Пытартыш ийлаште элым вуйлатыше-влак кугу тӱткышым кушшо тукымын чонышкыжо Шочмо элым йӧратыме, тудын дене кугешныме шӱлышым шыҥдарымылан ойырат. Вет элын ончыкылыкшо лач тудын дене кылдалтын. Самырык еҥын ончылно – кумда корно. Кажныже шкан лишылым, келшышым ойыра. Профессият тӱрлӧ уло: туныктышо, врач, строитель… А эше уло тыгай профессий – Родиным аралаш.
Ты профессий пагалыме да почётан.
Шукерте огыл Йошкар-Оласе Россий Армийын культур полатыштыже военный вузлаште туныктышо, представитель-влак дене вашлиймаш лие.
Темыжат лач тыгаяк: «Уло тыгай профессий – Родиным аралаш». Вашлиймашке толшо уна-шамыч шке ончыкылыкым военный сферыште ужшо ӱдыр-рвезе-влакым кўлешан увер дене палдареныт. Тиде але тудо вуз нерген келгынрак каласкаленыт. Эн тӱҥжӧ – тунемше военный вузысо преподаватель дене шкеак кутырен, пайдале ой-каҥашым налын кертын.
Выпускник-кадет класслаште тунемше-шамыч ончылно военкоматын Йошкар-Оласе отделжын начальникше В.Панков, Рӱдӧ военный округын Объединённый стратегический командованийжын инспекторжо А.Самсонов, Республикын военный комиссарже С.Сидоркин ойленыт.
РФ Миноборонысо вуз-влакын представительышт: РВСН-ын Петр Великий лӱмеш военный академийжын факультет начальникын заместительже полковник В.Ершов, военно-морской политехничесий институтын старший преподавательже 1-ше ранган капитан И.Волгин, С.М.Будённый лӱмеш свяь военный академийын доцентше подполковник С.Грачёв, А.И.Можайский лӱмеш Военно-космический академийын доцентше подполковник К.Болдырев тунемме заведений дене палдареныт. Тыгак 2012 ийыште Москосо Военный университетым тунем лекше землякна, таче кечылан старший лейтенант А.Петровын пример дене пеҥгыдемден каласкалымыже оҥай лийын.
Таче кечылан Россий Федерацийыште 26 военный кӱшыл тунемме заведений, нунын 9 филиалже уло. Тушто идалыкеш чылаже кок тӱжем офицерым туныктен луктыт.
Кушко да могай вузыш тунемаш пурымо шотышто выпускник-влак кызытак азапланаш тӱҥалыныт, да арам огыл. Тидлан ямдылалташ жап эше уло. Но выпускник-влаклан тидымат шотыш налман: ЕГЭ результат дене гына военный вузын студентше лияш ок лий. Тушко логалаш ямдылалтше абитуриент-влак олимпийский ӱжмаш дене илат, манашат лиеш: писынрак, кӱшкырак. виянрак! Молан? Самырык еҥ эн ондак таза, келге шинчымашан, физически ямдылалтше лийшаш.
Мутлан, Санкт-Петербургысо А.Ф.Можайский лўмеш военно-космический академийыш пурымо годым писылык шотышто, вийым да чытымашым тергыме упражнений-шамычым сдатлыман. Тылеч посна тӱрлӧ кужытыш куржталман, турникыште шкем нӧлтыман… Кӱшыл образованийым налше выпускниклан (5 ий) «лейтенант» званий да «специалист» квалификаций пуалтеш, а ты академийыште кыдалаш профессионал образованийым налше-влак (2 ий 10 тылзе тунемман) «прапорщик» званий да «техник» квалификациян лийыт.
Ты вузыш логалаш шонышо еҥ верысе военный комиссариатыш йодмашым возышаш. Кӱлеш документым ямдылен, медицинский комиссийым эртышаш да документым тушкак сдатлышаш. Военный комиссариат гоч академийыш логалме шотышто уверым налын, вузышто вступительный экзаменым сдатлыман. Моло вереат тунемаш пурымо шотышто йодмаш тыгайракак сынан.
Нигӧлан у огыл: шукын ВДВ-ш логалаш шонат. Таче кечылан, Рязаньысе десант училищыш (эн престижный военный вузлан шотлалтеш) пураш вступительный экзаменыште ончылгоч чаракым сеҥен эртыме полоса деч посна шокшо асфальт дене куд километр марш-бросокым эртыман. Тыгаят лийын: 700 абитуриент гыч тӱрлӧ амаллан кӧра 100 еҥже дистанций гыч кораҥын. Тыште, мутат уке, физподготовкылан моткоч кугу тӱткышым ойырат.
Илышын вашталтмыж дене военный службыштат вашталтыш шуко лийын. Таче кечын военнослужащий жапыштыже пашадарым налеш, шке ешыжым пукшен-йӱктен луктын кертеш. Шкенжын ончыкылыкшымат ӱшанлым да волгыдым ышташ йӧн уло. Тыгай службыш айдеме ушна гын, 12,5 ий гыч пачеранат лийын лиеш, моло льготат шагал огыл.
Тидымат шотыш налман: пӧръеҥ чыла шотыштат пеҥгыде лийшаш.
Грек йылмыште patris Отечество манмым ончыкта. Патриотизм – элым, кундемым йӧратымаш. Тудо кажнын чонышто лийшаш.
Совет жапыште патриотизм шижмаш пеш куатле лийын, чыла еҥ чоныш келге вожым колтен. Тиде поснак Кугу Отечественный сар жапыште шижалтын. Ик жап тудо лушкыдемын ыле, манашат лиеш. Но таче тудым уэш илышыш шыҥдарыш верч кугу паша ышталтеш. Военно-патриотический месячник-влак эртат, клуб, кадет класс-влак почылтыт. Пайдажат уло: рвезе-влак салтак радамыш кумылын шогалыт, военный вузлашке тунемаш пурат.
Тений Марий Эл гыч 97 еҥ военный заведенийлашке тунемаш пурен. Нунын коклаште кок ӱдыр уло. 89 еҥ вузышто тунемеш гын, 8 еҥ – кыдалаш-профессиональный тунемме тӧнежыште. Тунемаш пурышо-шамыч коклаште вич еҥже Вооружённый Вийыште службым эртыше, 12 еҥ вузысо 1-2-шо курс деч вара улыт.
Е.Эшкинина.
