Тений 1 январь гыч Россий мучко национальный проект-влак илышыш шыҥдаралтыт. Нунын кокла гыч иктыже – «Образований». Марий Элыште ты проектым илышыш пуртымо дене кылдалтше мероприятийлам 17-18 июньышто Марий Эл Образований да науко министр Н.Адамова Йошкар-Олаште шукерте огыл почылтшо Йоча да самырык-влаклан технике усталык рӱдерыште да Бауман лицейыште эртарен. Журналист-влаклан тудо «Образований» нацпроектын регионысо 4 проектшым – «Кажне йочан сеҥымашыже», «Цифровой образовательный среда», «Кызытсе школ», «Ончыкылыкын туныктышыжо» – илышыш пуртымо шотышто ыштыме икымше ошкыл да ышталтшаш паша дене палдарен, нунын тӱҥ задачыштым, кӱлешлыкыштым палемден.
«Кажне йочан сеҥымашыже»
Проектын тӱҥ шонымашыже – ешартыш образованийым пуымо системым вияҥдаш.
Таче республикыште тиде паша эн ончыч образовательный организацийлаште ышталтеш. Кажне тунемме верыште могай-гынат кружок, секций уло. Тылеч посна кундемыштына ешартыш образованийым пуышо тӧнеж-шамыч пашам ыштат. Тыге кызытлан Марий Элыште илыше 5-18 ияш чыла йоча гыч 70 процентше кружокыш але секцийыш коштеш.
Марий Эл образований да науко министр Наталья Адамован увертарымыж почеш, «Кажне йочан сеҥымашыже» проект почеш 2024 ийлан тиде чот 80% лийшаш.
– Тудын тӱҥ ойыртемже теве могай. Таче кечылан республикыште илыше йоча-влак шукыжым спорт, кидмастар да моло тыгай кружоклаш коштыт. Но Российыште, Марий Элыште экономикым вияҥдаш технике направлениян кружок-шамыч кӱлыт. Лач тыгайыш коштмыж годым самырык еҥ тиде але тудо профессий дене палыме лийшаш, а варажым, можыч, тудым ончыкылык илышыжлан ойыра. Проектын вуймутыштыжо «сеҥымаш» шомак уло – тиде моткоч сай. Вет сеҥымаш – шке ончылно цельым шынден моштымаш, шонымашыш шумаш да кӱлеш лектышан лияш. Тыгай условийым ме республикысе кажне йочалан ыштышаш улына. Таче ме Йоча да самырык-влаклан технике усталык рӱдерыште улына. Тиде – проектым илышыш шыҥдарымаште икымше кугу ошкыл. Технике могырым моштымашым вияҥдаш тыште чыла условий уло. Лабораторийлашке кызытсе жаплан келшен толшо ик эн у оборудованийлам вераҥдыме. Рӱдерыште пашам ыштыше туныктышо-влак кызыт квалификацийыштым нӧлтат. Тидымат палемдыман: тышке начар тазалыкан икшыве-шамычланат кошташ йӧным ыштыме, – каласыш Наталья Васильевна. Палемдыман, Марий Элым вуйлатыше Александр Евстифеев рӱдерын коллективше ончылно моткоч кӱлешан кок задачым шынден:
- Кажне лабораторийын технический профиль дене пашам ыштыше наставникше (предприятийын специалистше але вузын преподавательже) лийшаш. Тудо йоча-влаклан мастер-классым, занятийым эртарышаш.
- Рӱдер Йошкар-Олаште илыше самырык тукымым веле огыл, районласе ӱдыр-рвезе-влакымат авалтышаш. Тидлан Интернетым кучылташ лиеш, тыгак нунылан занятийлашке кошташ йӧным ышташ.
«Цифровой образовательный среда»
Проектын тӱҥ шонымашыже – образований системын чыла кӱкшытыштыжат информаций технологийым кучылташ.
– Информаций технологий тунемме верым вуйлатыме пашаштат, документым ямдылымаштат, занятийламат авалтышаш, – умбакыже каласкала министр. – Рашрак ойлаш гын, уло образований системыштына интернет сетьым чулымын кучылташ задачым шындыме. Общеобразовательный тунемме верла, кӱшыл да кыдалаш профессионал образовательный организацийла дене пеҥгыде кыл лийшаш: вузласе преподаватель-шамыч интернет полшымо дене школлаште шинчымашым погышо самырык тукымлан занятийлам эртарышаш улыт. Тыгай уроклаште начар тазалыкан йоча-шамычымат туныкташ йӧным ышташ.
Цифровой образовательный программым илышыш шыҥдараш 2024 ий марте кӱлеш техникым налаш палемдыме. Тыгак палемдыме жаплан туныктышо-влак квалификацийыштым нӧлтен шуктышаш улыт, а тидыжым «Российысе электрон школ» полшымо дене ышташ лиеш.
«Кызытсе школ»
Тӱҥ шонымашыже – республикысе общеобразовательный организацийлаште йочалан келге шинчымашым налаш кызытсе жаплан келшыше йӧным ышташ.
Тиде проект почеш, тыгай паша ышталтшаш
1.У школ-влакым чоҥаш.
Наталья Васильевнан ойлымыж почеш, кызыт нуно Йошкар-Олаште (825 верлан) да Волжск олаште (336 верлан) чоҥалтыт да омсаштым 2020 ийыште почыт.
2.– Кажне муниципальный районышто «Точка роста» рӱдер гайым почаш палемдыме. Тушто физике, математике, химий, информатике да технологий кабинет-влак лийыт. Кажнышкыже тачысе жаплан келшыше оборудованийым, тунемме материалым налаш палемдыме. Тушто ешартыш образований дене занятий-шамыч чыла районысо школлаште тунемше-влаклан интернет кыл гоч эртаралташ тӱҥалыт. Тунемшылан келге шинчымашым пуаш палемдыме предметла, мутлан, физике дене лабораторий лиеш, – умылтарыш министр.
«Ончыкылыкын туныктышыжо»
Дошкольный тӧнежлаште, общеобразовательный тунемме верлаште, кыдалаш профессионал образованийым пуышо организацийлаште пашам ыштыше чыла туныктышо-влакын уэш тунем лекме, тыгак квалификацийым нӧлтымӧ системыштым вашталташ – тиде проектын шонымашыже лач тыгай..
Российын чыла регионыштыжат, Марий Элыштат тидлан посна рӱдерым почаш палемдыме.
– Мемнан республикыште иктыже Йошкар-Олаште лиеш, весыже – Волжск олаште, – увертарыш Наталья Васильевна.
Тудын ойлымыж почеш, рӱдер педагог-влакын квалификацийыштым нӧлтымӧ йӧныштым, манмыла, вожге вашталтышаш. Таче туныктышо тидым кузе ышта? Тудо, мутлан, рӱдолаш толеш, курсым эрта. А курс – тиде шукыжым 72 але 36 шагат лекций. А рӱдерын тӱҥ задачыже – педагогын профессионал могырым ситыдымашыжым тӱжваке лукташ да тудлан чыла велымат (туныктымо методикыжым саемдаш, у технологийлан туныкташ, психолого-педагогический але вес велым шинчымашыжым келгемдаш) полышым пуаш, мониторингым эртараш. Тушко мийыше туныктышылан ончычсо семын лекцийым гына колышташ огыл, а проектлам ышташ, стажировко площадкылаште шкем тергаш йӧн лиеш.
«Ончыкылыкын туныктышыжо» проект почеш, республикыште тыгак Педагогын мастарлыкшым аклыше рӱдерым почаш палемдыме. Кызыт туныктышо аттестацийым эртымыж годым шке паша материалже дене палдара гын, ончыкыжым профессионал мастарлыкшым лач тушто тергаш йӧнжӧ лиеш.
Г.Кожевникова.
Снимкыште: центр Марий Эл Образований да науко министр Н.Адамова Йошкар-Олаште шукерте огыл почылтшо Йоча да самырык-влаклан технике усталык рӱдерын ик пӧлемыштыже; радиотехника радиотехнике студий йоча-влакым вуча; киностудия киностудийыште кином войзаш чыла йӧн уло.
Г.КОЖЕВНИКОВА.
Авторын фотожо.
