Йомак – марий калык ойпогыштыжо эн кумдан шарлыше жанр. Марий калыкын йомак чондайжым арален кодаш В.Акцорин, К.Васин, А.Китиков, И.Иванов, С.Сабитов да молат шуко тыршеныт да тыршат.
Йомак курым гыч курымыш аралалтын, уэмалт кусналтын. Тудо калыкын илыш-йӱлажым, историйжым, тӱвыражым, религийжым шӱдӧ ийла вошт ончыкта. Садлан у тукымын шамжым (сознанийжым) нӧлтымаште йомакын верже изи огыл.
Чаманен каласыман, марий самырык тукым йомакым моткоч шагал пала (анкетым иктешлыме гоч рашемдыме – авт.). Молан манаш гын гаджет курымышто кушшо йочалан мультимедийный вариант лишылрак, вет тудын дене пайдаланаш йӧнанрак. Шочмо йылме дене мутланыше, тудым тунемаш кумылан-влак шагалем толыт. Тидым шотыш налын, кодшо тунемме ий тӱҥалтыште И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын театрал пӧлкажын студентше-влак дене пырля марий йылме да сылнымут уроклан йомак нерген проектым ямдыленна. Ӱшанена, икмыняр йылман электрон туныктыш ресурсым моштен кучылтын, шочмо йылмына дене мутланыше шукемеш.
Группыштына руш, олыкмарий, курыкмарий-влак погыненыт. Ик ой дене, келшен, «Читаем сказки», «Йомакым лудына», «Ямакым лыдына» проектлам илышыш шыҥдараш тӱҥалынна.
Интерактивный мультимедийный электрон ресурснам икмыняр йылме дене луктынна. Тыге тачысе кечылан келшен толшо у технологий да коммуникаций марий калык йомакым палаш, йылмым тунемаш, аралаш да шымлаш кумылаҥдаш, марий калык йӱла, тӱвыра, йылме, литератур, историй деке пагалымаш кумылым шараш, Россий кӱкшытыштӧ йылме югылыкым (наследие) тӱзаташ полшышаш. Тыге, колледжын лӱмгечыжлан (2017 ий, ноябрь) «Читаем сказки» руш йылме дене компакт-дискым луктын шуктенна.
Кажне лаштыкеш аудиовозышым, текстым да иллюстрацийым вераҥденна. Кажне йомаклан иллюстрацийым сӱретленна. Аудиовозышым «Чинчывий» кӱслезе-влак ансамбльын (вуйлатыше – М.Эльтемерова) шоктымо марий семже дене сылнештаренна. Сӱретан интерактивный тестым келыштаренна.
Лудмек але колыштмек, шинчымашым шке гыч тергаш да аклаш лиеш. Навигацийлан кӧра ик лаштык гыч весыш куснылаш йӧнан. Цифровой ресурсын чыла гаяк компонентше авторский. 2018 ий февральыште рушла да олыкмарла калык йомак-влакан консолидированный компакт-дискым возенна. А тунемме ий мучаште, июнь тылзыште, курыкмарла калык йомак-влакан тыгаяк модульым чумырен шуктымо да тичмаш проектым компакт-дискеш вераҥдыме.
Йомакысе текстым кум книга гыч налме: «Сказки луговых мари» (1992 ий), «Сказки горных мари» (1995 ий ) да « Юзо тӱня – Волшебный мир: марийские народные сказки на марийском и русском языках» (2002 ий).
«Йомакым лудына» проект чыла шотыштат тачысе кечылан келшен толеш, туныктыш да тӱвыра аланыште моткоч кӱлешан эҥертыш. Аудиодискнам туныктымо пашаште кучылт ончымо. Руш, марий студентат уло кумылын колыштыныт. Чылаштлан келшен.
Интернет аланыште марий йомакын аудиоверсийжым муаш лиеш, но йомак дене кылдалтше ямде мультимедийный ресурс республикыште уке. Туныктышо да студент-влакын «Йомакым лудына» проектышт марий фольклористикым цифровой форматыште шараш полша. Марий йылмым туныктышо-влак темлыме электрон ресурсым дидактический полыш семын урокышто кучылт кертыт.
Руш йылме дене лукмо модульышто – 12 марий калык йомак, олыкмарлаште – 9, курыкмарлаште – 9. «Тумна ден рывыж» йомак кум модульыштат уло. «Ший пӱян Ший Пампалче» йомак рушла да марла темлалтеш.
Материал дене компьютер але мобильный телефон полшымо дене пашам ышташ лиеш. Интерактивный ресурс дене флешке, компакт-диск гоч пайдаланаш, тыгак Интернетыште ссылке але QR-код гоч палыме лияш темлалтеш:
http://mrkkii.ru/bad/Skazkarus/html5.html
http://mrkkii.ru/bad/Skazkamarilug/html5.html
http://mrkkii.ru/bad/Skazkamarigor/index.html
С.СМОЛИНА.
И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште марий йылме ден литературым туныктышо.
