Мемнан унана
Жап ик верыште огеш шого, шке йогынжо дене каенак кая. Ик кече почеш весе, тылзе почеш тылзе, идалык почеш идалык шиждымын эртат. Но тиде жап огыл, а ӱмырна моткочак писын эрта.
Теве Антонина Николаевна Шакирова эше йӧршеш шукерте огыл гына «Кече» («Солнышко») журналым луктеш да редакцийым вуйлата ыле. А таче – сулен налме канышышкат лектын шуктен, кодшо кечылаште, 1 мартыште, 60 ийымат темен. Пашам ыштымыж годым чыланат тудым моткочак чолга, тале, писе ӱдырамаш семын паленна. Кызыт, пенсионер-влак радамыш ушнымекыже, тыгай айдемын чонжылан кузерак чучеш? Йокрок шӱлыш мыняр-гынат садак авалта, очыни? Кызыт тудо мом ышта? Яра жапшым молан пӧлекла – тиде да икмыняр моло нерген А.Н.Шакирова дене мутланена.
— Антонина Николаевна, эртыше лӱмгечыда дене саламлена! Таза, пиалан лийза! Кажне еҥ, витле ийым темымекше, илышыжым савырнен ончалеш, иктешлымашым ышта. А кудло ийым темымеке шижмаш могай? Тудо куандарыше? Але иктаж-мом ыштен шуктыдымыла чучеш?
— Кудло ий шагалжак огыл, но шукат манме огеш шу. Йоча годым кумло-нылле ияш-влак нерген «ой могай кугу, шоҥго » манын шонен ончымо гын, кызытсе шинча дене вес акым пуэт: могай эше самырык манат. Ийгот эртыме семын уш-акыл, чон шижмаш весештеш, пойдаралтеш.
Эртыше жапым шарналтемат, южгунамже чонемлан лапкан чучеш. Молан? Жапыштыже икшыве-влак дене пырля нигушкат канаш миен коштмо огыл, ни Шем теҥызет, ни мо. Эре окса чӱдӧ лийын. Эртак ял, пакча, паша… Ынде шочшына-влакат кугу улыт, шкеныштынат йочашт уло. Ме йочаланна мом пуэн шуктен огынал, кеч уныкана-влак йӧратымашым, чон шокшым утларак шижын кушкышт манын шонем.
Конешне, тидлан кӧра шкемым титаклем. Ирина ӱдырна лыпландара. «Авай,- манеш, — тый жапыштыже мом кертынат, чыла ыштенат. Сандене шкендым ит шылтале». Тыгай шомакым коламат, пыртак лыпланем. Содыки, шонем, икшывына-влак шотан кушкыныт. Ирина кызыт Америкыште ила, кокымшо йочам вучат. Сергей эргына МВД системыште тырша, тудынат кок эргыже уло. Эн изи Аля ӱдырнат Дарина уныкам пӧлеклен, кочаж ден коважын чоныштым куандара.
Юмо илышаш кечым пӧлекла гын, ыштышаш паша шуко. «МАМА» мер фондым вуйлатымем годымак ӱдырамаш-влакым чапландараш шонымашан мероприятийым эртарынем ыле. Кузе тудым эртараш, мом ышташ кӱлмым — чыла шинчаончылнем ужам, вуйыштем кучем. Иктылан да весылан эртак ойлем, эх, эртарашет ыле. Конешне, шонымашым весе налын кертеш, можыч, эртаренат колта. Но мыйын семын огыл, шке шинчаончалтышыж гоч. Сандене нигӧат ок эртаре гын, шкеак эртарынем ыле. Лач шийвундым гына муаш кӱлеш.
Книгам возымо шотышто. Молан от возо манын, шукын ойлат. Мый йоча-влаклан возышо автор семын палыме улам. Икшыве-влаклан возаш неле. Кызытсе ньога-влак пеш ушан улыт. Нуно утларакше телевизор, компьютор воктене жапым эртарат. А туштыжо мом гына огыт ончыкто! Тугай мульт- фильм-влак, передаче-шамыч — ончен ӧрат. Шоналтет, книга деке савыраш манын, могай сай йомакым але ойлымашым возаш кӱлеш. Кызытсе икшыве семын шонен мошташ, илаш, нунын йылмышт дене мутланаш манаш веле… Такше кугыеҥ-влаклан возымо шуэш. Психологий сынаным. «Кӧ титакан» книгаштем неле илыш нерген возымо. Лудшо-влак дене вашлиймем годым ойлат ыле: «Ай, Тоня, книгатым шортын-шортын лудым вет». Ынде молан тыгай илышыш шумо, кузе тидын деч утлаш лиеш? Тыгай сынан книгам возымо шуэш.
— Тыланда такше тынар ийым йӧршынат от пу. Тидын секретше могай? Ала моткоч кужу жап йоча-шамыч дене пашам ыштымат полшен?
— Поро мутланда тау. Илалше еҥын чурийже илышым кузе илен эртарымыж нерген ойла, маныт. Кузе шонеда, айдемын илышыжым мо эн чот «кочкеш»? Мыйын шонымаште, кӧранымаш. Мый гын еҥлан ом кӧране, осалымат ом шоно. Йочам годымак омыштем Шочынава шижтарен ыле: «Еҥлан осалым от ыште гын, мый эре пеленет лиям». Тидым нигунам монден омыл, эре ушыштем кученам. Конешне, мый суксо омыл. Пеш вашке ылыж каем. Пашам ыштыме жапыште южгунамже торжанат пелешташ пернен. Можыч, иктаж-кӧн чонжым сусыртенамат. Газетым лудшо еҥ коклаште тыгайже улыт гын, нунын деч мыйым проститлаш йодам. А такше мый пиалан улам. Ӱдырамашлан мо кӱлеш, Юмо чылажымат пуэн: ешым, икшывым. Мер илышыштат, пашаштат чон пыштен, йӧратен тыршыме. Йоча журналыште шуко ий пашам ыштенам, тунамак калыкын пагалымашыжым шижынам. Правительстве кӱкшытыштат пашам акленыт: ончыч республикын сулло журналистше чап лӱм дене палемденыт, варажым Россий культурын заслуженный пашаеҥже чап лӱмым пуэныт. Тидлан ачам-авамлан, Шочынавамлан, родо-тукымемлан, пӱтынь марий калыкемлан таум ыштем.
— Те ӱмырда мучко моткочак чолга ӱдырамаш лийында. Кызыт чонлан, ушлан йокрокын огеш чуч? Тудым сеҥаш манын мом ыштеда? Ала книгам шуко лудыда, ала кидпашам ышташ тӱҥалында?
— Айдеме кеч-могай сай шонымашымат илышыш шкетын шыҥдарен ок керт. Марий кугыжаныш университетыште тунеммем годым мыйым комсорглан сайленыт ыле. Тунамсе пагытым шарналтемат, пырля тунемме йолташем-влаклан семынем тауштем. Мыняр шонымашым илышыш шындараш полшеныт?! Могай мемнан виян группо ыле! Кызыт шукынжо лӱмлӧ еҥ улыт. Изинек чолга еҥын кушмо семын чолгалыкше ешаралтеш веле.
Пенсийыш лекмеке, шкемым пӱтынек уныка-влаклан пӧлекленам. Нунын пелен йокрокланаш ок перне. Яра жапыште книгам лудам, компьютер воктене шинчылтам. Кызыт илыш пеш писын куржеш. Почеш кодаш огыл манын, тӱрлӧ уверым лудам. Южгунамже увер-влакет чонымак корштарат. Тидыже, конешне, сай огыл. Шкем перегаш кӱлеш. Мый чылажымат шӱм гоч колтем, сандене южгунамже ойгыремат, шыдешкемат. Мыланем коррупционер-влак нерген возымо материал огеш келше. Лудын лектамат, лыпланен ом керт. Семынем шонем: «Ну, мо ок сите? Пашадарет изи огыл, ешетлан чылажымат ситаренат, эше тынар миллиард дене шолышташ кӱлеш». Южгунамже шоналтем: кеч ик взяточникын, але вес семынже ворын, погыжым поген налашат, черле йоча-влаклан але шке кодшо шоҥгыеҥ-влаклан шеледен пуаш ыле…
— Те пелашда ден коктынат ӱмырда мучко журналист пашаште тыршенда. Павел Шакирьянович гын алят мемнан радамыштак. Коктынат ик пашам ыштыме икте-весым умылаш утларак полшен, очыни?
— Чынак, калык мыйым журналист семын пала. Пелашемат ты сомылымак шукта. Тудат мыйын семынак кок чап лӱмым сулен. Южышт «кок маска ик вынемыште илен ок керт» маныт. Ме теве ынде кумло кудымшо ийымат «ик вынемыште» почаҥына. Икте-весынам чытена, коеш. Юмо тазалыкым пуыжо. Чияш вургемна, ӱстембалне кочкышна, емыж-саскам кушташ пакчана уло. Мо эше кӱлеш? Тӱҥжӧ — тазалык. Тидымак кажныжлан тыланем. Таза, чонда дене эре поро лийза.
Любовь Камалетдинова мутланен.
Фото еш альбом гыч налме.
