Калыкнан тӱвыра ойыртемжым – кӱсле сем гоч
Лаштыкнан тачысе унаже – НТВ каналысе «Страна талантов» передачыште, кӱслем шоктен марий мурым мурышо Максим АНУХИН. Калыкыште тудым Гудимир семын ятырын палат.
Шоуш кузе логалын? Марий огыл пӧръеҥ молан лачшымак марий мурым мураш кумылаҥын? Нине да моло нерген М.Анухин дене соцкыл гоч мутланышна.
– Максим, шоушко ушнаш кӧ темлен?
– Ты шоушто Чуваш Республик гыч «DIVA» ансамбль лийын да организатор-влаклан мыйын нерген каласкаленыт. НТВ каналын еҥже-влак усталык пашам нерген пален налыныт, музыкым колыштыныт да передачын съёмкышкыжо ӱжыныт. Кок кече пеш оҥайын эртен, тынар шуко коллектив дене палыме лияш куанле ыле, чылан талантан, виян улмышт дене ойыртемалтыныт.
– Те тушто кӱслем шоктен, марий мурым муренда. Молан лачшымак марий мурым ойырен налында?
– Мый руш улам, туге гынат репертуарыштем серб, болгар, белорус сем, муро, аранжировко-влак улыт, индий музыкымат чот йӧратем да чыла тидым кӱсле дене шоктем. Комиссийлан марий муро чот келшен, садлан передачыште тудым йоҥгалтараш йодыныт. А тиде арам огыл, шонем, вет Российыште шуко тӱрлӧ калык ила. Икте-весына дене келшен илымынам, пагалымашнам ончыкташ манын, тиде мурым ойырен налме.
Академический классикат чонемлан лишыл. Репертуарыштем ик эн тӱҥ верым авторский музык налеш. Нуным кӱслелан лӱмынак возенам.
– Марий муро усталык пашаштыда могай верым айла?
– Марий теме программыштем сайынак шыҥен. Европышто Пӱртӱс Юмылан кумалшыже марий-влакак веле кодыныт дыр. Нуно шке тӱвыраштым (тамгам, куштымашым, йылме ойыртемым, шӱведыме мутым, семым, мурым, йомакым, миф ден легендым) арален коденыт. Марий мурын семже, калыкын шӱведыме мутшо моткоч оҥайын йоҥгат, чонышко шыҥенак пурат да ала-кушко, торашке «наҥгаят», пуйто эртыше курымлаш пӧртылтат. Тыгайжым лудмеке, мыят Иван Грозный жапысе XVI курымыш миен лектам, а южышт, очыни, эшеат келгышкырак…
– Тендам калыкыште Гудимир лӱм дене шукын палат? Тиде сценылык лӱмда але…?
– Гудимир – проектемын лӱмжӧ, но, чын, калыкыште шукынжо мыйым тиде лӱм денак веле палат. «Гудимир» шомакым рушла каласаш гын, тыгерак лиеш: «гусельная гудьба миру». Кӱсле дене шоктымым ожнысек музыкым лукмо (гудьба, гужение) семын палемдат. Ты проект почеш кӱслем шокташ туныктем, тыгак тушко моноспектакль, йоча йомак, мастер-класс, сольный концерт-влак пурат.
– Молан лачшымак кӱсле?
– Пашаштем шуко тӱрлӧ семӱзгарым кучылтам, но эн тӱҥжылан кӱслем шотлем. Тудо мыйым шке ойырен налын манаш лиеш… Пӧръеҥ-влак кокла гыч кӱслем шокташ туныктышо моткоч шагал. Пашам ыштенам, пашадарем лийын, но икана кӱсле йӱкым колынам да шӱмышкемак логалын, садлан вигак шокташ тунемаш пижынам.
Гудимир проектлан лӱмынак электро-кӱслем ямдылыме. Тыгайже академический да калык кӱслен уэмдыме модельжылан шотлалтеш, тудын йӱкшӧ мотко-очак ойыртемалтшын йоҥга.
– Кушто да кӧлан пашам ыштеда?
– Мый туныктышо, музыкант, композитор улам. Пашам ыштем огыл, а искусствылан служитлем манаш гын, чынрак лиеш. Санкт-Петербург оласе Песчаный посёлкышто Науко йоча академийыште этнический классыште туныктем. Тиде – частный манме тӱҥ общеобразовательный школ, тушто музык урок обязательный дисциплинылан шотлалтеш. Йоча-влакым руш кӱсле, шӱшпык, варган, шаман бубен, немыч шӱвыр – хюммельхен дене шокташ туныктем. Шыже гыч Дунаевский лӱмеш искусство школышто (профессиональный музыкальный кугыжаныш школ) тӱнямбалсе калык-влакын тӱвырашт дене палдараш тӱҥалам. Тушто икшыве-влак дене серб, белорус, болгар, чуваш, удмурт сем ден муро-влакым, Европысо кокла курымысо музыкым утларак пален налыт, шокташ тунемыт. Мутат уке, марий муро-влакым шкетын але ансамбль дене мурымо нерген мутланаш тӱҥалына.
– Шкеже кушто шочын-кушкында?
– Ош теҥыз воктене, Беломорск олаште. Пӱрымашем тыге савыралын: руш улмем чотрак шижаш да калыкемын тӱвыражым утларак пален налаш манын, тӱнямбалсе калык-влакын культурыштым шымлем, тунемам.
– Музык, сем мо Тыланда?
– Музык – чонан гай, тудын дене «мутланаш» тунемам. Мый музыкын йылмыжым, тудын койышыжым тунемам да вара тудым шкенан тӱняшке «кондем». Мемнан деч посна музык лиеш мо? Конешне уке, муро, сылне сем тӱнянам пояҥдара, чоншижмаш дене сӧрастара, ончыко сай ӱшан дене каяш тарата. Музык – кумылым нӧлтышӧ «саркурал», кӧ тыге огеш шоно гын, тудо музыкант ынежак лий. Музык шотышто музыкант шкенжым чаманышаш огыл…
Алевтина БАЙКОВА мутланен
Фотом соцкылысе лаштыкше гыч налме
