Воштылна, каналтышна, вискален шонкалышна
Марий эстраде аланыште мыскара жанр дене пашам ыштыше-влак шукынжак огытыл. А зал тич погынышо калыкым трукышто воштылтен, вучыдымо ситуацийлан мутым муын келыштарен моштышыжо уке гаяк. Тидлан вет возымо сценарий, текст почеш ойлен шогымо деч посна юмын пуымо мастарлык кӱлеш.
Мутат уке, тӱҥ кышкар – сценарий – ончычак возалтеш. Туге гынат текстым кӧ ойла, могай койыш ден кумылым ончыкта? Тидым зритель поснак шижеш. А мыскара кас гын, тушко калык, чынже денак, каналташ, ик татлан вуйым кандараш, куатым налаш толеш.
Тыгай шонымаш денак Вера Горохован мыскара касше эртыш. Йолташыже, пошкудыжо, коллегыже-влак дене пырля кок шагат утла воштылтарышт. Советский район Кужмарий ял шотан илем кумдыкышто талантан еҥ шукак. Теве В.Д.Бурлаков лӱмеш ялысе тӱвыра пӧрт пеленысе «Эр ӱжара» ансамбль касым моткочак сӧрастарыш, пуйто чыланат ик жаплан ты кундемысе ӱдыр-рвезе-влакын клуб воктен таҥым кучымо верышкышт миен савырнышна. А Вера Мочаева ден Валентина Ефремова гын тунар келыштарышт! Горохован «Шыжым нунын посна мыскара концертыштым ыштена, келшеда?» манын йодмыжлан залым совым рӱж кырыме йӱк темыш. Администраций вуйлатыше Иван Янцеват В.Гороховалан ял илышым, пӱсӧ йодышым ма куаным телевидений гоч ончыкташ полшымыжланат тауштен ойлыш. Куандарышт тыгак Оршанке район Кугунур ял гыч «Шонанпыл» йоча ансамбль. Чатка рвезе ден йытыра кап-кылан ӱдыр-влак туге мурен-кушталтат! Ача-аваштланат, нуным туныктен шогышо-влакланат вуйыман савыман.
Вера мо дене эше вара зрительым савыра? Тачысе марий ялыште, еҥ коклаште лийше илыш сӱретым, калыкын кызыт мутланыме мутвундыжым палымыж дене, «шкенан» улмыж дене. В.Горохова шочмо Кельмаксола ялыштыже (Советский район) ила. Кажне кечын пашашкыже Йошкар-Олаш, Марий Эл телерадиош, машинашкыже шинчын кудалыштеш.
Вера шукертак шке амплуажым муын. Тӱҥ шотышто ялысе ӱдырамашым келыштара. Шуко образшым «Воштылаш, товатат, сулык огыл» мыскара конкурс гоч почын пуэн. А пытартыш жапыште Марий Эл Радион да «Чоным почын мурена» проектын концертлаштышт, Марий Элысе да тыгак Российыште марий-влакын илыме кундемлаште гастроль дене лиймыжат опытым погаш полша.
Сценыш тудо икымше гана 21 ий ончыч 11-ше классыште тунемше ӱдыр артист Виктор Бурлаковын мыскараж дене лектын. Варажым Илья Ёлкинын, Зинаида Долгован монологыштым мастарын почын пуэден. А пытартыш жапыште чыла гаяк мыскаражым Володя Матвеев воза.
Вера монолог-влакым пачаш-пачаш репетироватлаш ок йӧрате. «Экспромт» манметат кунамже лиеда. Тыгайже калыкым утларак савыра, молан манаш гын зал гыч иктажше дене диалогыш пурымыж годым пеш писын йодышым, вашмутым муын шукта. Тыге пуйто чынже денак чыланат йолташ, ик еш улмым шижат. Вет лач йолташ дене гына «шкенан семын» мутланаш лиеш. А эше Вера Горохова самоиронийже дене савыра.
Чыным каласем, рушла мут, ойсавыртыш кунамже шукыракак йоҥга. Тидыже мыйын веле огыл, яндар марий йылме верч улшо моло йолташ-влакынат пылышышкышт логалеш, очыни. Южо мутшо марлат оҥайын шокта ыле гай чучеш. Вара шкем деч шке йодам: мыйже тыге писын шонен вашештен кертам ыле мо? Калыкшыланат утларакше лачак «палыме» мут-шамыч келшат. Иктаж-кудыжым марлаш кусарен ойлымаште «приколжат» йомеш, очыни.
А теве корреспондент Вера Горохован репортажше-влак марлак йонгалтыт. Журналист геройжо-шамычым моткочак йӧрата, нунын нерген шуко «кӧргынчеш». Сюжетшым ончымекат йодыш ок лек – тичмашын почын пуа. Тыштат мастарлыкшым шуарен толеш.
Вера шортаренат мошта. Теве гына зал мучко шке приколжо-влак дене куржтале –прическым ышташ йӧратыдыме ӱдырамашым, чаравуяным, пондашаным, вара вич шочшаным кычале… Кажныж дене мутым вашталтыш, пӧлекым кучыктыш. Шкежат вич йочан ешыште кушмыжо да кунамже тудым, кожмак ӱдырым, пошкудылан ончаш кодымышт нерген каласыш. Чылажымат – мыскара йӧре да, вараже иканаште В.Ленин лӱмеш тӱвыра полатыште зал тич шинчыше калыкым йӧршеш вес йогыныш колтыш – эсогыл кумыл тодылалтмеш, шинчвӱд лекмеш. «Саде чулым икшыве модышым кӱвар мучко шалатен пышта, пырдыжыш сӱретла гын, сыраш да вурсаш нимолан. Погалташ, тӧрлаташ лиеш. Шучко, кунам кидыш телефоным налын, лишыл еҥетлан, йолташетлан але икшыветлан йыҥгыртен от керт. Молан манаш гын, тудо ынде ты тӱняште уке…» ойла монологыштыжо В.Горохова да шкенжынат кумылжо тодылтеш, йӱкшӧ чытырна.
Тыгай ыле мыскара кас: воштылна, каналтышна, вискален шонкалышна.
Светлана Пехметова
Авторын фотожо да видеожо
