаныш экзамен деч лудшо-вла гына тунемаш пурат. Тиде тыге огыл. Латикымше классым тунем пытарыше-шамыч кокла гыч 12 процентше гына умбакыже вузышто шинчымашым пога, а молыжо производствышто пашам ышташ тӱҥалыт. 2020 ийыште индешымше класс деч вара техникум ден колледжыш чыла выпускник гыч 50 процентше тунемаш пурен гын, кызыт тиде чот 63 процент марте кушкын.
Таче кыдалаш профессионал образованиян специалист-влак республикын экономикыжлан моткочак кӱлыт.
Тыге гын, ӱшан уло тугеже, а «Профессионалитет» программе могай лектышым пуа – жап ончыкта манын каласаш гына кодеш.
Г.Кожевникова
Фотом Йошкар-Оласе аграрный колледжын сайтше гыч налме
