Марий Турек район Марий Купто ялыште лийме годым ятыр оҥай еҥ дене вашлийынна. Тыге, икте да весе дене мутым вашталтен, верысе чолга ӱдырамаш Галина Тихонова дене ялысе селекционер Алексей Ягодаровын суртышкыжо миен пурышна.
Галина Сергеевна кажне сурт, уло ялже нерген кумылын каласкалыш да шуко поро мутым тиде пӧръеҥ шотышто ойлыш. Алексей Спиридонович лачак пакчаштыже шогылтын. Палемдыман, тиде айдеме ялысе калыклан тӱрлӧ кушкылым ончен кушта.
– Тиде – казацкий лӱмегож, – тыштак кушшо лӱмегожым ончымем ужмеке, суртоза палдарыш.
Воктенак изирак ерым ыштыме, тудым авырен шындыме. Сад-пакчазын шкешотан изи питомникыштыже мо гына ок куш: олма, грушо, сливе, вишне, шоптыр, виноград…
– Тиде виноградше – «Свенсон ред» лӱман американ урлык, тудым рушла каласаш гын, «перспективанлан» шотлем, – ойла селекционер. – Кушкын гына шужо.
«Теле мучко тудым кузе аралыман?» манын йодмемлан вашештыш:
– Йӱштӧ пагытлан тудым сайын леведман, тунамлан виноградын укшыжо кӱрен тӱсан лийшаш.
Вара сыренрак ешарыш:
– Паледа, Челябинск ола гыч «Онтарио» урлыкым колташ йодынам, а колтенытше весым – канде виноградым. «Рилайнс» урлыкым йодынам, адакат весым гына колтеныт…
Теве прививкым ышташ тӱрлӧ кушкыл коеш. Селекционер Свердловск, Челябинск олаласе, Йошкар-Оласе ботанический сад ден опытный станцийла гыч сай урлыкаш вондер-влакын укшыштым нерешта, вара нуным шке пакчаштыже прививке йӧн дене шара.
– Виноградым ончен куштен моштыман, тунам гына тудо сай лектышым пуа, – ойла Алексей Спиридонович.
Пакчаште мӱкш омарта коеш. Мӱкш-влак леве игечылан кӧра леток воктене погынен шинчат.
– Сентябрь тылзыште виноград йошкарге, кына тӱсан лийшаш, – шонкала суртоза. – Но тений игече йӱштӧ лийын. Чылажат кок арнялан почеш толеш…
«Урлыкым кушто эше налыда?» йодмемлан Алексей Спиридонович каласыш:
– Мутлан, «Калиновка» урлык – Урал кундем гыч селекционер Андриан Котовын коллекцийже гыч. Кушкылжым Артемовск гыч почто гоч выписатлем, вара тудо бандероль дене толеш… Южо кушкыл черлана, шошым тудым эмлаш перна. А мемнан кундемыште у урлык – «Вилга» сайын кушкеш.
Грушым да моло пушеҥгым палаш тудо кажнышкыже биркым сакален. Мыят шканем пален нальым: южо олмапун кӱкшытыштӧ кок метр деч шукырак ынже лий манын, тудым пӱчкыт. Уста пакчазын питомникыштыже чыла кушкеш, теве йол йымалне пеледыш-влак кызытат пеледыт.
М. СКОБЕЛЕВ
Авторын фотожо
