Шем теҥыз мучко, вӱд шуҥгалтыш дене пырля
Июльын пытартыш каныш кечынже, рушарнян, Российыште Военно-Морской флот кечым палемдат.
Кугу вий, куат, ӱшан…
Отечественный флотын историйыштыже шагал огыл сеҥымаш лийын. Ты сферыште ятыр рвезе службым эртен. Таче нунын кокла гыч икмынярышт дене палдарена.
Мутат уке, тӱрлӧ чаракым чытен лектын должность денат пагалыме еҥ лияш – кугу чап. Газет лаштыкыштына Волжский район, Пезмучаш ялеш шочын-кушшо, кызыт Севастопольышто Черноморский флотышто тыршыше, 2-шо ранган отставкысе капитан Евгений Савинов, тудын службыж нерген палдаренна. А офицер марте кушкаш, шуко нелым эртыме.
– Тидыже чын. Шонымашке шуаш манын, школ деч вара Киевысе высший военно-морской училищыш тунемаш пураш каенам, экзаменымат икмыняр гана кученам. Иканаште тунемаш пурен кертын омыл, вет тыгайже тунам пӱтынь СССР-лан икте веле лийын. Кугу конкурсым эрташ кӱлын, – ойла Россий Шем теҥыз флотысо корабль ден судно-влак соединенийын ончычсо командирже Евгений Егорович.
Икымше курс деч вара марий патыр практикым Северный флотышто эртен. Кокымшо деч вара Балтийский, а кумшо курс деч вара – Черноморский флотышто. Тудо лу эн сай тунемше коклаш лийынат, Черноморский флотым ойырен. 1993 ийыште россий беженец-влакым Абхазий гыч лукмаштат полышым пуэн. 1996-2003 ийлаште Севастопольышто верланыше военный корабльын командирже лийын. Чоткар кундемын эргыже Российысе Шем теныз флотын тӱҥ базыштыже служитлен, Феодосийыште тергымашым эртарыме рӱдер теҥызыш лектын, корабльысе у вооруженийым тергеныт. Евгений Егорович 28 корабль ден судным вуйлатен шоген. 2008 ий августышто шке соединенийже радам гычак чумырымо отрядын командиржылан шогалтеныт, Абхазий кундемыш, Грузий ден Осетий кокласе вашпижмаш ылыжме верыш колтеныт. Армий ден флотышто вашталтыш деч вара у Обороно министр Сердюковын, вуйлатымыж почеш, самырык марий офицерымат гражданский должностьыш кусареныт, а 2010 ийыште Феодосийыште шогышо посна судно-влакым Севастопольский бригадыш ушеныт. «Крымская весна» деч вара экологический службышто начальник сомылым шуктен. 2016 ийыште А.В.Александров лӱмеш мурышо да куштышо ансамбль самолёт дене теҥызыш волен возын. Ты самолётымат Евгений Егорович судныж-влак дене нӧлталаш полшен. Кок ий ончыч Е.Савинов «Кавказ-2020» кугу ученийыште лийын.
Евгений Егорович пашажым йӧрата, порысым кумылын шукта. А Севастопольышто военно-морской парад эн йӧратыме да пагалыме пайремжылан шотлалтеш. Ончыч кеҥежым тудо кумдан эртаралтын. Тушто стройышто лийше чыла корабль ден судно-влак участвоватленыт. Тыгак истребитель ден бомбардировщий-шамыч лийыныт. Чыла тиде – Шем теҥыз флотын Вийже. Таза капкылан, тыматле да тыгодымак моткоч пеҥгыде койыш-шоктышан командирым паша верыштыже чылан пагалат, йӧратат да колыштыт. Ойырен налме корныштыжо пеҥгыдын шога, молылан – сай пример.
Теҥыз, шторм – ӱмырешлан шарнымаш
– Ты кече мыланем – кугу пайрем. Кӧ флотышто службым эртен, теҥыз гыч ик плафон шинчалан вӱдым шӱлалтыде йӱын, штормым ужын, тудлан тидым умылтарыме ок кӱл. Кумло ий утла ты кечым палемдена. Кундемыштына илыше-влак иктеш чумыргена, «Курск» подводный лодкысо-шамычымат шарналташ огына мондо. Мый кум ий Севастопольышто, Североморскышто служитленам. Чылажат кугу шарнымашым коден. Теҥыз мыланем толкыналтше уржа пасу гай чучын. Лач тӱсшӧ гына кандалге. такшым тӱрлыжат лийын. Сар годсо минымат муынна. Шем теҥызыште кӱрлын кодшо кол кучымо тралеш пӱтырналтше камбаламат кучен лукмо. «Теҥыз шӱдырымат» ик гана веле огыл кучымо. Тыгайже тыглай яра жапыште лийын. Можыч, тидлан кӧра кызытат колым кучаш йӧратем, сонарлашат коштам.
Таче кечын Военно-Морской Флотлан кугу таум каласыме шуэш. Шуко путешествоватленам, тӱням яра ужын коштынам, моткоч кугу илыш опытым налынам, чапле илыш-школым эртенам. Пӧръеҥ коллектив шукылан туныктен. Шке порысем лийже манынак шуктенам, элым араленам. Вет патриотизм шӱлыш эн ончылно лийын, – эртышым шарналтен каласкала таче кечылан «Морко мланде» газетын тӱҥ редакторжо Анатолий Титов.
Военно-Морской Флот – тиде кугу вий, куат, ӱшан. «Военный корабль-влакым ончалын, кумылет нӧлтеш, элна ден кугешныме кумыл лектеш, чапым, вийым шижат.
Такшым теҥыз службым эртыше-влакын илышышт оҥай, кӱлешан. Тыгодым палыман: моряк-влакын пашашт моткоч ответственный. Нуно теҥыз порядкым шуктат, йӱлам арален шогат.
Тиде кечым Марий Элыштат палемденыт. Эн ончыч культур паркыште Курымашлык тул воктене торжественный парад шотлалтеш. Тудо йӱлаш пурен. Варажым Какшан сер воке вашкат. Такшым военный моряк-влак профессионал пайремыштым оҥайын да веселан эртареныт.
Кундемыштына сай специалист-моряк-влакым «Паллада» парус клуб (Козьмодемьянск) ямдыла.
Е.Эшкинина.
