МЕР ИЛЫШ ДА ЙӰЛА СТАТЬИ

Лӱмет возалте шарныктыш оҥаш

Вуймутысо ой – Волжский район Эҥерӱмбал ялын эргыже, МАССР культурын сулло пашаеҥже, 1987 – 1999 ийлаште «Марий коммуна» (кызытсе «Марий Эл») газетын тӱҥ редакторжо, профессиональный журналист Василий Александрович Матюшевлан. Кодшо кугарнян Карай школ пырдыжеш тудлан шарныктыш оҥам пижыктыме.

Тӱрлӧ кугу должностьышто пашам талын ыштыше, журналист пашаште кугу кӱкшытым налше, сылнымут дек шӱман землякыштын илыш корныжым шергалаш, поро мут дене шарналташ ты кугу вашлиймашке Волжский районысо депутат-влак погынымашым вуйлатыше Владимир Сергеев, Мер каҥаш вуйлатыше, Оньыжа Эдуард Александров, Марий калык конгерессым вуйлатыше Эдуард Иманаев, «Марий Эл» газетын тӱҥ редакторжо Александр Абдулов, пырля тунемме йолташыже Р.И.Колесникова, тыгак Корамас, Сотнур, Порат, Пӧтъял кундемласе администрацийлам вуйлатыше-влак, районысо школлаште марий йылмым да литературым туныктышо-влак толыныт.

– Василий Александровичын биографийжым шымлен ончалаш гын, тудо колхозышто пашам ышташ тӱҥалын, умбакыже илыш тыге савырен, чумыр вийжым журналистикылан пуэн, – саламлен ойлыш район администраций вуйлатыше Владимир Сергеев. – Шарныктыш оҥам пижыктымына тунаре кугыеҥ-влаклан огыл, кунаре йоча-шамычлан кӱлешан. Юлсер калык гыч лекше патыр еҥ-влакым пален да примерым налын шогышт, вет нунын семын кугу кӱкшытыш шуаш и уш-акыл, и вий кӱлыт, айдеме чыла могырымат виян лийшаш.

Оньыжа Э.Александров тыгай суапле сомылым ыштыме дене ме марий калыкын йӱлажым, тӱвыражым, йылмыжым арален кодена, манын палемдыш. Верысе онаеҥ Аркадий Федоров, Ош Кугу Юмылан пелештен,  ончыкыжат Карай кундемыште Зинон Прохоров, Валерий Иванов, Юлмарий-Матюшев гай талешке-влак кече гычын кече, тылзе гычын тылзе лектын шогаш, самырык-влак шке пашашт дене, шке чапышт дене Марий кундемнан, Карай кундемнан чапыштым нӧлтен шогаш йодо.

В.А.Матюшевын шочмыжлан кодшо ий октябрьыште 80 ий темын. Тиде кечын Карай кыдалаш школышто эртыше мероприятий годым школ директор Любовь Сергеева ден Марий калык конгресс вуйлатыше Эдуард Иманаев (тудат Юлсер кундемын эргыже, Азъял гыч) шарныктыш оҥам пижыктыме  нерген мутланен келшеныт, ты ойым администраций велым сайлан шотленыт. «Пагалыме Василий Александровичым ялыштыжат порын шарнат, тудын шочмо сурт олмыштыжо весе оралтым чоҥен. Мемнан шонымаште, школ чумыр калыкым иктеш ушен шогышо шнуй верлан шотлалтеш, а лӱмлӧ землякна Карай кундемысе тӱшка калыклан палыме, сандене шарныктыш оҥам школ пырдыжеш вераҥдаш шотеш толеш, – умылтарыш Любовь Анатольевна. – Теве таче шошо чевер кече моторлыкшо дене мемнам иктеш чумырыш, пашана шукталте». Э.Иманаевын ойлымыж гыч, тудланат В.А.Матюшев дене шуко гана вашлийын мутланашыже пернен, Йошкар-Олашке тунемаш толмекыже, шочмо вершӧр гыч лекше вуйлатыше «маяк гаяк лийын».

Кызытсе «Марий Эл», ончычсо «Марий коммуна» газетым шӱдӧ ияш курымышто чылаже 24 редактор вуйлатен. Тышеч нылытынже – Волжский кундем гыч: тиде – Андрей Эшкинин (1924-1929 ийла), Григорий Эрский (1941-1943), Пётр Корнилов (1967-1977) да Василий Матюшев (1987-1999). Чыланат пеш тале марий лийыныт. «Мый Василий Александрович дене пашамым тӱҥальым, ик жап алмаштышыже лийым, кызыт тӱҥ редактор улам. Кодшо курымын 60-70-80-шо ийлаже марий журналистикын шӧртньӧ пагытше лийын, тунамсе редактор-влак пеш тале, Россий кӱкшытан чаплӱм дене палемдалтше журналист-влакым куштеныт. Нунын коклаште, каласен кодаш гын, Василий Иванов, Эврик Анисимов, Гельсий Зайниев, Юрий Галютин, Павел Шакиров да молат улыт, – Александр Абдуловын каласкалымыжым колышташ кугыеҥ-влакланат, йоча-влакланат оҥай ыле. – Матюшев пеш поро айдеме, шке пашажым сайын палыше журналист, сай организатор ыле». 

Чаманен каласаш логалеш, пайремышке акажат, ӱдыржат, пырля тунемме йолташыже Валерьян Андреев толын кертын огытыл. А теве ик классыште пырля тунемше Раисия Ивановна Колесникова тыгерак шарналтыш:

– Ме Василий дене 1956-1958 ийлаште Кугу Порат школышко пырля коштынна.   Тудо изинекак литератур деке шӱман ыле, кажне мероприятийлан литератур дене кылдалтше мом-гынат шонен луктеден. Майоров-Шкетанын «Ораде» пьесыж почеш спектакльым шынденна, мый Овокля лийынам, Елена Волкова кувам модын, а Василий секретарь лийын, тунар чот калыкым воштылтен. Пырля тунемше рвезылан чап оҥам пижыктыше-влаклан тауштем, йоча-влаклан каласем: тудын чапшым ида волто, нӧлташ веле тӧчыза.

Шарныме оҥа ӱмбач ош леведышым налаш Карай кыдалаш школын чолга тунемшыже-влак Дарья Захарова ден Денис Янцитовлан ӱшаненыт.

Дарья ЗАХАРОВА, 10-шо классыште тунемше:

– Мыйын кумылем пеш нӧлтшо, тыгай кугу пашам шуктенам. Адакшым таче мыйын шочмо кечем. Тыгай лӱмлӧ еҥ-влакым палыман, аклыман, нуно вет районын веле огыл, республикын чапшым нӧлтат. Тыгай мероприятий-влак кӱлешан улыт.

– Тый журналист лияш от шоно?

– Уке, мый врач лийнем, еҥ-влакым эмлынем. Но, мыйын шонымаште, журналистын пашажат врачын гаяк: тудо мут дене эмла.

 

Василий Александрович нерген мут лекмеке, шукын тудын поро кумылжо, йодшо-влаклан полшаш ямде улмо койышыжо нерген палемден каласышт. Пӱртӱсат айдемын могай улмыжым шижеш, докан. МЧС тиде кечылан озыркан мардеж да кӱдырчан йӱр талышныме нерген шижтарыш. Но кугарнян Карай кундемыште чевер кече шыргыже, а эрлашыжым кечыгут манме гай лыжга йӱр мландым нӧртыш.

Л.СЕМЕНОВА

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий