ойла амалкалче Эльвира Яковлева
Ме кажне гана У ий деч мом-гынат уым, ӧрыктарышым вучена. Шӱдырмужаҥышлан (а мо, гороскопым тыге манаш пеш келшен толеш) эҥертен, шушаш ий могай лийшашым рашемдаш тӧчена. Ӱмашсе мужаҥыш тений кузе шукталтмым ончен, кокланже ӧрын колтена: а вет ала-мож дене келшенат толын. Но… пашам ыштыде огыл. Яра киен, нимо ок ышталт. Параньга районын ӱдыржӧ, Морко районын шешкыже индивидуальный предприниматель Э.А.ЯКОВЛЕВАТ тыгак шона. У ий вашеш тудын дене мутнам вашталтена.
— Эльвира Аркадьевна, те шӱдырмужаҥышлан (але гороскоплан) ӱшанеда мо?
— Ӱшанем, гороскопышто мом возымым эре эскерем. Мый Ир сӧсна идалыкыште шочынам. Тиде янлык эре пургедеш, пургедеш да мом-гынат кычал муэш. Садыгак шонымыжым ышта. Мыят тыгаяк улам докан. Ир сӧсна идалык мылам тений сайын эртыш.
— Умылем, мо шотышто. Тенийлан шӱдырмужаҥышым ончен шинчышемла, тыге возымо шинчамлан перныш: «Шке зодиак знаклан келшыше идалыкыште еҥ-влаклан тӱҥ шотышто эре гаяк келшен толеш. Тыге Ир сӧсналан финанс шотышто йӧн лийшаш…»
— А мо, чын. Пашам ыштет гын, финанс толеш… Яра киет гын, уке.
— Те кызыт идалык шот дене зодиак знак нерген ойлышда. А тылзе шот дене ончымаште зодиак знаклан кузерак келшен толыда?
— Мый июнь тӱҥалтыште шочынам, Йыгыр улам. А Йыгыр тугай айдеме – чылалан келшен толеш. Тудо чыла денат кутыра, шканже ок келше гынат, нигӧм ок покто, ок шӱкал. Санденак, шкеже огыл гын, Юмыжо тудын деч осалым кораҥда, арала. Теве молан эре шыргыж гына вашештем.
— А вет порылыклан нимо ок шу.
— Таклан огыл весым колышташ, умылаш тыршем. Ӱдырем ойла: «Авай, ала тылат психологий кабинетым почаш?» Мый манам: «Нуно тыглаяк чоныштым почнешт. А мый нуным колыштам да ойым пуэм. Темлымем шотыш налыт але уке, шке палат. Тӱҥжӧ – умылаш таратем.
— Тидыжак шукыж годым илышыште ок сите. А шкендажым бизнес пашаш толаш мо таратен?
— Мый ончычшо латкандаш ий Йошкар-Оласе «Сувенир» фабрикыште тыршенам. Кинде-булко цехын мастерже, мӱгинде цехын начальникше лийынам… Кушто пашам палыше ок сите, тушко колтеныт. Но йӱдшӧ-кечыже ыштен ярнышым да… Москваш лектын кайышым. Туштыжо кум ий кевытыште ыштенам. Вара ешлан кӧра мӧҥгӧ тольым. Медведево район Юбилейный посёлкысо «Клубника» фирмыште тортым ыштат ыле, тудын торговый представительже семын ныл ий коштым. Опытым поген ситарен, Йошкар-Оласе «Сдобново» предприятийыш куснышым. Ынде тудын тортшым, оптовик семын налын, регионлашке колтылаш тӱҥальым. Шымше ий ты бизнес пашам ыштем.
— «Сдобново» торговый маркан тортым оласе ик кевытыште веле огыл ужаш логалын. Тутло, сандене меат тӱҥ шотышто тудым налына.
— А ме тортым районлашке да вес регионлашке колтылына. Ты продукт, шкат паледа, кужун ок аралалт, сандене пеш писын намиен шуктыман. Башкортостаныш машинана йӱдым лектеш гын, Киров кундем ден Татарстаныш – эр-эрдене. Манаш веле, ӧрдыжтӧ 160-170 кевыт дене кылым ыштыме. Мутат уке, ме шкеже чыла вере коштын огына шукто. Но кушто заказ шукырак, тушко лекташат логалеш. Ты пашам жапше годым пелашем, Константин Леонидович Яковлев, шуктен, но ӱмаште тудо илыш гыч кайыш – шӱмжӧ кырымым кенета чарныш. Сандене кызыт тӱҥ ӱшан — ӱдырем-влаклан: кугуракше, Анна Константиновна, Марий кугыжаныш университет деч вара бухгалтер-экономистлан ышта гын, изиракше, Ольга Константиновна, Марий радиомеханический техникум деч вара – менеджерлан. Манмыла, кокымшыжлан верлашке лектедаш перна. Теве тыгай мемнан еш бизнесна.
— Но тидыже тендан бизнесдан ужашыже гына, туге вет?
— Да, район мучко савырнышемла, палымем-влак ужынытат, ойлат: «Эльвира, кевытым ужалат, айда, нал…» А мыйже ӧрынат колтышым: «Ала…» Кеч шкеже изинек кевытан лияш шоненам. Да икте веле огыл, икмыняр кевытан… Мӧҥгӧ толын, ӱстел воктеке шинчымат, тидын нерген ойлен пуышым. Молан кокытеланенамже – погынышо окса дене пачерым але коттеджым налаш шоненна. А мом кольым? «Да вет тыйже изинек кевытан лийнет. Мом кокытеланет, нал!..» — каласыш пелашем. Ӱдырем-влакат тыгак ойлышт. Вот тыге кевытан лийым. Шочынжо Параньга район Вочарма ял гыч улам, а кевытшым Морко район Унчо селаште нальым… Уке, мый тидлан ом ӧпкеле – калык тушто поро. Сатум намиетат, эре куандарат: «О-о, озавате толын!.. Чай йӱаш пуро…» Адакше пелашемын ачаж ден аваже Морко район Нуръял Корамас гыч улыт.
— Тугеже пелашда тендан кумылдам умылен моштен…
— Да, илыш гыч кайымыж деч ик ий утла ончыч тыгай савыртышым ышташ таратыш. 27 ий пырля иленна. Пеш полшен, пеш йӧратен. Кевытыш сатум наҥгаяш кӱлеш гынат, ойла ыле: «Мом коштат? Мый шке миен толам». Тудлан заявкым пуэм, да мо кӱлешым шке наҥгая. Сад участкышкат каена, тудо эре манеш ыле: «Мом тынар пургедат? Шич, изиш каналте». Шкеже ок йӱ, ок коч, эре пашам ышта, а мылам каналташ шӱда. Константин Леонидович ОМОН-ышто пашам ыштен, вара пенсийыш лектын. Оласе ик предприятийыште филенчатый омсам ыштымаште тыршыш, но бизнеслан пижмекем, кудалтыш. Вет паша шуко, ыштен шукташ йӧсӧ – мылам полшаш пиже.
— Йӧратыше гына тыге ышта…
— Эше тылеч ончычак тудо мылам Ӱдырамаш пайремлан автомобильым налын пуыш: «Кудалышташ тунем!..» мане. Вара чӱчкыдынак машина дене кечывалвел кундемыш канаш кудалыштна. Идалыклан ик гана веле огыл. Пытартыш жапыште кевытым почмо деч вара паша шуко ылят, манаш тӱҥале: «Тый каналташ миен тол, олмешет ыштем». А кызыт ӱдырем-влак тыгак ойлат: «Авай, тый ноенат, иктаж-куш каналташ миен тол». Мо шонеда, тений кум гана вес эллаште лийым. Майыште шӱжарем Анапысе унагудыш каналтыме шот дене пашам ышташ сезон жаплан наҥгаен кодышым. Уке гын ялысе сурткайык комплексыште тыршен, черланен шуктен ыле. Тылеч икмыняр ий ончыч авамым тушкак каналташ намиен коштыктышым. Тенияк июньышто шочмо кечем Испанийыште вашлийым, октябрьыште Турцийыште лийым.
— Пеш чолга улыдас. А У ийжым кушто, кузе вашлийыда?
— Мый ӱдырем-влаклан кызыт ойлем: «Кайыза йолташда-влак деке, а мый мӧҥгыштӧ вашлиям. А нуно маныт: «Кузе тымарте вашлийме, тугак вашлийына – пырля, еш дене». Ончыч мӧҥгыштӧ лийына, вара олан рӱдӧ площадьышкыже лектына, тушечын могай-гынат унам, палымына-влакым, кондена.
— У ийлан могай ойыртемалтше кочкышым ямдыледа?
— Мый тиде У ийланат яндар сӧсна шыл пӱчкышым налам. Тудым сетке семын пӱчкедем, тушко чеснокым шӱшкам, шинчал дене йыгем да, ший кагазеш (фольгаш) вӱдылын, шагатлан духовкыш шындем. А ты жапыште 250 грамм апельсин сокым, 150 грамм мӱйым, тутлын ӱпшалтше пурысым, гвоздикым, изишак нӧшмӱйым иктеш пыштен варем да духовко гыч лукмо шыл пӱчкышыш йыгем. Вара тудым, угыч ший кагаз дене вӱдылын, шагатат пеле жаплан духовкыш шындем. Тушеч кӱктен луктын, ший кагазым кораҥдем да когаргышырак лияш уэш пуртен шындем. Тугай чот тамле лиеш – йылмет нелат! Палымем-влак эре моктат.
— А шушаш Коля идалык шот гыч ончалаш гын?..
— Коля пареҥгым монь огыл, утларакше пырчым йӧрата. Сандене гарнирлан рисым ямдылаш келшен толеш. Мый гын тыге ышташ шонем. Шыл кочкышлан тудо лач лиеш.
А вес идалыкыште пареҥге да чыве шыл дене кочкышым ямдылем. Пареҥгым пӱчкеден оптем, ӱмбакыже чывым пыштем, вара адак пареҥгым пӱчкеден оптем, шоганым ешарем да духовкыш шындем. Изишак кӱктем, луктам, ӱмбакыже сырым нӱжын пыштем да угыч духовкыш шындем. Ший кагазыш вӱдылде. Ты кочкышат пеш тутло лиеш.
— У ийым вашлийме годым эше могай йӱлам шуктеда?
— У ийым вашлияш тӱҥалме годым ший окса лийшаш. Вет тений Ший коля идалык. Оксам мушкат, шампанский бокалыш пыштет, пелйӱдлан шагат пералтыме годым йӱын колтет. А кодшо тыгыде оксам идалык мучко калташте пелен коштыкташ кӱлеш – тунам окса эре толаш тӱҥалеш. Тыге мый ӱмаште икымше гана ыштенам да келшен толмыла чучеш.
Эше У ийлан тыланымашда уло гын, кагазеш возыза, йӱлалтыза да бокалыш пыштен йӱын колтыза. Но шонымаш-тыланымашыже чон гыч лекшаш. Мый эртыше ийын мом шоненам, чыла шукталтмыла чучеш.
— У ий дене саламлыме шомакда?..
— Лудшыда-влакым да уло марий калыкым У ий дене саламлем! Кужу ӱмырым, пеҥгыде тазалыкым, волгыдо пиалым тыланем. Ваш-ваш йӧратен, умылен, полшен илыза – тунам чыла шотлан толеш.
Юрий ИСАКОВ.
Авторын да еш альбом гыч налме фото
