Россий президентым сайлымаш элыштына тений кум кече эртаралте.
15, 16 да 17 мартыште Марий Элыште илыше-влакат тушко рӱж ушненыт. Икымше кечын участкылашке чыла сайлыше гыч 33,32% еҥ толын. Кокымшо кечын – 53,81%, кумшо кечын ты чот 68,91% лийын. Кум кече жапыште чылаже 357 418 еҥ йӱклен.
Республикыштына сайлымашын икымше кечыже моткоч торжественно тӱҥале – Йошкар-Оласе 15-ше номеран участковый избирательный комиссийым 8 шагат эрдене почмо годым еҥ-влакым И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын национальный сымыктыш гимназийжын йоча образцовый хоржо, марий вургемым чиен, Российын гимнжым рушла да Марий Эл Республикын гимнжым марла йоҥгалтарышт. Тиде татыште Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцев, республикысе правительствын енже-влакат улыт ыле. Тылеч вара Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцев тиде УИК-ыштак шке гражданский порысшым шуктыш – Россий президент верч йӱклыш. Тудо тыге палемдыш:
– Таче, чынжымак, пайрем. Ончыкылыклан ӱшан пайрем. Мый чонем да шӱмем йодмо почеш йӱклышым. Кызыт кугу элнан пӱрымашыже рашемдалтеш. Тиде исторический событий деч ӧрдыжеш кодаш огеш лий.
Сайлымашке южышт илышыштышт моткочак ойыртемалтше кечынат ушненыт. Мутлан, Йошкар-Ола гыч Анастасия ден Виктор Кошкинмыт 15 мартыште загсыште возалтмекышт вигак рӱдоласе 9-ше №-ан школышто верланыше 22-шо номеран УИК-ыш тольыч да элнан ончыкылыкшо верч йӱклышт.
Сайлымашке СВО-н участникше-влакат кумылын ушненыт. Мутлан, 16 мартыште Йошкар-Олаште МОСИ-ште верланыше кок избирательный участке кокла гыч иктыштыже специальный военный операций гыч шукерте огыл отпуск жаплан мӧҥгышкыжӧ пӧртылшӧ самырык пӧръеҥ йӱклыш.
Сайлымашке молан толаш лиймыж нерген Владимир тыге ойлыш:
– Тиде мыйын гражданский порысем. СВО кайыме кундемыште лиймеке, мемнан чын корно дене кайымынам умылымеке, шке шонымашем каласыде, йӱклыде кодын ом керт.
Владимир кызыт канаш толын гынат, йолташыже-влак дене гуманитар полышым погаш, а шочмын СВО кайыме кундемыш наҥгаяш полшаш кумылым ончыктен.
– Мый шкеат специальный военный операцийын участникше улам да палем, мо тугай тушто полышым налмаш. Эсогыл йоча деч тыглай серыш толмат – кугу куан! – палемдыш самырык пӧръеҥ.
Марий Элыште илыше-влак кокла гыч шагал огыл еҥ сайлымашке марий вургемым чиен миен. Палыме еҥ-влак кокла гыч, мутлан, Марий Эл Кугыжаныш Погын вуйлатышын алмаштышыже, Российысе марий-влакын калыкле-тӱвыра автономийыштым вуйлатыше Лариса Яковлевам, Советский район администрацийым вуйлатыше Антон Трудиновым палемдаш лиеш.
Йошкар-Олаште Бауман лицейыште верланыше 112-шо номеран УИК-ыш Никоновмыт еш гын Россий президентым сайлаш визытынат: вате-марий да кум икшывышт – чыланат марий вургемым чиен толыныт ыле. Нуно тыгак «Уло еш дене» проектын участникше улыт.
Сайлымаш кузе эртымым Йошкар-Оласе Ий полатыште верланыше Эскерыше мер штабын рӱдерже йӱдшӧ-кечыже эскерен.
– Кум кече, кум смене дене, кече мучко УИК-влакын пашаштым онченыт. Тыгак сайлымашке шке кандидатыштым лукшо партий-влакын еҥышт тышке ушненыт. Кум кечыжат республикысе участкылаште Мер эскерымаш рӱдерын тӱжем утла эскерышыже-влак пашам ыштеныт, – палемден штаб вуйлатыше Евгений Кузнецов.
Марий Элысе Мер эскерымаш штаб Россий президентым сайлымаште республикыштына нарушений лийын огыл манын пеҥгыдемден. Тидын нерген тыгак республикыште Айдемын праваже шотышто уполномоченный Фанис Мухаметгалиев ойлен.
Тиде штабыш 16 мартыште Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцев миен да тудын пашам кузе шуктымыжым ончен савырнен.
Эртыше сайлымаш нерген Юрий Зайцев тыге каласен:
– Россий Федерацийын президентшым сайлымаш кузе эртымым Марий Элыште да моло регионлаштат иктешленыт. Нунын результатышт – калыкын мемнан национальный лидерналан кугу ӱшанже улмым пеҥгыдемдымаш. Россий ончыкылык верч йӱклен! Владимир Владимирович Путинын сеҥымашыже ончылно мемнам у кугу паша ден вашталтыш-влак вучымо нерген ойла.
Республикыште илыше-влакым уло кумылын саламлем.
Владимир Владимирович – мемнан Президент!
* * *
Теҥгече республикысе правительстве пӧртыштӧ Марий Элын Избирательный комиссийжын заседанийже эртен. Тушто Российын президентшым сайлымашым официально иктешленыт.
Избирком председатель Ирина Татаринован палдарымыж почеш, йӱклымаш кечылаште 494 избирательный участке пашам ыштен. Кажныштыже видеофиксаций средства-влак вераҥдалтыныт. Йошкар-Олаште 97 участкыште КОИБ (комплекс обработки избирательных бюллетеней) лийын.
Сайлымаште 1459 эскерыше пашам ыштен. Нунын кокла гыч 795 – кандидат-шамыч деч, 664 – Общественный палате деч. Таҥастарыме семын ушештарен кодаш гын, 2018 ийыште Россий президентым сайлыме годым 2103 эскерыше лийын. Чылаже 66,43 % еҥ йӱклаш миен.
Йӱклымаш жапыште избирательный законодательствым пудыртымо нерген Марий Элын Избиркомышкыжо вуйшиймаш пурен огыл. ТИК ден УИК-лашке пурышо обращений-влакым законышто палемдыме дене келшышын да жапыштыже онченыт. Но нуно пеҥгыдемдалтын огытыл.
Сайлымаш эртыме кечылаште республикыште общественный порядкым пудыртымаш, еҥ-влакын илышыштлан лӱдыкшӧ палдырнен огыл. Кажне избирательный участкыште правам аралыше орган-влакын пашаеҥышт дежуритленыт.
Избирком председатель палдарен: мемнан республикыште эн шукын Владимир Путин верч йӱкленыт. Тудлан 84,24 % еҥ шке йӱкшым пуэн.
Кокымшо верыште – Николай Харитонов (КПРФ). Тудын верч 6,11% еҥ йӱклен.
Кумшышто – Владислав Даванков («Новые люди»). Тудо 4,72 % йӱкым поген.
Леонид Слуцкий (ЛДПР) – нылымше. Тудын верч 3,36 % еҥ йӱкшым пуэн.
Избирательный комиссийын теҥгечысе 74-ше заседанийыштыже тиде иктешлымашым пеҥгыдемденыт.
Сайлымаш кузе кайыме дене 7 СМИ гыч аккредитацийым эртыше 37 журналист палдареныт.
* * *
Теҥгечак Россий президентым сайлымаш кузе эртыме нерген тӱрлӧ партийын еҥышт шке шонымашыштым ойленыт.
Алексей Шерстобитов, ЛДПР партийын марий отделенийжын координаторжын пашажым шуктышо тыге палемден:
– Марий Элыште илыше пагалыме еҥ-влак. Избирательный участкылашке толмыланда да гражданский порысым шуктымыланда тауштена. Посна кугу тау – Леонид Слуцкий верч йӱкыштым пуышо-влаклан. Владимир Владимирович Путиным сайлымаште сеҥымыж дене саламлена.
Денис Кравцов, «Новые люди» партийын региональный отделенийжын вуйлатышыже:
– Партийын программыжым еҥ-влак деке намиен шуктымыланна куаненна. Ужына: республикыште еҥ-влак мыланна ӱшанат да мемнан верч шукынрак йӱклаш тӱҥалыныт.
Антон Волков, «Единый Россий» партийын региональный исполкомжын вуйлатышыже:
– 2018 ийысе сайлымаш дене таҥастарымаште, ты гана йӱклаш утларак калык миен. Владимир Владимирович Путин верчынат шукырак еҥ шке йӱкшым пуэн. Тиде теве мо нерген ойла: элна чын корно дене вияҥеш.
Валентина Злобина, «Пенсионер-влакын партийыштын» председательже:
– Тиде результатат – мемнан шкешотан сеҥымашна. Избирательный комиссий-влак моткоч сайын пашам ыштеныт. Ситыдымаш-влакат улыт. Нуно сайлымашын иктешлымашыштыже палдырненыт. Республикыште сай велыш вашталтыш-влак ышталтыт. Сайлымашын иктешлымашыже эше чолганрак пашам ышташ тарата.
ЛюбовьКамалетдинова
